1. อาวสถปิณฺฑสิกฺขาปท-อตฺถโยชนา

[203] โภชนวคฺคสฺส ปฐเม อาวสเถ ปญฺญตฺโต ปิณฺโฑ อาวสถปิณฺโฑติ ทสฺเสนฺโต อาห ‘‘สมนฺตา’’ติอาทิฯ ปริกฺขิตฺตนฺติ ปริวุตํ อาวสถนฺติ สมฺพนฺโธฯ อทฺธํ ปถํ คจฺฉนฺตีติ อทฺธิกาฯ คิลายนฺติ รุชนฺตีติ คิลานาฯ คพฺโภ กุจฺฉิฏฺฐสตฺโต เอตาสนฺติ คพฺภินิโยฯ มลํ ปพฺพาเชนฺตีติ ปพฺพชิตา, เตสํ ยถานุรูปนฺติ สมฺพนฺโธฯ ปญฺญตฺตานิ มญฺจปีฐานิ เอตฺถาติ ปญฺญตฺตมญฺจปีโฐ, ตํฯ อเนกคพฺภปริจฺเฉทํ อเนกปมุขปริจฺเฉทํ อาวสถํ กตฺวาติ โยชนาฯ ตตฺถาติ อาวสเถฯ เตสํ เตสนฺติ อทฺธิกาทีนํฯ หิยฺโยสทฺทสฺส อตีตานนฺตราหสฺส จ อนาคตานนฺตราหสฺส จ วาจกตฺตา อิธ อนาคตานนฺตราหวาจโกติ อาห ‘‘สฺเวปี’’ติฯ กุหิํ คตา อิติ วุตฺเตติ โยชนาฯ ‘‘กุกฺกุจฺจายนฺโต’’ติปทสฺส นามธาตุํ ทสฺเสนฺโต อาห ‘‘กุกฺกุจฺจํ กโรนฺโต’’ติฯ

[206] ‘‘อทฺธโยชนํ วา โยชนํ วา’’ติอิมินา ‘‘ปกฺกมิตุ’’นฺติปทสฺส กมฺมํ ทสฺเสติฯ ‘‘คนฺตุ’’นฺติอิมินา กมุสทฺทสฺส ปทวิกฺเขปตฺถํ ทสฺเสติฯ ‘‘อโนทิสฺสา’’ติปทสฺส ตฺวาปจฺจยนฺตภาวํ ทสฺเสตุํ ‘‘อนุทฺทิสิตฺวา’’ติ วุตฺตํฯ ปาสํ เฑตีติ ปาสณฺโฑ, สตฺตานํ จิตฺเตสุ ทิฏฺฐิปาสํ ขิปตีติ อตฺโถฯ อถ วา ตณฺหาปาสํ, ทิฏฺฐิปาสญฺจ เฑติ อุฑฺเฑตีติ ปาสณฺโฑ, ตํ ปาสณฺฑํฯ ยาวตตฺโถ ปญฺญตฺโต โหตีติ ยาวตา อตฺโถ โหติ, ตาวตา ปญฺญตฺโต โหตีติ โยชนาฯ ‘‘ยาวทตฺโถ’’ติปิ ปาโฐ, อยเมวตฺโถฯ ทกาโร ปทสนฺธิกโรฯ สกิํ ภุญฺชิตพฺพนฺติ เอกทิวสํ สกิํ ภุญฺชิตพฺพนฺติ อตฺโถฯ เตนาห ‘‘เอกทิวสํ ภุญฺชิตพฺพ’’นฺติฯ

เอตฺถาติ อิมสฺมิํ สิกฺขาปเทฯ เอกกุเลน วา ปญฺญตฺตนฺติ สมฺพนฺโธฯ ภุญฺชิตุํ น วฏฺฏติ เอกโต หุตฺวา ปญฺญตฺตตฺตาติ อธิปฺปาโยฯ นานากุเลหิ ปญฺญตฺตํ ปิณฺฑนฺติ โยชนาฯ ภุญฺชิตุํ วฏฺฏติ นานากุลานิ เอกโต อหุตฺวา วิสุํ วิสุํ ปญฺญตฺตตฺตาติ อธิปฺปาโยฯ