‘‘กตมา จ, ภิกฺขเว, ชาติ…เป.… กตโม จ, ภิกฺขเว, ภโว… กตมญฺจ, ภิกฺขเว, อุปาทานํ… กตมา จ, ภิกฺขเว, ตณฺหา… กตมา จ, ภิกฺขเว, เวทนา… กตโม จ, ภิกฺขเว , ผสฺโส… กตมญฺจ, ภิกฺขเว, สฬายตนํ… กตมญฺจ, ภิกฺขเว, นามรูปํ… กตมญฺจ, ภิกฺขเว, วิญฺญาณํ…?
‘‘กตเม จ, ภิกฺขเว, สงฺขารา? ตโยเม, ภิกฺขเว, สงฺขารา – กายสงฺขาโร, วจีสงฺขาโร, จิตฺตสงฺขาโรฯ อิเม วุจฺจนฺติ, ภิกฺขเว, สงฺขาราฯ อวิชฺชาสมุทยา สงฺขารสมุทโย; อวิชฺชานิโรธา สงฺขารนิโรโธฯ อยเมว อริโย อฏฺฐงฺคิโก มคฺโค สงฺขารนิโรธคามินี ปฏิปทาฯ เสยฺยถิทํ – สมฺมาทิฏฺฐิ…เป.… สมฺมาสมาธิฯ
‘‘ยโต โข, ภิกฺขเว, อริยสาวโก เอวํ ปจฺจยํ ปชานาติ, เอวํ ปจฺจยสมุทยํ ปชานาติ, เอวํ ปจฺจยนิโรธํ ปชานาติ, เอวํ ปจฺจยนิโรธคามินิํ ปฏิปทํ ปชานาติฯ อยํ วุจฺจติ, ภิกฺขเว, อริยสาวโก ทิฏฺฐิสมฺปนฺโน อิติปิ, ทสฺสนสมฺปนฺโน อิติปิ, อาคโต อิมํ สทฺธมฺมํ อิติปิ, ปสฺสติ อิมํ สทฺธมฺมํ อิติปิ, เสกฺเขน ญาเณน สมนฺนาคโต อิติปิ, เสกฺขาย วิชฺชาย สมนฺนาคโต อิติปิ, ธมฺมโสตํ สมาปนฺโน อิติปิ, อริโย นิพฺเพธิกปญฺโญ อิติปิ, อมตทฺวารํ อาหจฺจ ติฏฺฐติ อิติปี’’ติฯ สตฺตมํฯ
8. ภิกฺขุสุตฺตํ
[28] สาวตฺถิยํ วิหรติ…เป.… ‘‘ตตฺร โข…เป.… อิธ, ภิกฺขเว, ภิกฺขุ ชรามรณํ ปชานาติ, ชรามรณสมุทยํ ปชานาติ, ชรามรณนิโรธํ ปชานาติ, ชรามรณนิโรธคามินิํ ปฏิปทํ ปชานาติ, ชาติํ ปชานาติ…เป.… ภวํ ปชานาติ… อุปาทานํ ปชานาติ… ตณฺหํ ปชานาติ… เวทนํ ปชานาติ… ผสฺสํ ปชานาติ… สฬายตนํ ปชานาติ… นามรูปํ ปชานาติ… วิญฺญาณํ ปชานาติ… สงฺขาเร ปชานาติ, สงฺขารสมุทยํ ปชานาติ , สงฺขารนิโรธํ ปชานาติ, สงฺขารนิโรธคามินิํ ปฏิปทํ ปชานาติฯ
‘‘กตมญฺจ, ภิกฺขเว, ชรามรณํ? ยา เตสํ เตสํ สตฺตานํ ตมฺหิ ตมฺหิ สตฺตนิกาเย ชรา ชีรณตา ขณฺฑิจฺจํ ปาลิจฺจํ วลิตฺตจตา อายุโน สํหานิ อินฺทฺริยานํ ปริปาโก – อยํ วุจฺจติ ชราฯ
