เมนู

‘‘โสตญฺจ ปฏิจฺจ สทฺเท จ…เป.… ฆานญฺจ ปฏิจฺจ คนฺเธ จ… ชิวฺหญฺจ ปฏิจฺจ รเส จ… กายญฺจ ปฏิจฺจ โผฏฺฐพฺเพ จ… มนญฺจ ปฏิจฺจ ธมฺเม จ อุปฺปชฺชติ มโนวิญฺญาณํฯ ติณฺณํ สงฺคติ ผสฺโสฯ ผสฺสปจฺจยา เวทนา…เป.… ชาติปจฺจยา ชรามรณํ โสกปริเทวทุกฺขโทมนสฺสุปายาสา สมฺภวนฺติฯ อยํ โข, ภิกฺขเว, โลกสฺส สมุทโยฯ

‘‘กตโม จ, ภิกฺขเว, โลกสฺส อตฺถงฺคโม? จกฺขุญฺจ ปฏิจฺจ รูเป จ อุปฺปชฺชติ จกฺขุวิญฺญาณํฯ ติณฺณํ สงฺคติ ผสฺโสฯ ผสฺสปจฺจยา เวทนา; เวทนาปจฺจยา ตณฺหาฯ ตสฺสาเยว ตณฺหาย อเสสวิราคนิโรธา อุปาทานนิโรโธ; อุปาทานนิโรธา ภวนิโรโธ…เป.… เอวเมตสฺส เกวลสฺส ทุกฺขกฺขนฺธสฺส นิโรโธ โหติฯ อยํ โข, ภิกฺขเว, โลกสฺส อตฺถงฺคโมฯ

‘‘โสตญฺจ ปฏิจฺจ สทฺเท จ…เป.… ฆานญฺจ ปฏิจฺจ คนฺเธ จ… ชิวฺหญฺจ ปฏิจฺจ รเส จ… กายญฺจ ปฏิจฺจ โผฏฺฐพฺเพ จ… มนญฺจ ปฏิจฺจ ธมฺเม จ อุปฺปชฺชติ มโนวิญฺญาณํฯ ติณฺณํ สงฺคติ ผสฺโสฯ ผสฺสปจฺจยา เวทนา; เวทนาปจฺจยา ตณฺหาฯ ตสฺสาเยว ตณฺหาย อเสสวิราคนิโรธา อุปาทานนิโรโธ; อุปาทานนิโรธา ภวนิโรโธ…เป.… เอวเมตสฺส เกวลสฺส ทุกฺขกฺขนฺธสฺส นิโรโธ โหติฯ อยํ โข, ภิกฺขเว, โลกสฺส อตฺถงฺคโม’’ติฯ จตุตฺถํฯ

5. ญาติกสุตฺตํ

[45] เอวํ เม สุตํ – เอกํ สมยํ ภควา ญาติเก วิหรติ คิญฺชกาวสเถฯ อถ โข ภควา รโหคโต ปฏิสลฺลาโน อิมํ ธมฺมปริยายํ อภาสิ –

‘‘จกฺขุญฺจ ปฏิจฺจ รูเป จ อุปฺปชฺชติ จกฺขุวิญฺญาณํฯ ติณฺณํ สงฺคติ ผสฺโสฯ ผสฺสปจฺจยา เวทนา, เวทนาปจฺจยา ตณฺหา; ตณฺหาปจฺจยา อุปาทานํ…เป.… เอวเมตสฺส เกวลสฺส ทุกฺขกฺขนฺธสฺส สมุทโย โหติฯ

‘‘โสตญฺจ ปฏิจฺจ สทฺเท จ…เป.… ฆานญฺจ ปฏิจฺจ คนฺเธ จ… ชิวฺหญฺจ ปฏิจฺจ รเส จ… กายญฺจ ปฏิจฺจ โผฏฺฐพฺเพ จ… มนญฺจ ปฏิจฺจ ธมฺเม จ อุปฺปชฺชติ มโนวิญฺญาณํฯ ติณฺณํ สงฺคติ ผสฺโสฯ ผสฺสปจฺจยา เวทนา; เวทนาปจฺจยา ตณฺหา; ตณฺหาปจฺจยา อุปาทานํ…เป.… เอวเมตสฺส เกวลสฺส ทุกฺขกฺขนฺธสฺส สมุทโย โหติฯ

