เมนู

ติณฺณํ ภิกฺขูนนฺติ อภินิเวสเภเทน ติวิธานํฯ ปาทกํ กตฺวา ฐิตสฺส โอสกฺกนาย อภาเว การณํ เหฏฺฐา วุตฺตนเยเนว เวทิตพฺพํฯ สโมธาเนตฺวาติ สมฺมเทว โอทหิตฺวา ตสฺมิํ ตสฺมิํ ฐาเน อสงฺกรโต ววตฺถเปตฺวาฯ สุกถิตํ นาม โหติ กเถตพฺพสฺส อนวเสเสตฺวา กถิตตฺตาฯ

อาเนญฺชสปฺปายสุตฺตวณฺณนาย ลีนตฺถปฺปกาสนา สมตฺตาฯ

7. คณกโมคฺคลฺลานสุตฺตวณฺณนา

[74] ยถา เหฏฺฐิมโสปานผลกํ โอโรหนฺตสฺส ปจฺฉิมํ นาม โหติ, เอวํ อาโรหนฺตสฺส ปฐมํ นาม โหตีติ วุตฺตํ – ‘‘ยาว ปจฺฉิมโสปานกเฬวราติ ยาว ปฐมโสปานผลกา’’ติฯ วตฺถุํ โสเธตฺวาติ วตฺถุวิชฺชาจริเยน วุตฺตวิธินา ปาสาทวตฺถุโน โสธนวิธิํ กตฺวาฯ เอตฺถาติ ปาสาทกรเณฯ สตฺตธา ภินฺนสฺส วาลคฺคสฺส อํสุโกฏิเวธโก วาลเวธิ นามฯ ฐานสมฺปาทนนฺติ เวสาขมณฺฑลาทีนํ สมฺปาทนํฯ มุฏฺฐิกรณาทีหีติ อุสุมุฏฺฐิกรณชิยาคาหชิยาวิชฺฌาทีหิฯ เอวํ คณาเปมาติ เอกํ นาม เอกเมว, ทฺเว ทุกา จตฺตาริ, ตีณิ ติกานิ นว, จตฺตาริ จตุกฺกานิ โสฬสาติอาทินา เอวํ คณนํ สิกฺขาเปมฯ

[75] เกราฏิกา โหนฺตีติ สมยสฺส อนุปกฺกิลิฏฺฐกรณมายาสาเฐยฺเยน สมนฺนาคตา โหนฺติฯ ตํ ทมนํ ชีวิตเหตุปิ นาติกฺกมติ, อยมสฺส ชาติโทสาภาโวฯ

[76] สติสมฺปชญฺญาหิ สมงฺคิภาวตฺถายาติ สตตวิหาริภาวสาธเนหิ สติสมฺปชญฺเญหิ สมนฺนาคมตฺถายฯ นนุ จ ขีณาสวา สติเวปุลฺลปฺปตฺตา ปญฺญาเวปุลฺลปฺปตฺตา จ, กถํ ตสฺส สติสมฺปชญฺญํ ปโยคสาธนียํ ปวตฺตนฺติ อาห ‘‘ทฺเว หี’’ติอาทิฯ สตตวิหารีติ สตตํ สมาปตฺติวิหาริพหุลา, ตสฺมา เต อิจฺฉิติจฺฉิตกฺขเณ ผลสมาปตฺติํ สมาปชฺชนฺติฯ วุตฺตวิปริยาเยน โนสตตวิหาริโน ทฏฺฐพฺพาฯ เตนาห ‘‘ตตฺถา’’ติอาทิฯ อปฺเปตุํ น สกฺโกติ อนาจิณฺณภาวโตฯ

ตํ วิตกฺเกนฺโตติ ‘‘สามเณรสฺส เสนาสนํ นตฺถิ, อรญฺญญฺจ สีหาทีหิ สปริสฺสยํ, กิํ นุ โข ตสฺส ภวิสฺสตี’’ติ ตํ วิตกฺเกนฺโตฯ

