อยํ โข , ภิกฺขเว, วิเสโส , อยํ อธิปฺปยาโส, อิทํ นานากรณํ ปณฺฑิตสฺส พาเลน ยทิทํ พฺรหฺมจริยวาโส’’ติฯ นวมํฯ

10. ปจฺจยสุตฺตํ

[20] สาวตฺถิยํ วิหรติ…เป.… ‘‘ปฏิจฺจสมุปฺปาทญฺจ โว, ภิกฺขเว, เทเสสฺสามิ ปฏิจฺจสมุปฺปนฺเน จ ธมฺเมฯ ตํ สุณาถ, สาธุกํ มนสิ กโรถ, ภาสิสฺสามี’’ติฯ ‘‘เอวํ, ภนฺเต’’ติ โข เต ภิกฺขู ภควโต ปจฺจสฺโสสุํฯ ภควา เอตทโวจ –

‘‘กตโม จ, ภิกฺขเว, ปฏิจฺจสมุปฺปาโท? ชาติปจฺจยา, ภิกฺขเว, ชรามรณํฯ อุปฺปาทา วา ตถาคตานํ อนุปฺปาทา วา ตถาคตานํ, ฐิตาว สา ธาตุ ธมฺมฏฺฐิตตา ธมฺมนิยามตา อิทปฺปจฺจยตาฯ ตํ ตถาคโต อภิสมฺพุชฺฌติ อภิสเมติฯ อภิสมฺพุชฺฌิตฺวา อภิสเมตฺวา อาจิกฺขติ เทเสติ ปญฺญาเปติ ปฏฺฐเปติ วิวรติ วิภชติ อุตฺตานีกโรติฯ ‘ปสฺสถา’ติ จาห – ‘ชาติปจฺจยา, ภิกฺขเว, ชรามรณํ’’’ฯ

‘‘ภวปจฺจยา, ภิกฺขเว, ชาติ…เป.… อุปาทานปจฺจยา, ภิกฺขเว, ภโว… ตณฺหาปจฺจยา, ภิกฺขเว, อุปาทานํ… เวทนาปจฺจยา, ภิกฺขเว, ตณฺหา… ผสฺสปจฺจยา, ภิกฺขเว, เวทนา… สฬายตนปจฺจยา, ภิกฺขเว, ผสฺโส… นามรูปปจฺจยา, ภิกฺขเว, สฬายตนํ… วิญฺญาณปจฺจยา, ภิกฺขเว, นามรูปํ… สงฺขารปจฺจยา, ภิกฺขเว, วิญฺญาณํ… อวิชฺชาปจฺจยา, ภิกฺขเว, สงฺขารา อุปฺปาทา วา ตถาคตานํ อนุปฺปาทา วา ตถาคตานํ, ฐิตาว สา ธาตุ ธมฺมฏฺฐิตตา ธมฺมนิยามตา อิทปฺปจฺจยตาฯ ตํ ตถาคโต อภิสมฺพุชฺฌติ อภิสเมติ ฯ อภิสมฺพุชฺฌิตฺวา อภิสเมตฺวา อาจิกฺขติ เทเสติ ปญฺญาเปติ ปฏฺฐเปติ วิวรติ วิภชติ อุตฺตานีกโรติฯ ‘ปสฺสถา’ติ จาห ‘อวิชฺชาปจฺจยา, ภิกฺขเว, สงฺขารา’ฯ อิติ โข, ภิกฺขเว, ยา ตตฺร ตถตา อวิตถตา อนญฺญถตา อิทปฺปจฺจยตา – อยํ วุจฺจติ, ภิกฺขเว, ปฏิจฺจสมุปฺปาโทฯ

‘‘กตเม จ, ภิกฺขเว, ปฏิจฺจสมุปฺปนฺนา ธมฺมา? ชรามรณํ, ภิกฺขเว, อนิจฺจํ สงฺขตํ ปฏิจฺจสมุปฺปนฺนํ ขยธมฺมํ วยธมฺมํ วิราคธมฺมํ นิโรธธมฺมํฯ ชาติ, ภิกฺขเว, อนิจฺจา สงฺขตา ปฏิจฺจสมุปฺปนฺนา ขยธมฺมา วยธมฺมา วิราคธมฺมา นิโรธธมฺมาฯ ภโว, ภิกฺขเว, อนิจฺโจ สงฺขโต ปฏิจฺจสมุปฺปนฺโน ขยธมฺโม วยธมฺโม วิราคธมฺโม นิโรธธมฺโมฯ