‘‘จกฺขุญฺจ ปฏิจฺจ รูเป จ อุปฺปชฺชติ จกฺขุวิญฺญาณํฯ ติณฺณํ สงฺคติ ผสฺโสฯ ผสฺสปจฺจยา เวทนา; เวทนาปจฺจยา ตณฺหาฯ ตสฺสาเยว ตณฺหาย อเสสวิราคนิโรธา อุปาทานนิโรโธ; อุปาทานนิโรธา ภวนิโรโธ…เป.… เอวเมตสฺส เกวลสฺส ทุกฺขกฺขนฺธสฺส นิโรโธ โหติฯ

‘‘โสตญฺจ ปฏิจฺจ สทฺเท จ…เป.… มนญฺจ ปฏิจฺจ ธมฺเม จ อุปฺปชฺชติ มโนวิญฺญาณํฯ ติณฺณํ สงฺคติ ผสฺโสฯ ผสฺสปจฺจยา เวทนา; เวทนาปจฺจยา ตณฺหาฯ ตสฺสาเยว ตณฺหาย อเสสวิราคนิโรธา อุปาทานนิโรโธ; อุปาทานนิโรธา ภวนิโรโธ…เป.… เอวเมตสฺส เกวลสฺส ทุกฺขกฺขนฺธสฺส นิโรโธ โหตี’’ติฯ

เตน โข ปน สมเยน อญฺญตโร ภิกฺขุ ภควโต อุปสฺสุติ [อุปสฺสุติํ (สี. ปี.)] ฐิโต โหติฯ อทฺทสา โข ภควา ตํ ภิกฺขุํ อุปสฺสุติ ฐิตํฯ ทิสฺวาน ตํ ภิกฺขุํ เอตทโวจ – ‘‘อสฺโสสิ โน ตฺวํ, ภิกฺขุ, อิมํ ธมฺมปริยาย’’นฺติ? ‘‘เอวํ, ภนฺเต’’ติฯ ‘‘อุคฺคณฺหาหิ ตฺวํ, ภิกฺขุ, อิมํ ธมฺมปริยายํ; ปริยาปุณาหิ ตฺวํ, ภิกฺขุ, อิมํ ธมฺมปริยายํ; ธาเรหิ ตฺวํ, ภิกฺขุ, อิมํ ธมฺมปริยายํฯ อตฺถสํหิโต อยํ [อตฺถสํหิโตยํ (สี. สฺยา. กํ.), อตฺถสํหิตายํ (ปี. ก.)], ภิกฺขุ, ธมฺมปริยาโย อาทิพฺรหฺมจริยโก’’ติฯ ปญฺจมํฯ

6. อญฺญตรพฺราหฺมณสุตฺตํ

[46] สาวตฺถิยํ วิหรติฯ อถ โข อญฺญตโร พฺราหฺมโณ เยน ภควา เตนุปสงฺกมิ; อุปสงฺกมิตฺวา ภควตา สทฺธิํ สมฺโมทิฯ สมฺโมทนียํ กถํ สารณียํ วีติสาเรตฺวา เอกมนฺตํ นิสีทิฯ เอกมนฺตํ นิสินฺโน โข โส พฺราหฺมโณ ภควนฺตํ เอตทโวจ –

‘‘กิํ นุ โข, โภ โคตม, โส กโรติ โส ปฏิสํเวทยตี’’ติ? ‘‘‘โส กโรติ โส ปฏิสํเวทยตี’ติ โข, พฺราหฺมณ, อยเมโก อนฺโต’’ฯ

‘‘กิํ ปน, โภ โคตม, อญฺโญ กโรติ, อญฺโญ ปฏิสํเวทยตี’’ติ? ‘‘‘อญฺโญ กโรติ, อญฺโญ ปฏิสํเวทยตี’ติ โข, พฺราหฺมณ, อยํ ทุติโย อนฺโตฯ เอเต เต, พฺราหฺมณ, อุโภ อนฺเต อนุปคมฺม มชฺเฌน ตถาคโต ธมฺมํ เทเสติ – ‘อวิชฺชาปจฺจยา สงฺขารา; สงฺขารปจฺจยา วิญฺญาณํ…เป.… เอวเมตสฺส เกวลสฺส ทุกฺขกฺขนฺธสฺส สมุทโย โหติฯ