เมนู

6. ทุติยปวารณสิกฺขาปทํ

[242] ฉฏฺเฐ น อาจริตพฺโพติ อนาจาโรติ วุตฺเต ปณฺณตฺติวีติกฺกโมติ อาห ‘‘ปณฺณตฺติวีติกฺกม’’นฺติฯ ‘‘กโรตี’’ติอิมินา ‘‘อตฺตานมาจรตี’’ติอาทีสุ วิย จรสทฺโท กรสทฺทตฺโถติ ทสฺเสติฯ อุปนนฺธีติ เอตฺถ อุปสทฺโท อุปนาหตฺโถ, นหธาตุ พนฺธนตฺโถติ ทสฺเสนฺโต อาห ‘‘อุปนาห’’นฺติอาทิฯ ชนิโต อุปนาโห เยนาติ ชนิตอุปนาโหฯ อิมินา ‘‘อุปนนฺโธ’’ติ ปทสฺส อุปนหตีติ อุปนนฺโธติ กตฺถุตฺถํ ทสฺเสติฯ

[243] อภิหฏฺฐุนฺติ เอตฺถ ตุํปจฺจโย ตฺวาปจฺจยตฺโถติ อาห ‘‘อภิหริตฺวา’’ติฯ ปทภาชเน ปน วุตฺตนฺติ สมฺพนฺโธฯ สาธารณเมว อตฺถนฺติ โยชนาฯ อสฺสาติ ภิกฺขุสฺสฯ ตีหากาเรหีติ สามํ ชานเนน จ อญฺเญสมาโรจเนน จ ตสฺสาโรจเนน จาติ ตีหิ การเณหิฯ อาสาทียเต มงฺกุํ กรียเต อาสาทนํ, ตํ อเปกฺโข อาสาทนาเปกฺโขติ ทสฺเสนฺโต อาห ‘‘อาสาทน’’นฺติอาทิฯ

ยสฺส อตฺถาย อภิหฏนฺติ สมฺพนฺโธฯ อิตรสฺสาติ อภิหารกโต อญฺญสฺส ภุตฺตสฺสาติฯ ฉฏฺฐํฯ

7. วิกาลโภชนสิกฺขาปทํ

[247] สตฺตเม คิริมฺหีติ ปพฺพตมฺหิฯ โส หิ หิมวมนาทิวเสน ชลํ, สารภูตานิ จ เภสชฺชาทิวตฺถูนิ คิรติ นิคฺคิรตีติ คิรีติ วุจฺจติฯ อคฺคสมชฺโชติ อุตฺตมสมชฺโชฯ อิเมหิ ปเทหิ อคฺโค สมชฺโช อคฺคสมชฺโช, คิริมฺหิ ปวตฺโต อคฺคสมชฺโช คิรคฺคสมชฺโชติ อตฺถํ ทสฺเสติฯ สมชฺโชติ จ สภาฯ สา หิ สมาคมํ อชนฺติ คจฺฉนฺติ ชนา เอตฺถาติ สมชฺโชติ วุจฺจติฯ ‘‘คิริสฺส วา’’ติอาทินา คิริสฺส อคฺโค โกฏิ คิรคฺโค, ตสฺมิํ ปวตฺโต สมชฺโช คิรคฺคสมชฺโชติ อตฺโถ ทสฺสิโตฯ โสติ คิรคฺคสมชฺโชฯ ภวิสฺสติ กิราติ โยชนาฯ ภูมิภาเคติ อวยวิอาธาโร, สนฺนิปตตีติ สมฺพนฺโธฯ นฏญฺจ นาฏกญฺจ นฏนาฏกานิฯ ‘‘นจฺจํ คีตํ วาทิตญฺจา’’ติ อิทํ ตยํ ‘‘นาฏก’’นฺติ วุจฺจติฯ เตสนฺติ นฏนาฏกานํฯ ทสฺสนตฺถนฺติ ทสฺสนาย จ สวนาย จฯ สวนมฺปิ หิ ทสฺสเนเนว สงฺคหิตํฯ อปญฺญตฺเต สิกฺขาปเทติ อูนวีสติวสฺสสิกฺขาปทสฺส ตาว อปญฺญตฺตตฺตาฯ เตติ สตฺตรสวคฺคิยาฯ ตตฺถาติ คิรคฺคสมชฺชํฯ อถาติ ตสฺมิํ กาเลฯ เนสนฺติ สตฺตรสวคฺคิยานํ อทํสูติ สมฺพนฺโธฯ วิลิมฺเปตฺวาติ วิเลปเนหิ วิวิธากาเรน ลิมฺเปตฺวาฯ

[249] ‘‘วิกาเล’’ติ สามญฺเญน วุตฺเตปิ วิเสสกาโลว คเหตพฺโพติ อาห ‘‘กาโล’’ติอาทิฯ โส จาติ โภชนกาโล จฯ มชฺฌนฺหิโก โหตีติ โยชนาฯ เตเนวาติ โภชนกาลสฺส อธิปฺเปตตฺตา เอวฯ อสฺสาติ ‘‘วิกาเล’’ติปทสฺสฯ ‘‘วิกาโล นาม…เป.… อรุณุคฺคมนา’’ติ ปทภาชเนน อรุณุคฺคมนโต ยาว มชฺฌนฺหิกา กาโล นามาติ อตฺโถ นเยน ทสฺสิโต โหติฯ ตโตติ ฐิตมชฺฌนฺหิกโตฯ สูริยสฺส อติสีฆตฺตา เวเคน ฐิตมชฺฌนฺหิกํ วีติวตฺเตยฺยาติ อาห ‘‘กุกฺกุจฺจเกน ปน น กตฺตพฺพ’’นฺติฯ กาลตฺถมฺโภติ กาลสฺส ชานนตฺถาย ถูโณฯ กาลนฺตเรติ กาลสฺส อพฺภนฺตเรฯ

อวเสสํ ขาทนียํ นามาติ เอตฺถ วินิจฺฉโย เอวํ เวทิตพฺโพติ โยชนาฯ นฺติ ขาทนียํ อตฺถีติ สมฺพนฺโธฯ วนมูลาทิปเภทํ ยมฺปิ ขาทนียํ อตฺถิ, ตมฺปิ อามิสคติกํ โหตีติ โยชนาฯ เสยฺยถิทนฺติ ปุจฺฉาวาจกนิปาตสมุทาโยฯ อิทํ ขาทนียํ เสยฺยถา กตมนฺติ อตฺโถฯ อิทมฺปีติ อิทํ ทฺวาทสวิธมฺปิฯ ปิสทฺเทน น ปูวาทิเยวาติ ทสฺเสติฯ

ตตฺถาติ ทฺวาทสสุ ขาทนีเยสุ, อาธาเร ภุมฺมํฯ มูลติ ปติฏฺฐาติ เอตฺถ, เอเตนาติ วา มูลํฯ ขาทิตพฺพนฺติ ขาทนียํฯ มูลเมว ขาทนียํ มูลขาทนียํ, ตสฺมิํ วินิจฺฉโย เอวํ เวทิตพฺโพติ โยชนาฯ มูลกมูลาทีนิ โลกสงฺเกโต ปเทสโตเยว เวทิตพฺพานิฯ ตํ ตญฺหิ นามํ อชานนฺตานํ อติสมฺมูฬฺหการณตฺตา สห ปริยายนฺตเรน วจนตฺถํ วกฺขามฯ สูปสฺส หิตํ สูเปยฺยํ, สูเปยฺยํ ปณฺณํ เอเตสนฺติ สูเปยฺยปณฺณา, เตสํ มูลานิ สูเปยฺยปณฺณมูลานิ