เมนู

6. จาริตฺตสิกฺขาปทํ

[294] ฉฏฺเฐ กสฺมา เตหิ ‘‘เทถาวุโส ภตฺต’’นฺติ วุตฺตํ, นนุ ภิกฺขูนํ เอวํ วตฺตุํ น วฏฺฏตีติ อาห ‘‘เอตฺถ ตํ กิรา’’ติอาทิฯ ตสฺมาติ ยสฺมา อภิหฏํ อโหสิ, ตสฺมาฯ

[295] อิทํ ปน วจนํ อาหาติ สมฺพนฺโธฯ ปสาทญฺญถตฺตนฺติ ปสาทสฺส อญฺเญนากาเรน ภาโวฯ นฺติ ขาทนียํฯ ‘‘คเหตฺวา อาคมํสู’’ติอิมินา ‘‘อุสฺสาริยิตฺถา’’ติ เอตฺถ อุการสฺส อุคฺคหตฺถตญฺจ สรธาตุสฺส คตฺยตฺถตญฺจ อชฺชตนิญุํวิภตฺติยา ตฺถตฺตญฺจ ทสฺเสติ, อุคฺคเหตฺวา สาริํสุ อคมํสูติ อตฺโถฯ

[298] ยตฺถาติ ยสฺมิํ ฐาเนฯ ฐิตสฺส ภิกฺขุโน จิตฺตํ อุปฺปนฺนนฺติ โยชนาฯ ตโตติ จิตฺตุปฺปนฺนโตฯ นฺติ ภิกฺขุํฯ ปกติวจเนนาติ อุจฺจาสทฺทมกตฺวา ปวตฺเตน สภาววจเนนฯ อนฺโตวิหาเรติ วจนสฺส อติสมฺพาธตฺตา อยุตฺตภาวํ มญฺญมาโน อาห ‘‘อปิ จ อนฺโตอุปจารสีมายา’’ติฯ

[302] คามสฺส อนฺตเร อาราโม ติฏฺฐตีติ อนฺตราราโม วิหาโร, ตํ คจฺฉตีติ ทสฺเสนฺโต อาห ‘‘อนฺโตคาเม’’ติอาทีติฯ ฉฏฺฐํฯ

7. มหานามสิกฺขาปทํ

[303] สตฺตเม ‘‘ภควโต’’ติปทํ ‘‘จูฬปิตุปุตฺโต’’ติปเท สมฺพนฺโธ, ‘‘มหลฺลกตโร’’ติปเท อปาทานํฯ จูฬปิตุปุตฺโตติ สุทฺโธทโน, สกฺโกทโน, สุกฺโกทโน, โธโตทโน, อมิโตทโนติ ปญฺจ ชนา ภาตโร, อมิตา, ปาลิตาติ ทฺเว ภคินิโยฯ เตสุ ภควา จ นนฺโท จ เชฏฺฐภาตุภูตสฺส สุทฺโธทนสฺส ปุตฺตา, อานนฺโท กนิฏฺฐภาตุภูตสฺส อมิโตทนสฺส ปุตฺโต, มหานาโม จ อนุรุทฺโธ จ ตติยสฺส สุกฺโกทนสฺส ปุตฺตาฯ สกฺโกทนโธโตทนานํ ปุตฺตา อปากฏาฯ ติสฺสตฺเถโร อมิตาย นาม ภคินิยา ปุตฺโต, ปาลิตาย ปุตฺตธีตรา อปากฏาฯ ตสฺมา จูฬปิตุโน สุกฺโกทนสฺส ปุตฺโต จูฬปิตุปุตฺโตติ อตฺโถ ทฏฺฐพฺโพฯ ทฺวีสุ ผเลสูติ เหฏฺฐิเมสุ ทฺวีสุ ผเลสุฯ อุสฺสนฺนสทฺโท พหุปริยาโยติ อาห ‘‘พหู’’ติฯ วชโตติ โคฏฺฐโตฯ ตญฺหิ คาโว โคจรฏฺฐานโต ปฏิกฺกมิตฺวา นิวาสตฺถาย วชนฺติ คจฺฉนฺติ อสฺมินฺติ วโชติ วุจฺจติฯ

[306] ตสฺมิํ สมเยติ ตสฺมิํ ปวารณสมเยฯ ‘‘เอตฺตเกหี’’ติปทสฺส นามวเสน วา ปริมาณวเสน วา ทุวิธสฺส อตฺถสฺส อธิปฺเปตตฺตา วุตฺตํ ‘‘นามวเสน ปริมาณวเสนา’’ติฯ เตสุ นามํ สนฺธาย เอตํ นามํ เอเตสํ เภสชฺชานนฺติ เอตฺตกานีติ วจนตฺโถ กาตพฺโพ, ปริมาณํ สนฺธาย เอตํ ปริมาณํ เอเตสนฺติ เอตฺตกานีติ วจนตฺโถ กาตพฺโพฯ ‘‘อญฺญํ เภสชฺช’’นฺติ เอตฺถ อญฺญสทฺทสฺส อปาทานํ นามํ วา ปริมาณํ วา ภเวยฺยาติ อาห ‘‘สพฺพินา ปวาริโต’’ติอาทิฯ

[310] เยติ ทายกา, ปวาริตา โหนฺตีติ สมฺพนฺโธติฯ สตฺตมํฯ

8. อุยฺยุตฺตเสนาสิกฺขาปทํ

[311] อฏฺฐเม ‘‘อภิมุข’’นฺติอิมินา อภิสทฺทสฺสตฺถํ ทสฺเสติฯ ‘‘อุยฺยาโต’’ติปทสฺส อุฏฺฐหิตฺวา ยาโตติ ทสฺเสนฺโต อาห ‘‘นครโต นิคฺคโต’’ติฯ ‘‘กตอุยฺโยค’’นฺติ อิมินา อุฏฺฐหิตฺวา ยุญฺชติ คจฺฉตีติ อุยฺยุตฺตาติ ทสฺเสติฯ ธาตูน, มเนกตฺถตฺตา วุตฺตํ ‘‘คามโต นิกฺขนฺต’’นฺติฯ

[314] ทฺวาทส ปุริสา อิมสฺส หตฺถิโนติ ทฺวาทสปุริโส, อาวุโธ หตฺเถสุ เอเตสนฺติ อาวุธหตฺถาฯ นินฺนนฺติ นินฺนฏฺฐานํ, ปสฺสโต ภิกฺขุโนติ สมฺพนฺโธติฯ อฏฺฐมํฯ