ยา เตสํ เตสํ สตฺตานํ ตมฺหา ตมฺหา สตฺตนิกายา จุติ จวนตา เภโท อนฺตรธานํ มจฺจุ มรณํ กาลกิริยา ขนฺธานํ เภโท กเฬวรสฺส นิกฺเขโป; อิทํ วุจฺจติ มรณํฯ อิติ อยํ จ ชรา อิทญฺจ มรณํฯ อิทํ วุจฺจติ, ภิกฺขเว, ชรามรณํฯ ชาติสมุทยา ชรามรณสมุทโย; ชาตินิโรธา ชรามรณนิโรโธฯ อยเมว อริโย อฏฺฐงฺคิโก มคฺโค ชรามรณนิโรธคามินี ปฏิปทาฯ เสยฺยถิทํ – สมฺมาทิฏฺฐิ…เป.… สมฺมาสมาธิฯ
‘‘กตมา จ, ภิกฺขเว, ชาติ…เป.… กตโม จ, ภิกฺขเว, ภโว… กตมญฺจ, ภิกฺขเว, อุปาทานํ… เวทนา… ผสฺโส… สฬายตนํ… นามรูปํ… วิญฺญาณํ…ฯ
‘‘กตเม จ, ภิกฺขเว, สงฺขารา? ตโยเม, ภิกฺขเว, สงฺขารา – กายสงฺขาโร, วจีสงฺขาโร, จิตฺตสงฺขาโรฯ อิเม วุจฺจนฺติ, ภิกฺขเว, สงฺขาราฯ อวิชฺชาสมุทยา สงฺขารสมุทโย; อวิชฺชานิโรธา สงฺขารนิโรโธฯ อยเมว อริโย อฏฺฐงฺคิโก มคฺโค สงฺขารนิโรธคามินี ปฏิปทาฯ เสยฺยถิทํ – สมฺมาทิฏฺฐิ…เป.… สมฺมาสมาธิฯ
‘‘ยโต โข, ภิกฺขเว, ภิกฺขุ เอวํ ชรามรณํ ปชานาติ, เอวํ ชรามรณสมุทยํ ปชานาติ, เอวํ ชรามรณนิโรธํ ปชานาติ, เอวํ ชรามรณนิโรธคามินิํ ปฏิปทํ ปชานาติ, เอวํ ชาติํ ปชานาติ…เป.… ภวํ… อุปาทานํ… ตณฺหํ… เวทนํ… ผสฺสํ… สฬายตนํ… นามรูปํ… วิญฺญาณํ … สงฺขาเร… สงฺขารสมุทยํ… สงฺขารนิโรธํ… เอวํ สงฺขารนิโรธคามินิํ ปฏิปทํ ปชานาติฯ อยํ วุจฺจติ, ภิกฺขเว, ภิกฺขุ ทิฏฺฐิสมฺปนฺโน อิติปิ, ทสฺสนสมฺปนฺโน อิติปิ, อาคโต อิมํ สทฺธมฺมํ อิติปิ, ปสฺสติ อิมํ สทฺธมฺมํ อิติปิ, เสกฺเขน ญาเณน สมนฺนาคโต อิติปิ, เสกฺขาย วิชฺชาย สมนฺนาคโต อิติปิ, ธมฺมโสตํ สมาปนฺโน อิติปิ, อริโย นิพฺเพธิกปญฺโญ อิติปิ, อมตทฺวารํ อาหจฺจ ติฏฺฐติ อิติปี’’ติฯ อฏฺฐมํฯ
9. สมณพฺราหฺมณสุตฺตํ
[29] สาวตฺถิยํ วิหรติ…เป.… ‘‘ตตฺร โข…เป.… เย หิ เกจิ, ภิกฺขเว, สมณา วา พฺราหฺมณา วา ชรามรณํ น ปริชานนฺติ, ชรามรณสมุทยํ น ปริชานนฺติ, ชรามรณนิโรธํ น ปริชานนฺติ, ชรามรณนิโรธคามินิํ ปฏิปทํ น ปริชานนฺติ, ชาติํ น ปริชานนฺติ…เป.… ภวํ… อุปาทานํ… ตณฺหํ… เวทนํ… ผสฺสํ… สฬายตนํ… นามรูปํ… วิญฺญาณํ… สงฺขาเร… สงฺขารสมุทยํ… สงฺขารนิโรธํ… สงฺขารนิโรธคามินิํ ปฏิปทํ น ปริชานนฺติฯ น เมเต, ภิกฺขเว, สมณา วา พฺราหฺมณา วา สมเณสุ วา สมณสมฺมตา พฺราหฺมเณสุ วา พฺราหฺมณสมฺมตาฯ น จ ปเนเต อายสฺมนฺโต สามญฺญตฺถํ วา พฺรหฺมญฺญตฺถํ วา ทิฏฺเฐว ธมฺเม สยํ อภิญฺญา สจฺฉิกตฺวา อุปสมฺปชฺช วิหรนฺติ’’ฯ
