เมนู

ทุติยปาราชิกสมุฏฺฐานวณฺณนา

[259] อิทํ สมุฏฺฐานํ เอกํ สมุฏฺฐานสีสนฺติ สมฺพนฺโธฯ ‘‘อทินฺนาทาน’’นฺติ อิมินา อทินฺนนฺติ เอตฺถ สมุทายนาเม เอกเทสโวหาโรติ ทสฺเสติฯ เสสานีติ ทุติยปาราชิกโต เสสานิ เอกูนสตฺตติ สิกฺขาปทานิฯ เตนาติ ทุติยปาราชิเกนฯ ตตฺถาติ ‘‘วิคฺคหุตฺตรี’’ติอาทิวจเนฯ วิคฺคหุตฺตรีติอาทิปทานํ พฺยญฺชเน อาทรมกตฺวา อตฺถเมว ทสฺเสตุํ วุตฺตํ ‘‘มนุสฺสวิคฺคหอุตฺตริมนุสฺสธมฺมสิกฺขาปทานี’’ติฯ อนิยตา ทุติยิกาติ อาปตฺติํ อเปกฺขิตฺวา ปาฬิยํ อิตฺถิลิงฺควเสน วุตฺตํ, อฏฺฐกถายํ ปน สิกฺขาปทํ อเปกฺขิตฺวา นปุํสกลิงฺควเสน ทุติยนฺติ วุตฺตํฯ

สมุฏฺฐานา ติกา กตาติ เอตฺถ ‘‘ติกสมุฏฺฐานา’’ติ วตฺตพฺเพ ปทวิปริยายวเสน กการสฺส ทีฆวเสน สมุฏฺฐานา ติกาติ วุตฺตนฺติ ทสฺเสนฺโต อาห ‘‘ติกสมุฏฺฐานา กตา’’ติฯ

สญฺจริตฺตสมุฏฺฐานวณฺณนา

[260] ‘‘สญฺจรี’’ติ อิทํ ตาว สญฺจริตฺตํ นาม เอกสมุฏฺฐานสีสํ, เสสานิ เตน สทิสานิฯ

วิภงฺเค อาคเตน ‘‘ริญฺจนฺตี’’ติ (ปารา. 576) ปเทน เอฬกโลมโธวาปนสิกฺขาปทํ อุปลกฺขิตฺวา วุตฺตนฺติ อาห ‘‘วิภงฺเค ริญฺจนฺติ อุทฺเทสนฺติ อาคต’’นฺติฯ

‘‘ยาว ทฺวารโกสา อคฺคฬฏฺฐปนาย’’ อิติ (ปาจิ. 135-136) จ ‘‘อญฺญาติกาย ภิกฺขุนิยา จีวรํ ทเทยฺย’’อิติ (ปาจิ. 169) จ ‘‘จีวรํ สิพฺเพยฺย’’อิติ (ปาจิ. 176-177) จ วุตฺตสิกฺขาปทตฺตยนฺติ โยชนาฯ

‘‘สมณจีวเรน จา’’ติ เอวํ วจนํ วุตฺตนฺติ สมฺพนฺโธฯ ‘‘สมณจีวรํ ทเทยฺยา’’ติ อิทํ (ปาจิ. 917) วจนํ สนฺธายาติ สมฺพนฺโธฯ

สมนุภาสนาสมุฏฺฐานวณฺณนา

[261] เภทนฺติ อิทํ สมนุภาสนํ นาม เอกํ สมุฏฺฐานสีสํ, เสสานิ เตน สทิสานิฯ

กถินสมุฏฺฐานวณฺณนา

[262] อุพฺภตนฺติ อิทํ กถินสมุฏฺฐานํ นาม เอกํ สมุฏฺฐานสีสํ, เสสานิ เตน สทิสานิฯ

อาวสเถน สทฺธินฺติ อาวสถสทฺเทน สทฺธิํฯ

เอฬกโลมสมุฏฺฐานวณฺณนา

[263] ‘‘เอฬกโลมา’’ติ อิทํ เอฬกโลมสมุฏฺฐานํ นาม เอกํ สมุฏฺฐานสีสํฯ อิโตติ ยถาวุตฺตโตฯ ปาฬินฺติ มาติกาปาฬิํฯ วิรชฺฌิตฺวาติ ปุพฺพาปรโต วิราเธตฺวาฯ ยถาติ เยนากาเรน ปนสทฺโท อนุคฺคหตฺโถฯ กิญฺจาปิ ลิขนฺติ, ปน ตถาปีติ โยชนาฯ เอวนฺติ ตถากาเรนฯ อตฺถานุกฺกโมติ อตฺถสฺส อนุกฺกโมฯ

‘‘อภิกฺขุกาวา เสน จา’’ติ เอตํ วจนํ วุตฺตนฺติ สมฺพนฺโธฯ ‘‘อภิกฺขุเก อาวาเส วสฺสํ วเสยฺยา’’ติ (ปาจิ. 1047) อิทํ วจนํ สนฺธายาติ สมฺพนฺโธฯ ‘‘ภิกฺขุนี’’ติอาทินา วุตฺตานีติ สมฺพนฺโธฯ อาทิสทฺเทน ‘‘สิกฺขมานา จ สามเณรี คิหินิยา’’ติ ปาฐํ สงฺคณฺหาติฯ

ปทโสธมฺมสมุฏฺฐานวณฺณนา

[264] ปทนฺติ อิทํ ปทโสธมฺมสมุฏฺฐานํ นาม เอกํ สมุฏฺฐานสีสํ, เสสานิ เตน สทิสานิฯ ‘‘ตถา อตฺถงฺคเตน จา’’ติ เอตํ วจนํ วุตฺตนฺติ สมฺพนฺโธฯ ‘‘อตฺถงฺคเต สูริเย โอวเทยฺยา’’ติ (ปาจิ. 154-155) อิทํ วจนํ สนฺธายาติ สมฺพนฺโธฯ อโนกาโส จ…เป.… สนฺธาย วุตฺตนฺติ (ปาจิ. 1219-1221) เอตฺถาปิ เอเสว นโยฯ