เมนู

อิตฺถิรตนวณฺณนา

‘‘อิตฺถิรตนํ ปาตุภวตี’’ติ วตฺวา อสฺส ปาตุภวนาการํ ทสฺเสตุํ, ‘‘มทฺทราชกุลโต วา’’ติอาทิ วุตฺตํฯ มทฺทรฏฺฐํ กิร อภิรูปานํ อิตฺถีนํ อุปฺปตฺติฏฺฐานํฯ สณฺฐานปาริปูริยาติ หตฺถปาทาทิสรีราวยวานํ สุสณฺฐิตตายฯ อวยวปาริปูริยา หิ สมุทายปาริปูริสิทฺธิฯ รูปนฺติ สรีรํฯ ทสฺสนียาติ สุรูปภาเวน ปสฺสิตพฺพยุตฺตาฯ โสมนสฺสวเสน จิตฺตํ ปสาเทติ โยนิโส จินฺเตนฺตานํ กมฺมผลสทฺธาย วเสนฯ ปสาทาวหตฺตาติ การณวจเนน ยถา ปาสาทิกตาย วณฺณโปกฺขรตาสิทฺธิ วุตฺตา, เอวํ ทสฺสนียตาย ปาสาทิกตาสิทฺธิ, อภิรูปตาย จ ทสฺสนียตาสิทฺธิ วตฺตพฺพาติ นยํ ทสฺเสติฯ ปฏิโลมโต วา วณฺณโปกฺขรตาย ปาสาทิกตาสิทฺธิ, ปาสาทิกตาย ทสฺสนียตาสิทฺธิ, ทสฺสนียตาย อภิรูปตาสิทฺธิ โยเชตพฺพาฯ เอวํ สรีรสมฺปตฺติวเสน อภิรูปตาทิเก ทสฺเสตฺวา อิทานิ สรีเร โทสาภาววเสนปิ เต ทสฺเสตุํ, ‘‘อภิรูปา วา’’ติอาทิ วุตฺตํฯ ตตฺถ ยถา ปมาณยุตฺตา, เอวํ อาโรหปริณาหโยคโต จ ปาสาทิกา นาติทีฆตาทโยฯ เอวํ มนุสฺสานํ ทิพฺพรูปตาสมฺปตฺติปีติ ‘‘อปฺปตฺตา ทิพฺพวณฺณ’’นฺติ วุตฺตํฯ กายวิปตฺติยาติ สรีรโทสสฺสฯ อภาโวติ อจฺจนฺตเมว ทูรีภาโวฯ

สตวิหตสฺสาติ สตกฺขตฺตุํ วิหตสฺสฯ สตวิหตสฺสาติ จ อิทํ กปฺปาสปิจุวเสน วุตฺตํ, ตูลปิจุโน ปน วิหนนเมว นตฺถิฯ กุงฺกุมตครตุรุกฺขยวนปุปฺผานิ จตุชฺชาติฯ ตมาลตครตุรุกฺขยวนปุปฺผานีติ อปเรฯ

อคฺคิทฑฺฒา วิยาติ อาสนคเตน อคฺคินา ทฑฺฒา วิยฯ ปฐมเมวาติ อญฺญกิจฺจโต ปฐมเมว, ทสฺสนสมกาลเมวาติ อตฺโถฯ ตํ ตํ อตฺตนา รญฺโญ กาตพฺพกิจฺจํ กิํ กโรมีติ ปุจฺฉิตพฺพตาย กิํ กรณนฺติ ปฏิสฺสาเวตีติ กิงฺการปฏิสฺสาวินี

มาตุคาโม นาม เยภุยฺเยน สฐชาติโก, อิตฺถิรตนสฺส ปน ตํ นตฺถีติ ทสฺเสตุํ, ‘‘สฺวาสฺสา’’ติอาทิ วุตฺตํฯ คุณาติ รูปคุณา เจว อาจารคุณา จฯ ปุริมกมฺมานุภาเวนาติ ตสฺสา ปุริมกมฺมานุภาเวนฯ อิตฺถิรตนสฺส ตพฺภาวสํวตฺตนิยปุริมกมฺมสฺส อานุภาเวน, จกฺกวตฺติโนปิ ปริวารสํวตฺตนิยํ ปุญฺญกมฺมํ ตาทิสสฺส ผลวิเสสสฺส อุปนิสฺสโย โหติเยวฯ เตนาห ‘‘จกฺกวตฺติโน ปุญฺญํ อุปนิสฺสายา’’ติฯ