‘‘เย จ โข เกจิ, ภิกฺขเว, สมณา วา พฺราหฺมณา วา ชรามรณํ ปริชานนฺติ, ชรามรณสมุทยํ ปริชานนฺติ, ชรามรณนิโรธํ ปริชานนฺติ, ชรามรณนิโรธคามินิํ ปฏิปทํ ปริชานนฺติ, ชาติํ ปริชานนฺติ…เป.… ภวํ… อุปาทานํ… ตณฺหํ… เวทนํ… ผสฺสํ… สฬายตนํ… นามรูปํ… วิญฺญาณํ… สงฺขาเร ปริชานนฺติ , สงฺขารสมุทยํ ปริชานนฺติ, สงฺขารนิโรธํ ปริชานนฺติ, สงฺขารนิโรธคามินิํ ปฏิปทํ ปริชานนฺติฯ เต โข เม, ภิกฺขเว, สมณา วา พฺราหฺมณา วา สมเณสุ เจว สมณสมฺมตา พฺราหฺมเณสุ จ พฺราหฺมณสมฺมตาฯ เต จ ปนายสฺมนฺโต สามญฺญตฺถญฺจ พฺรหฺมญฺญตฺถญฺจ ทิฏฺเฐว ธมฺเม สยํ อภิญฺญา สจฺฉิกตฺวา อุปสมฺปชฺช วิหรนฺตี’’ติฯ นวมํฯ
10. ทุติยสมณพฺราหฺมณสุตฺตํ
[30] สาวตฺถิยํ วิหรติ…เป.… ‘‘ตตฺร โข…เป.… เย หิ เกจิ, ภิกฺขเว, สมณา วา พฺราหฺมณา วา ชรามรณํ นปฺปชานนฺติ, ชรามรณสมุทยํ นปฺปชานนฺติ, ชรามรณนิโรธํ นปฺปชานนฺติ, ชรามรณนิโรธคามินิํ ปฏิปทํ นปฺปชานนฺติ เต วต ชรามรณํ สมติกฺกมฺม ฐสฺสนฺตีติ เนตํ ฐานํ วิชฺชติฯ ชาติํ นปฺปชานนฺติ…เป.… ภวํ… อุปาทานํ… ตณฺหํ… เวทนํ… ผสฺสํ… สฬายตนํ… นามรูปํ… วิญฺญาณํ… สงฺขาเร นปฺปชานนฺติ, สงฺขารสมุทยํ นปฺปชานนฺติ, สงฺขารนิโรธํ นปฺปชานนฺติ, สงฺขารนิโรธคามินิํ ปฏิปทํ นปฺปชานนฺติ เต วต สงฺขาเร สมติกฺกมฺม ฐสฺสนฺตีติ เนตํ ฐานํ วิชฺชติ’’ฯ
‘‘เย จ โข เกจิ, ภิกฺขเว, สมณา วา พฺราหฺมณา วา ชรามรณํ ปชานนฺติ, ชรามรณสมุทยํ ปชานนฺติ, ชรามรณนิโรธํ ปชานนฺติ, ชรามรณนิโรธคามินิํ ปฏิปทํ ปชานนฺติ เต วต ชรามรณํ สมติกฺกมฺม ฐสฺสนฺตีติ ฐานเมตํ วิชฺชติฯ ชาติํ ปชานนฺติ…เป.… ภวํ… อุปาทานํ… ตณฺหํ… เวทนํ… ผสฺสํ… สฬายตนํ… นามรูปํ… วิญฺญาณํ… สงฺขาเร ปชานนฺติ, สงฺขารสมุทยํ ปชานนฺติ, สงฺขารนิโรธํ ปชานนฺติ, สงฺขารนิโรธคามินิํ ปฏิปทํ ปชานนฺติฯ เต วต สงฺขาเร สมติกฺกมฺม ฐสฺสนฺตีติ ฐานเมตํ วิชฺชตี’’ติฯ ทสมํฯ
ทสพลวคฺโค ตติโยฯ
ตสฺสุทฺทานํ –
