‘‘ปทภาชนํ วุจฺจตี’’ติ อิมินา วิตฺถาเรน ภาชิยติ เอตายาติ วิภตฺตีติ ทสฺเสติฯ วีติกฺกโมติ กายวาจาวีติกฺกโมฯ โส หิ น สํวรติ กายวาจํ น ปิทหตีติ อสํวโรติ วุจฺจติฯ เยสํ วตฺตตีติ เอตฺถ วตฺตติกิริยาย กตฺตารํ ทสฺเสนฺโต อาห ‘‘วินยปิฏกญฺจ อฏฺฐกถา จา’’ติฯ ปคุณาติ วาจุคฺคตาฯ เตติ เต ปุคฺคลา, ธาเรนฺตีติ สมฺพนฺโธฯ หีติ สจฺจํ, ยสฺมา วาฯ เอตสฺสาติ ปฐมปาราชิกสฺสฯ เกนาภตนฺติ เอตฺถ ภรธาตุยา ธารณโปสนตฺเถสุ (ปาณินี 108 ธาตุปาเฐ) ธารณตฺถํ ทสฺเสนฺโต อาห ‘‘เกน อานีต’’นฺติ ฯ ‘‘ปรมฺปราย อานีต’’นฺติ อิมินา ปรมฺปราภตนฺติ ปทสฺส ตติยาสมาสํ ทสฺเสติฯ อถวา ‘‘เกนาภต’’นฺติ ปุจฺฉาย อนุรูปํ ยการโลปวเสน วากฺยนฺติ ทสฺเสติฯ

[3] อุปาลิ ทาสโก เจวาติอาทิกา คาถาโย กิมตฺถํ เกหิ ฐปิตาติ อาห ‘‘อิทานี’’ติอาทิฯ ตนฺติ ปรํ ปรํฯ ตตฺถาติ ตาสุ คาถาสุฯ ยนฺติ วจนํฯ อิมินา นเยนาติ ปฐมปาราชิกสฺส ปุจฺฉาวิสชฺชเน วุตฺเตน อิมินา นเยนฯ

อิติ มหาวิภงฺเค ปญฺญตฺติวารวณฺณนาย โยชนา สมตฺตาฯ

กตาปตฺติวาราทิวณฺณนา

[157] อิโตติ ปญฺญตฺติวารโต, ปรํ วุตฺตา สตฺต วารา อุตฺตานตฺถา เอวาติ โยชนาฯ กตาปตฺติวาโรติ ‘‘กตาปตฺตี’’ติ ปเทน ลกฺขิโต วาโรฯ เอเสว นโย เสเสสุปิฯ ตทนนฺตโรติ เตสํ สตฺตนฺนํ วารานํ อนนฺตเร วุตฺโตฯ สมุจฺจยวาโรติ สํ เอกโต อาปตฺติวิปตฺติอาทโย อุจิยนฺติ สมฺปิณฺฑิยนฺติ เอตฺถาติ สมุจฺจโย, โสเยว วาโร สมุจฺจยวาโรฯ

[188] ตโตติ เตหิ อฏฺฐหิ วาเรหิ, ปรํ วุตฺตาติ สมฺพนฺโธฯ ปจฺจยวเสน วุตฺโต เอโก ปญฺญตฺติวาโรติ โยชนาฯ ปจฺจยวเสนาติ ปจฺจยสทฺทสฺส วเสนฯ ตสฺสาติ ปจฺจยสฺสฯ