เมนู

‘‘อนฺเตวาสิเก’’ติปทํ ‘‘วญฺเจตฺวา’’ติปเท สุทฺธกมฺมํ, ‘‘สิพฺพาเปนฺตี’’ติปเท การิตกมฺมํฯ อิตเรสนฺติ อาจริยุปชฺฌายานนฺติฯ ฉฏฺฐํฯ

7. สํวิธานสิกฺขาปทํ

[181] สตฺตเม ‘‘ตาสํ ภิกฺขุนีนํ ปจฺฉา คจฺฉนฺตีน’’นฺติ ปทานิ ‘‘ปตฺตจีวร’’นฺติ ปาฐเสเสน โยเชตพฺพานีติ อาห ‘‘ปจฺฉา คจฺฉนฺตีนํ ปตฺตจีวร’’นฺติฯ ตา ภิกฺขุนิโย ปจฺฉา คจฺฉนฺติโยติ วิภตฺติวิปลฺลาสํ กตฺวา ‘‘ทูเสสุ’’นฺติปเทน โยเชตพฺพานีติ อาห ‘‘ตา ภิกฺขุนิโย โจรา ทูสยิํสู’’ติฯ อถ วา วิภตฺติวิปลฺลาสมกตฺวา ‘‘อจฺฉินฺทิํสู’’ติ ปเท ‘‘ปตฺตจีวร’’นฺติปทํ อชฺฌาหริตฺวา ‘‘ทูเสสุ’’นฺติปเท ‘‘สีล’’นฺติ ปาฐํ อชฺฌาหริตฺวา โยเชตพฺพนฺติ ทฏฺฐพฺพํฯ

[182-3] สํปุพฺโพ, วิปุพฺโพ จ ธาธาตุ ตฺวาปจฺจโย โหตีติ อาห ‘‘สํวิทหิตฺวา’’ติฯ กุกฺกุโฏติ ตมฺพจูโฬฯ โส หิ กุกติ อาหารตฺถํ ปาณกาทโย อาททาตีติ กุกฺกุโฏฯ อยนฺติ คาโมฯ อธิกรเณ โณติ อาห ‘‘สมฺปทนฺติ เอตฺถา’’ติฯ เอตฺถาติ จ เอตสฺมิํ คาเมฯ อุตฺตรปทสฺส อธิกรณตฺถตฺตา ปุพฺพปเทน ฉฏฺฐีสมาโสติ อาห ‘‘กุกฺกุฏาน’’นฺติอาทิฯ เอวํ ณสทฺทสฺส อธิกรณตฺถํ, ปุพฺพปเทน ฉฏฺฐีสมาสญฺจ ทสฺเสตฺวา อิทานิ ณสทฺทสฺส ภาวตฺถํ, ปุพฺพปเทน พาหิรตฺถสมาสญฺจ ทสฺเสตุํ วุตฺตํ ‘‘อถ วา’’ติฯ ตตฺถาติ ปจฺฉิมปาเฐฯ อุปฺปติตฺวาติ อุฑฺฑิตฺวา อุทฺธํ อากาสํ ลงฺคิตฺวาติ อตฺโถฯ เอตฺถาติ ปจฺฉิมปาเฐฯ ทฺวิธาติ ปทคมนปกฺขคมนวเสน ทฺวิปกาเรนฯ ‘‘อุปจาโร น ลพฺภตี’’ติอิมินา คามนฺตโร น โหติ, เอกคาโมเยว ปน โหติ, ตสฺมา อาปตฺติปิ เอกาเยว โหตีติ ทสฺเสติฯ ปจฺจูเสติ ปภาเตฯ โส หิ ปฏิวิรุทฺธํ ติมิรํ อุเสติ นาเสตีติ ปจฺจูโสติ วุจฺจติฯ วสฺสนฺตสฺสาติ รวนฺตสฺสฯ ‘‘วจนโต’’ติปทํ ‘‘อาปตฺติเยวา’’ติปเท ญาปกเหตุฯ รตนมตฺตนฺตโรติ กุกฺกุปมาเณน พฺยวธาโนฯ

ตตฺราติ ‘‘คามนฺตเร คามนฺตเร’’ติ วจเนฯ หีติ วิตฺถาโรฯ อุโภปีติ ภิกฺขุภิกฺขุนิโยปิ สํวิทหนฺตีติ สมฺพนฺโธฯ น วทนฺตีติ อฏฺฐกถาจริยา น กถยนฺติฯ จตุนฺนํ มคฺคานํ สมาคมฏฺฐานํ จตุกฺกํ, ทฺวินฺนํ, ติณฺณํ, จตุกฺกโต อติเรกานํ วา มคฺคานํ สมฺพทฺธฏฺฐานํ สิงฺฆาฏกํฯ ตตฺราปีติ อุปจาโรกฺกมเนปิฯ คามโตติ อตฺตโน คามโตฯ ยาว น โอกฺกมนฺติ, ตาวาติ โยชนาฯ สนฺธายาติ อารพฺภฯ อถาติ ตสฺมิํ นิกฺขมนกาเลฯ ทฺเวปีติ ภิกฺขุภิกฺขุนิโยปิ คจฺฉนฺตีติ สมฺพนฺโธฯ นฺติ วจนํฯ

หีติ วิเสโสฯ ‘‘คามนฺตเร คามนฺตเร’’ติ ปุริมสฺมิํ นเย อติกฺกเม อนาปตฺติ, โอกฺกมเน อาปตฺตีติ อยํ วิเสโสฯ

