‘‘เอตเทว, ภนฺเต, พหุตรํ, ยทิทํ โปกฺขรณิยา อุทกํฯ อปฺปมตฺตกํ กุสคฺเคน อุทกํ อุพฺภตํฯ เนว สติมํ กลํ อุเปติ น สหสฺสิมํ กลํ อุเปติ น สตสหสฺสิมํ กลํ อุเปติ โปกฺขรณิยา อุทกํ อุปนิธาย กุสคฺเคน อุทกํ อุพฺภต’’นฺติฯ ‘‘เอวเมว โข, ภิกฺขเว, อริยสาวกสฺส ทิฏฺฐิสมฺปนฺนสฺส ปุคฺคลสฺส อภิสเมตาวิโน เอตเทว พหุตรํ ทุกฺขํ ยทิทํ ปริกฺขีณํ ปริยาทิณฺณํ; อปฺปมตฺตกํ อวสิฏฺฐํฯ เนว สติมํ กลํ อุเปติ น สหสฺสิมํ กลํ อุเปติ น สตสหสฺสิมํ กลํ อุเปติ ปุริมํ ทุกฺขกฺขนฺธํ ปริกฺขีณํ ปริยาทิณฺณํ อุปนิธาย, ยทิทํ สตฺตกฺขตฺตุํปรมตาฯ เอวํ มหตฺถิโย โข, ภิกฺขเว, ธมฺมาภิสมโย; เอวํ มหตฺถิโย ธมฺมจกฺขุปฏิลาโภ’’ติฯ ทุติยํฯ

3. สมฺเภชฺชอุทกสุตฺตํ

[76] สาวตฺถิยํ วิหรติ…เป.… ‘‘เสยฺยถาปิ , ภิกฺขเว, ยตฺถิมา มหานทิโย สํสนฺทนฺติ สเมนฺติ, เสยฺยถิทํ – คงฺคา ยมุนา อจิรวตี สรภู มหี, ตโต ปุริโส ทฺเว วา ตีณิ วา อุทกผุสิตานิ อุทฺธเรยฺยฯ ตํ กิํ มญฺญถ, ภิกฺขเว, กตมํ นุ โข พหุตรํ, ยานิ วา ทฺเว วา ตีณิ วา อุทกผุสิตานิ อุพฺภตานิ ยํ วา สมฺเภชฺชอุทก’’นฺติ?

‘‘เอตเทว, ภนฺเต, พหุตรํ ยทิทํ สมฺเภชฺชอุทกํ; อปฺปมตฺตกานิ ทฺเว วา ตีณิ วา อุทกผุสิตานิ อุพฺภตานิฯ เนว สติมํ กลํ อุเปนฺติ น สหสฺสิมํ กลํ อุเปนฺติ น สตสหสฺสิมํ กลํ อุเปนฺติ สมฺเภชฺชอุทกํ อุปนิธาย ทฺเว วา ตีณิ วา อุทกผุสิตานิ อุพฺภตานี’’ติฯ ‘‘เอวเมว โข, ภิกฺขเว…เป.… ธมฺมจกฺขุปฏิลาโภ’’ติฯ ตติยํฯ

4. ทุติยสมฺเภชฺชอุทกสุตฺตํ

[77] สาวตฺถิยํ วิหรติ…เป.… ‘‘เสยฺยถาปิ, ภิกฺขเว, ยตฺถิมา มหานทิโย สํสนฺทนฺติ สเมนฺติ, เสยฺยถิทํ – คงฺคา ยมุนา อจิรวตี สรภู มหี, ตํ อุทกํ ปริกฺขยํ ปริยาทานํ คจฺเฉยฺย ฐเปตฺวา ทฺเว วา ตีณิ วา อุทกผุสิตานิฯ ตํ กิํ มญฺญถ, ภิกฺขเว, กตมํ นุ โข พหุตรํ, ยํ วา สมฺเภชฺชอุทกํ ปริกฺขีณํ ปริยาทิณฺณํ ยานิ วา ทฺเว วา ตีณิ วา อุทกผุสิตานิ อวสิฏฺฐานี’’ติ?

