‘‘อิตฺถิรูปํ, ภิกฺขเว, ปุริสสฺส จิตฺตํ ปริยาทาย ติฏฺฐตี’’ติ อิทํ ปุริมสฺเสว ทฬฺหีกรณตฺถํ วุตฺตํฯ ปุริมํ ‘‘ยถยิทํ, ภิกฺขเว, อิตฺถิรูป’’นฺติ อิทํ โอปมฺมวเสน วุตฺตํ, อิทํ ปริยาทานภาเว นิทสฺสนนฺติ ทฏฺฐพฺพํฯ เสสํ สุวิญฺเญยฺยเมวฯ

นครวินฺเทยฺยสุตฺตวณฺณนาย ลีนตฺถปฺปกาสนา สมตฺตาฯ

9. ปิณฺฑปาตปาริสุทฺธิสุตฺตวณฺณนา

[438] ธมฺมเสนาปติโน ปฏิสลฺลียนสฺส อธิปฺเปตตฺตา, อุปริ จ ปาฬิยํ, ‘‘สุญฺญตาวิหาเรน โข อหํ, ภนฺเต, เอตรหิ พหุลํ วิหรามี’’ติ (ม. นิ. 3.438) วุตฺตตฺตา ‘‘ปฏิสลฺลานาติ ผลสมาปตฺติโต’’ติ อาหฯ

วิปฺปสนฺนานีติ วิเสสโต ปสนฺนานิฯ โอกาสวเสนาติ อินฺทฺริยานํ ปติฏฺฐิโตกาสวเสนฯ นนุ ตานิ อินฺทฺริยานิ สภาวโต วิปฺปสนฺนานิ โหนฺตีติ? สจฺจํ โหนฺติฯ น หิทํ ตาทิสํ ปสนฺนตํ สนฺธาย วุตฺตํ, อิทํ ปน สนฺตปณีตสมาปตฺติสมุฏฺฐิตานํ ปจฺจุปฏฺฐิตานํ จิตฺตชรูปานํ วเสน เสสติสนฺตติรูปานํ เสฏฺฐตรํ ปณีตภาวาปตฺติํ สนฺธาย วุตฺตํฯ ผลสมาปตฺติโตติ สุญฺญตานุปสฺสนาวเสน สมาปนฺนผลสมาปตฺติโตฯ มหนฺตานํ พุทฺธาทีนํ ปุริสานํ วิหาโร มหาปุริสวิหาโรฯ เตนาห – ‘‘พุทฺธ…เป.… วิหาโร’’ติฯ วิหารโต ปฏฺฐายาติ ปริกฺขิตฺเต จ วิหาเร ปริกฺเขปโต ปฏฺฐาย, อปริกฺขิตฺเต จ ปริกฺเขปารหฏฺฐานโต ปฏฺฐายฯ เกจิ ปน ‘‘วิหารพฺภนฺตรโต ปฏฺฐายา’’ติ วทนฺติฯ ยาว คามสฺส อินฺทขีลาติ คามสฺส อพฺภนฺตรินฺทขีโลฯ เคหปฏิปาฏิยาจริตฺวาติ ปิณฺฑาย จริตฺวาฯ ยาว นครทฺวาเรน นิกฺขมนาติ นครทฺวาเรน ยาว นิกฺขมนปเทสาฯ ยาว วิหาราติ ยาว วิหารพฺภนฺตราฯ ปฏิกฺกนฺตมคฺโคติ นิวตฺตนมคฺโคฯ อารมฺมเณ ปฏิหญฺญนากาเรน ปวตฺตมานมฺปิ ปฏิฆสมฺปยุตฺตํ จิตฺเต ปฏิหนนฺตํ วิย ปวตฺตตีติ อาห – ‘‘จิตฺเต ปฏิหญฺญนกิเลสชาต’’นฺติฯ ทิวสญฺจ รตฺติญฺจ อนุสิกฺขนฺเตนาติ เอตํเยว ราคาทิปฺปหายินิํ สมฺมาปฏิปตฺติํ ทิวา จ รตฺติญฺจ อนุ อนุ สิกฺขนฺเตน อุปรูปริ วฑฺเฒนฺเตนฯ

[440] ปหีนา นุ โข เม ปญฺจ กามคุณาติ เอตฺถ กามคุณปฺปหานํ นาม ตปฺปฏิพทฺธฉนฺทราคปฺปหานํฯ