เมนู

7. สญฺญานานตฺตสุตฺตวณฺณนา

[91] อาปาเถ ปติตนฺติ จกฺขุสฺส อาปาถคตํ สาฏกเวฐนาทิสญฺญิตํ ภูตสงฺฆาตํ สมฺมา นิสฺสิตํฯ จกฺขุทฺวาเร สมฺปฏิจฺฉนาทิสมฺปยุตฺตสญฺญานํ สงฺกปฺปคติกตฺตา, จกฺขุวิญฺญาณสมฺปยุตฺตสญฺญาคหเณเนว วา คเหตพฺพโต ‘‘รูปสญฺญาติ จกฺขุวิญฺญาณสมฺปยุตฺตา สญฺญา’’ติ วุตฺตํ ตตฺถ สญฺญาย เอว ลพฺภนโตฯ เอเตเนว หิ ตํสมฺปยุตฺโต สงฺกปฺโปติ อิทมฺปิ สํวณฺณิตนฺติ ทฏฺฐพฺพํฯ เตนาห ‘‘สญฺญาสงฺกปฺปฉนฺทา เอกชวนวาเรปิ นานาชวนวาเรปิ ลพฺภนฺตี’’ติฯ ชวนสมฺปยุตฺตสฺส วิตกฺกสฺส ฉนฺทคติกตฺตา วุตฺตํ ‘‘ตีหิ จิตฺเตหิ สมฺปยุตฺโต สงฺกปฺโป’’ติฯ ฉนฺทิกตฏฺเฐนาติ ฉนฺทกรณฏฺเฐน, อิจฺฉิตฏฺเฐนาติ อตฺโถฯ อนุฑหนฏฺเฐนาติ ปริฑหนฏฺเฐนฯ สนฺนิสฺสยฑาหรสา หิ ราคคฺคิอาทโย ‘‘รูเป’’ติ ปน ตสฺส อารมฺมณทสฺสนเมตํฯ ปริฬาโหติ ปริฬาหสีเสน อเปกฺขํ วทติฯ เตนาห ‘‘ปริฬาเห อุปฺปนฺเน’’ติอาทิฯ ‘‘ปริฬาโห’’ติ ทฬฺหชฺโฌสานา พลวาการปฺปตฺตา วุตฺตาติ อาห ‘‘ปริฬาหปริเยสนา ปน นานาชวนวาเรเยว ลพฺภนฺตี’’ติฯ ตาสํ ลทฺธูปนิสฺสยภาวโตติ ทสฺเสติฯ อิมินา นเยนาติ ‘‘อุปฺปชฺชติ สญฺญานานตฺต’’นฺติ เอตฺถ วุตฺตนเยน อตฺโถ เวทิตพฺโพฯ ‘‘รูปสญฺญาทินานาสภาวํ สญฺญํ ปฏิจฺจ กามสงฺกปฺปาทินานาสภาโว สงฺกปฺโป อุปฺปชฺชตี’’ติอาทินา นเยน เวทิตพฺโพฯ

สญฺญานานตฺตสุตฺตวณฺณนา นิฏฺฐิตาฯ

8. โนปริเยสนานานตฺตสุตฺตวณฺณนา

[92] ปฏิเสธมตฺตเมว นานํ, เสสํ เหฏฺฐา วุตฺตนยเมวาติ อธิปฺปาโยฯ

โนปริเยสนานานตฺตสุตฺตวณฺณนา นิฏฺฐิตาฯ

9. พาหิรผสฺสนานตฺตสุตฺตาทิวณฺณนา

[93] วุตฺตปฺปกาเร อารมฺมเณติ ‘‘อาปาเถ ปติต’’นฺติอาทินา เหฏฺฐา วุตฺตปฺปกาเร รูปารมฺมเณฯ สญฺญาติ รูปสญฺญาวฯ อรูปธมฺโมปิ สมาโน ยสฺมิํ อารมฺมเณ ปวตฺตติ, ตํ ผุสนฺโต วิย โหตีติ วุตฺตํ ‘‘อารมฺมณํ ผุสมาโน’’ติฯ ตณฺหาย วตฺถุภูตํเยว รูปารมฺมณํ ลพฺภตีติ กตฺวา ‘‘รูปลาโภ’’ติ อธิปฺเปตนฺติ อาห ‘‘สห ตณฺหาย อารมฺมณํ รูปลาโภ’’ติฯ สพฺพสงฺคาหิกนโยติ เอกสฺมิํเยว อารมฺมเณ สพฺเพสํ สญฺญาทีนํ ธมฺมานํ อุปฺปตฺติยา สพฺพสงฺคณฺหนวเสน ทสฺสิตนโยฯ เตนาห ‘‘เอกสฺมิํเยวา’’ติอาทิฯ สพฺพสงฺคาหิกนโยติ วา ธุวปริโภควเสน นิพทฺธารมฺมณนฺติ วา อาคนฺตุการมฺมณนฺติ วา วิภาคํ อกตฺวา สพฺพสงฺคาหิกนโยฯ อปโร นโยฯ มิสฺสโกติ อาคนฺตุการมฺมเณ นิพทฺธารมฺมเณ จ วิสยโต นิพทฺธารมฺมเณน มิสฺสโกฯ นิพทฺธารมฺมเณ สตฺตานํ กิเลโส มนฺโท โหติฯ ตถา หิ สญฺญาสงฺกปฺปผสฺสเวทนาว ทสฺสิตาฯ ยํ กิญฺจิ วิยาติ ยํ กิญฺจิ อญฺญมญฺญํ วิยฯ โขเภตฺวาติ กุตูหลุปฺปาทนวเสน จิตฺตํ โขเภตฺวาฯ