[184] คตปุพฺพตฺถาติ คตปุพฺพา อตฺถ ภวถาติ อตฺโถฯ เอหิ คจฺฉามาติ วา อาคจฺเฉยฺยาสีติ วา วทตีติ โยชนาฯ เจติยวนฺทนตฺถนฺติ ถูปสฺส วนฺทิตุํฯ

[185] วิสงฺเกเตนาติ เอตฺถ กาลวิสงฺเกโต, ทฺวารวิสงฺเกโต, มคฺควิสงฺเกโตติ ติวิโธฯ ตตฺถ กาลวิสงฺเกเตเนว อนาปตฺติํ สนฺธาย ‘‘วิสงฺเกเตน คจฺฉนฺติ, อนาปตฺตี’’ติ อาหฯ ทฺวารวิสงฺเกเตน วา มคฺควิสงฺเกเตน วา อาปตฺติโมกฺโข นตฺถิฯ ตมตฺถํ ทสฺเสนฺโต อาห ‘‘ปุเรภตฺต’’นฺติอาทิฯ จกฺกสมารุฬฺหาติ อิริยาปถจกฺกํ วา สกฏจกฺกํ วา สมฺมา อารุฬฺหาฯ ชนปทาติ ชนโกฏฺฐาสาฯ ปริยายนฺตีติ ปริ ปุนปฺปุนํ ยนฺติ จ อายนฺติ จาติฯ สตฺตมํฯ

8. นาวาภิรุหนสิกฺขาปทํ

[188] อฏฺฐเม สห อญฺญมญฺญํ ถวนํ อภิตฺถวนํ สนฺถโว, สงฺคโมติ วุตฺตํ โหติฯ มิตฺตภาเวน สนฺถโว มิตฺตสนฺถโว, โลเกหิ อสฺสาเทตพฺโพ จ โส มิตฺตสนฺถโว เจติ โลกสฺสาทมิตฺตสนฺถโว, ตสฺส วโส ปภู, เตน วา อายตฺโตติ โลกสฺสาทมิตฺตสนฺถววโส, เตนฯ อุทฺธํ คจฺฉตีติ อุทฺธํคามินีติ ทสฺเสนฺโต อาห ‘‘อุทฺธ’’นฺติอาทิฯ อุทฺธนฺติ จ อิธ ปฏิโสโตฯ เตนาห ‘‘นทิยา ปฏิโสต’’นฺติฯ ‘‘อุทฺธํคามินิ’’นฺติมาติกาปทํ ‘‘อุชฺชวนิกายา’’ติปทภาชนิยา สํสนฺเทนฺโต อาห ‘‘ยสฺมา ปนา’’ติอาทิฯ โยติ ภิกฺขุฯ อุทฺธํ ชวนโตติ ปฏิโสตํ คมนโตฯ เตนาติ เตน เหตุนาฯ อสฺสาติ ‘‘อุทฺธํคามินิ’’นฺติปทสฺสฯ อนุโสตํ อิธ อโธ นามาติ อาห ‘‘อนุโสต’’นฺติฯ อสฺสปีติ ปิสทฺโท ปุริมาเปกฺโขฯ ตตฺถาติ ‘‘อุทฺธํคามินิํ วา อโธคามินิํ วา’’ติวจเนฯ นฺติ นาวํ หรนฺตีติ สมฺพนฺโธฯ สมฺปฏิปาทนตฺถนฺติ สมฺมา ปฏิมุขํ ปาทนตฺถํ, อุชุปชฺชาปนตฺถนฺติ อตฺโถฯ เอตฺถาติ นาวายํฯ ‘‘ฐเปตฺวา’’ติปทภาชนิมเปกฺขิตฺวา ‘‘อุปโยคตฺเถ นิสฺสกฺกวจน’’นฺติ อาหฯ ‘‘อญฺญตฺรา’’ติ มาติกาปเท อเปกฺขิเต นิสฺสกฺกตฺเถ นิสฺสกฺกวจนมฺปิ ยุชฺชเตวฯ

[189] เอกํ ตีรํ อคามกํ อรญฺญํ โหตีติ โยชนาฯ อทฺธโยชนคณนาย ปาจิตฺติยานิ โหนฺตีติ สมฺพนฺโธฯ มชฺเฌน คมเนปีติ ปิสทฺโท อคามกอรญฺญตีรปสฺเสน คมเน กา นาม กถาติ ทสฺเสติฯ น เกวลํ นทิยาติ เกวลํ นทิยา เอว อนาปตฺติ นาติ โยชนา, อญฺเญสุปิ สมุทฺทาทีสุ อนาปตฺตีติ อธิปฺปาโยฯ โยปิ ภิกฺขุ คจฺฉตีติ สมฺพนฺโธฯ หีติ สจฺจํ, ยสฺมา วาฯ

[191] กาลวิสงฺเกโต, ติตฺถวิสงฺเกโต, นาวาวิสงฺเกโตติ ติวิโธ วิสงฺเกโตฯ ตตฺถ กาลวิสงฺเกเตน อนาปตฺติํ สนฺธาย ‘‘วิสงฺเกเตน อภิรุหนฺตี’’ติ วุตฺตํฯ อญฺเญน วิสงฺเกเตน อาปตฺติเยว, ตมตฺถํ ทสฺเสนฺโต อาห ‘‘อิธาปี’’ติอาทีติฯ อฏฺฐมํฯ