กถินอตฺถตาทิวณฺณนา

[403] กถิเน ขนฺธเกติ กถินกฺขนฺธเกฯ ปุพฺเพติ กถินกฺขนฺธเกฯ

[404] ปโยคสฺสาติ เอตฺถ ปโยโค นาม โกติ อาห ‘‘จีวรโธวนาทิโน’’ติอาทิฯ เอตฺถ อาทิสทฺเทน วิจารณเฉทนพทฺธนสิพฺพนรชนกปฺปพินฺทุอาทิยนานิ ฉ ปุพฺพกรณานิ สงฺคณฺหาติฯ อุทกาหรณาทิโก โย ปโยโค กรียตีติ โยชนาฯ อนนฺตโร นาม อตีตานนฺตรอนาคตานนฺตรวเสน ทุวิโธ, อิธ อนาคตานนฺตโรเยว อธิปฺเปโตติ อาห ‘‘อนาคตวเสนา’’ติฯ อุทกาหรณาทิปโยเค หิ อุปฺปนฺเน ปจฺฉา โธวนาทิปุพฺพกรณสฺส อุปฺปตฺติโต ตปฺปโยคสฺส อนาคตวเสเนว ปจฺจโยฯ สมนนฺตรปจฺจเยนาติ เอตฺถ สํสทฺโท สุฏฺฐุอตฺโถติ อาห ‘‘สุฏฺฐุ อนนฺตรปจฺจเยนา’’ติฯ ‘‘อาสนฺนตร’’นฺติ อิมินา สุฏฺฐุภาวํ ทสฺเสติฯ ‘‘ปโยคสฺสา’’ติ ปทํ ‘‘อาธารภาว’’นฺติ ปเท สามี, ‘‘ปจฺจยา โหนฺตี’’ติ ปเท สมฺปทานํฯ ‘‘นิสฺสย’’นฺติ ปทํ ‘‘อาธารภาว’’นฺติ ปเทน สํวณฺเณติฯ ‘‘อุเปเตนา’’ติ อิมินา อุปสทฺทสฺส อุปคมนตฺถํ ทสฺเสติ, พลวตฺถํ ปฏิกฺขิปติฯ ปฐมนฺติ ปโยคโต, ปโยคสฺส วา ตาวฯ อิมินา ปุเรชาตปจฺจเยนาติ เอตฺถ ปุเรสทฺโท ปฐมตฺโถติ ทสฺเสติฯ ปจฺฉาติ ปโยคโต, ปโยคสฺส วา ปรํฯ อปุพฺพํ อจริมนฺติ เอกปหาเรนฯ อิมินา สหชาตสทฺทสฺส อตฺถํ ทสฺเสติฯ

เอวํ ปุจฺฉิตฺวาติ สมฺพนฺโธฯ ยนฺติ ธมฺมชาตํฯ อิทานิ อาหาติ สมฺพนฺโธฯ ยสฺสาติ ปโยคาทิกสฺสฯ ตเทวาติ ธมฺมชาตเมวฯ ตสฺสาติ ‘‘ปุพฺพกรณํ ปโยคสฺสา’’ติอาทิวจนสฺส อตฺโถ เอวํ เวทิตพฺโพติ โยชนาฯ ‘‘ปโยคสฺส กตเม ธมฺมา’’ติอาทิ ยํ วจนํ วุตฺตํ, ตตฺถ วิสฺสชฺชนํ มยา วุจฺจเตติ โยชนาฯ อิมินา ปาฬิยํ อชฺฌาหริตฺวา โยเชตพฺพภาวํ ทสฺเสติฯ จตูหิ ปจฺจเยหิ ปจฺจยาการํ วิตฺถาเรนฺโต อาห ‘‘ปโยคสฺส หี’’ติอาทิฯ ปโยคสฺส ปุพฺพกรณํ ปจฺจโย โหตีติ สมฺพนฺโธฯ

อุทฺทิฏฺฐธมฺเมสูติ ‘‘อนนฺตรปจฺจเยน ปจฺจโย’’ติอาทินา อุทฺทิฏฺเฐสุ ธมฺเมสุ ปุเรชาตปจฺจโย ปเนสาติ สมฺพนฺโธฯ อถ วา อุทฺทิฏฺฐธมฺเมสูติ ปุพฺพกรณวเสน อุทฺทิฏฺเฐสุ โธวนาทิธมฺเมสุ เอกธมฺมมฺปีติ สมฺพนฺโธฯ น ลภตีติ อุทกาหรณาทิปโยคสฺส ปุพฺเพ น ลภติฯ อยนฺติ อุทกาหรณาทิปโยโคฯ ปจฺฉาชาตปจฺจยํ ปน ลภตีติ อุทกาหรณาทิปโยโค ปจฺฉาชาตปจฺจยํ ลภติฯ กสฺมา ลภตีติ อาห ‘‘ปจฺฉา อุปฺปชฺชนกสฺส หี’’ติอาทิฯ ปจฺฉาติ ปโยคสฺส, ปโยคโต วา ปรํฯ หิ ยสฺมา กยิรติ, ตสฺมา ลภตีติ โยชนาฯ สหชาตปจฺจยํ ปน น ลภตีติ สมฺพนฺโธฯ มาติกาปลิโพธานิสํสสงฺขาเตติ อฏฺฐมาติกาทฺเวปลิโพธปญฺจานิสํสสงฺขาเตฯ อญฺโญติ ปนฺนรสหิ ธมฺเมหิ อญฺโญฯ ปโยคาทีสูติอาทิสทฺเทน ปุพฺพกรณปจฺจุทฺธารอธิฏฺฐานานิ สงฺคณฺหาติฯ เอเตนุปาเยนาติ เอเตน ยถาวุตฺตอุปาเยนฯ

ปุพฺพกรณนิทานาทิวิภาควณฺณนา

[406-7] ทฺวิกฺขตฺตุํ ปุจฺฉิตตฺตา ‘‘ปุจฺฉาทฺวย’’นฺติ วุตฺตํฯ เหตุปจฺจยานํ สรูปํ ทสฺเสนฺโต อาห ‘‘ฉ จีวรานี’’ติฯ กสฺมา เวทิตพฺพานีติ อาห ‘‘ปุพฺพปโยคาทีนญฺหี’’ติอาทิฯ หีติ ยสฺมาฯ ตานิเยวาติ ฉ จีวรานิ เอวฯ เอวสทฺโท ปจฺฉาปิ โยเชตพฺโพ, ตานิ เอวาติ อตฺโถฯ หีติ สจฺจํ, ปุพฺพกรณาทีนิ น อตฺถีติ โยชนาฯ

[408] ‘‘อิมาย สงฺฆาฏิยา’’ติอาทินา วจีเภทาการํ ทสฺเสติฯ กถินตฺถารเกน ยสฺมา ปจฺจุทฺธาโร จ อธิฏฺฐานญฺจ กรียติ, ตสฺมา กิริยาติ วุจฺจติฯ เตน วุตฺตํ ‘‘ปจฺจุทฺธาโร เจว อธิฏฺฐานญฺจา’’ติฯ

[411] วตฺถุวิปนฺนาทีนํ สรูปํ ทสฺเสนฺโต อาห ‘‘อกปฺปิยทุสฺสํ โหตี’’ติอาทิฯ วินาสํ, วิการํ วา ปชฺชตีติ วิปนฺนํ, วตฺถุเมว วิปนฺนํ วตฺถุวิปนฺนํฯ