‘‘เอตเทว, ภนฺเต, พหุตรํ สมฺเภชฺชอุทกํ ยทิทํ ปริกฺขีณํ ปริยาทิณฺณํ; อปฺปมตฺตกานิ ทฺเว วา ตีณิ วา อุทกผุสิตานิ อวสิฏฺฐานิฯ

เนว สติมํ กลํ อุเปนฺติ น สหสฺสิมํ กลํ อุเปนฺติ น สตสหสฺสิมํ กลํ อุเปนฺติ สมฺเภชฺชอุทกํ ปริกฺขีณํ ปริยาทิณฺณํ อุปนิธาย ทฺเว วา ตีณิ วา อุทกผุสิตานิ อวสิฏฺฐานี’’ติฯ ‘‘เอวเมว โข, ภิกฺขเว…เป.… ธมฺมจกฺขุปฏิลาโภ’’ติฯ จตุตฺถํฯ

5. ปถวีสุตฺตํ

[78] สาวตฺถิยํ วิหรติ…เป.… ‘‘เสยฺยถาปิ , ภิกฺขเว, ปุริโส มหาปถวิยา สตฺต โกลฏฺฐิมตฺติโย คุฬิกา อุปนิกฺขิเปยฺยฯ ตํ กิํ มญฺญถ, ภิกฺขเว, กตมํ นุ โข พหุตรํ, ยา วา สตฺต โกลฏฺฐิมตฺติโย คุฬิกา อุปนิกฺขิตฺตา อยํ [ยา (สฺยา. ก.)] วา มหาปถวี’’ติ?

‘‘เอตเทว, ภนฺเต, พหุตรํ, ยทิทํ มหาปถวี; อปฺปมตฺติกา สตฺต โกลฏฺฐิมตฺติโย คุฬิกา อุปนิกฺขิตฺตาฯ เนว สติมํ กลํ อุเปนฺติ น สหสฺสิมํ กลํ อุเปนฺติ น สตสหสฺสิมํ กลํ อุเปนฺติ มหาปถวิํ อุปนิธาย สตฺต โกลฏฺฐิมตฺติโย คุฬิกา อุปนิกฺขิตฺตา’’ติฯ ‘‘เอวเมว โข, ภิกฺขเว…เป.… ธมฺมจกฺขุปฏิลาโภ’’ติฯ ปญฺจมํฯ

6. ทุติยปถวีสุตฺตํ

[79] สาวตฺถิยํ วิหรติ…เป.… ‘‘เสยฺยถาปิ, ภิกฺขเว, มหาปถวี ปริกฺขยํ ปริยาทานํ คจฺเฉยฺย, ฐเปตฺวา สตฺต โกลฏฺฐิมตฺติโย คุฬิกาฯ ตํ กิํ มญฺญถ, ภิกฺขเว, กตมํ นุ โข พหุตรํ, ยํ วา มหาปถวิยา ปริกฺขีณํ ปริยาทิณฺณํ ยา วา สตฺต โกลฏฺฐิมตฺติโย คุฬิกา อวสิฏฺฐา’’ติ?

‘‘เอตเทว ภนฺเต, พหุตรํ, มหาปถวิยา, ยทิทํ ปริกฺขีณํ ปริยาทิณฺณํ; อปฺปมตฺติกา สตฺต โกลฏฺฐิมตฺติโย คุฬิกา อวสิฏฺฐาฯ เนว สติมํ กลํ อุเปนฺติ น สหสฺสิมํ กลํ อุเปนฺติ น สตสหสฺสิมํ กลํ อุเปนฺติ มหาปถวิยา ปริกฺขีณํ ปริยาทิณฺณํ อุปนิธาย สตฺต โกลฏฺฐิมตฺติโย คุฬิกา อวสิฏฺฐา’’ติฯ ‘‘เอวเมว โข, ภิกฺขเว…เป.… ธมฺมจกฺขุปฏิลาโภ’’ติฯ ฉฏฺฐํฯ