ฉนฺทปวารณํ อาหริตฺวาติ ฉนฺทญฺจ ปวารณญฺจ อาหริตฺวาฯ ปวารณากถาติ ‘‘สงฺฆํ ภนฺเต ปวาเรมี’’ติอาทิกา (มหาว. 210) ปวารณากถาฯ ตชฺชนียกมฺมาทีสุ วตฺถุ นาม กิํ? ปุคฺคโล นาม โกติ อาห ‘‘วตฺถุ นามา’’ติอาทิฯ ตตฺถ เยน วตฺถุนาติ ภณฺฑนการกาทินา เยน วตฺถุนา กรณภูเตน, เหตุภูเตน วา ฯ เยนาติ ปุคฺคเลน กตฺตุภูเตน, กตนฺติ สมฺพนฺโธฯ ‘‘ตสฺสา ตสฺสา กมฺมวาจายา’’ติ ปทํ ‘‘อวสานวจน’’นฺติ ปเท อวยวิสมฺพนฺโธฯ สพฺพตฺถาติ สพฺเพสุ วิสฺสชฺชเนสุฯ

อิติ อุโปสถาทิปุจฺฉาวิสฺสชฺชนวณฺณนาย โยชนา

สมตฺตาฯ

อตฺถวสปกรณวณฺณนา

[334] อตฺถวสปกรเณติ อวยวิอาธาโรฯ ทส อตฺถวเสติอาทีสูติ อวยวาธาโรฯ ยนฺติ วจนํฯ อุปริมํ อุปริมํ ปทนฺติ ‘‘สงฺฆผาสุตายา’’ติอาทิกํ อุตฺตรุตฺตริ วุตฺตํ ปทํฯ เหฏฺฐิมสฺส เหฏฺฐิมสฺส ปทสฺสาติ ‘‘สงฺฆสุฏฺฐุตายา’’ติอาทิกสฺส อโธ อโธ วุตฺตสฺส ปทสฺสฯ

ยเทตํ ปทสตํ วุตฺตนฺติ โยชนาฯ ตตฺถาติ ตสฺมิํ ปทสเต, นิทฺธารเณ ภุมฺมํ, อตฺถสตนฺติ อภิเธยฺยสตํฯ ธมฺมสตนฺติอภิธานสตํ, ปาฬิสตนฺติ อตฺโถฯ ‘‘อตฺถสตํ ธมฺมสต’’นฺติ ปทานํ อตฺถนฺตรวิกปฺปํ ทสฺเสนฺโต อาห ‘‘อถ วา’’ติอาทิฯ ตตฺถ เย ทส อตฺถวเส ปฏิจฺจ ปญฺญตฺตํ, เตสํ ทสอตฺถวสานนฺติ โยชนา, เย ทส อตฺถวเส ปุพฺเพ วณฺณิตา, เตสํ ทสอตฺถวสานนฺติ โยชนาฯ ปฐมปาราชิกวณฺณนายํ (ปารา. อฏฺฐ. 1.39) วณฺณิตาติ สมฺพนฺโธฯ ตตฺถาติ ‘‘สงฺฆสุฏฺฐุตายา’’ติอาทิปาเฐฯ สุฏฺฐุ เทวาติ สุฏฺฐุ มหาราชฯ หิ ยสฺมา อาณาพลโภคพลอิสฺสริยพเลหิ ทิพฺพติ, ตสฺมา เทโวติ วุจฺจติฯ โย จาติ คหฏฺโฐ วา ปพฺพชิโต วา, สมฺปฏิจฺฉตีติ สมฺพนฺโธฯ ตสฺมาติ ยสฺมา หิตาย สุขาย โหติ, ตสฺมาฯ