เอวรูโปติ เอทิโส ยถาวุตฺตสามเณรสทิโส ขีณาสโวฯ อิเม ธมฺเมติ อิมสฺมิํ สุตฺเต อาคเต สีลาทิธมฺเมฯ อาวชฺชิตฺวาวาติ อตฺตโน ปริสุทฺธสีลตาทิอาวชฺชนเหตุ เอว สมาปชฺชิตุํ สกฺขิสฺสติฯ

[78] ‘‘เยเม, โภ โคตมา’’ติ วจนสฺส สมฺพนฺธํ ทสฺเสตุํ, ‘‘ตถาคเต กิรา’’ติอาทิ วุตฺตํฯ เอวนฺติ ‘‘เยเม, โภ โคตมา’’ติอาทิอากาเรหิ วตฺตุมารทฺโธฯ

อชฺชธมฺเมสูติ อปุราตนธมฺเมสุฯ ตกฺกนมตฺตานิ หิ เตหิ กปฺเปตฺวา สยํปฏิภานํ วิรจิตานิฯ ปุราตนตาย ปริปุณฺณตาย เอกนฺตนิยฺยานิกตาย จ ปรโม อุตฺตโมฯ เตนาห – ‘‘เตสุ…เป.… อุตฺตโมติ อตฺโถ’’ติฯ เสสํ สุวิญฺเญยฺยเมวฯ

คณกโมคฺคลฺลานสุตฺตวณฺณนาย ลีนตฺถปฺปกาสนา สมตฺตาฯ

8. โคปกโมคฺคลฺลานสุตฺตวณฺณนา

[79] กมฺมํเยว กมฺมนฺโต, โส เอตฺถ อตฺถีติ กมฺมกรณฏฺฐานํ ‘‘กมฺมนฺโต’’ติ วุตฺตํฯ เตนาห ‘‘กมฺมนฺตฏฺฐาน’’นฺติฯ เตหิ ธมฺเมหีติ พุทฺธคุเณหิฯ เต ปน สพฺพญฺญุตญฺญาณปฺปมุขาติ กตฺวา อาห ‘‘สพฺพญฺญุตญฺญาณธมฺเมหี’’ติฯ สพฺเพน สพฺพนฺติ สพฺพปฺปกาเรน อนวเสสํ, เอตฺตโก คุณานํ ปการเภโท, เตสุ กิญฺจิปิ ปการํ อนวเสเสตฺวาฯ สพฺพโกฏฺฐาเสหิ สพฺพนฺติ ยตฺตกา คุณภาคา, เตหิ สพฺเพหิ อนวเสสํ นิสฺเสสเมว กตฺวาฯ โยปิ อโหสีติ โยปิ โกสมฺพิวาสีนํ ภิกฺขูนํ วเสน โกสมฺพิยํ กลโห อโหสิฯ โสปิ ตตฺเถว อุปฺปนฺนฏฺฐาเนเยว อุปฺปนฺนมตฺโต วูปสมิโตฯ ปรินิพฺพุตกาเล ปนสฺสาติ อสฺส สมฺมาสมฺพุทฺธสฺส ปรินิพฺพุตกาเล ปนฯ ภิยฺโยโสมตฺตาย ภิกฺขู สมคฺคา ชาตา, กถญฺจ สํเวโค ชาโตติ ทสฺเสตุํ ‘‘อฏฺฐสฏฺฐี’’ติอาทิ วุตฺตํฯ สาติสยํ อภิณฺหญฺจ อุปสมปฺปตฺติยา อติวิย อุปสนฺตุปสนฺตาฯ อนุสํยายมาโนติ อนุ อนุ สมฺมเทว ชานนฺโต วิจาเรนฺโต โวสาสมาโนฯ ‘‘อนุสญฺญายมาโน’’ติ วา ปาโฐฯ ตตฺถ ย-การสฺส ญ-การํ กตฺวา นิทฺเทโสติ อาห ‘‘อนุวิจรมาโน’’ติฯ