สจฺเจ จ อกุปฺเป จาติ เอตฺถ สจฺจสทฺทสฺส วิรติสจฺจปรมตฺถสจฺจานิ ปฏิกฺขิปนฺโต อาห ‘‘วจีสจฺเจ จา’’ติฯ ‘‘อกุปฺปนตายา’’ติ อิมินา นกุปสฺส ภาโว อกุปฺปนฺติ กตฺวา ณฺยปจฺจยสฺส ภาวตฺถํ ทสฺเสติฯ หีติ สจฺจํ, วิตฺถาโร วาฯ น ปโร ฆฏฺเฏตพฺโพติ น ปโร กุชฺฌาเปตพฺโพฯ สพฺพตฺถาติ สพฺพสฺมิํ ปาติโมกฺขฏฺฐปนกฺขนฺธเกฯ

อิติ ปาติโมกฺขฏฺฐปนกฺขนฺธกวณฺณนาย โยชนา สมตฺตาฯ

10. ภิกฺขุนิกฺขนฺธกํ

มหาปชาปติโคตมีวตฺถุกถา

[402] ภิกฺขุนิกฺขนฺธเก กสฺมา ปฏิกฺขิปตีติ โจทนํ ทสฺเสตฺวา ตสฺสา อาโภคํ ทสฺเสนฺโต อาห ‘‘นนู’’ติอาทิฯ ‘‘กาม’’นฺติอาทินา อภฺยูปคมปริหารวเสน วิสฺสชฺเชติฯ ตตฺถ กามํสทฺโท อนุคฺคหตฺโถ, ปน สทฺโท ครหตฺโถ, ปน ตถาปิ ปฏิกฺขิปตีติ สมฺพนฺโธฯ ตนฺติ มหาปชาปติํ โคตมิํฯ ยาจิเตน หุตฺวา อนุญฺญาตนฺติ โยชนาฯ อยนฺติ ปพฺพชฺชาฯ ภทฺทกํ กตฺวาติ ลทฺธกํ กตฺวา, มนาปํ กตฺวาติ อตฺโถฯ

[403] กุมฺภเถนเกหีติ เอตฺถ กุมฺเภ ทีปํ ชาเลตฺวา เตนาโลเกน เถเนนฺตีติ กุมฺภเถนกาติ ทสฺเสนฺโต อาห ‘‘กุมฺเภ ทีปํ ชาเลตฺวา’’ติอาทิฯ

นาฬิมชฺฌคตนฺติ สสฺสนาฬสฺส มชฺเฌ คตํฯ คณฺฐินฺติ ผฬุํฯ ‘‘กณฺฑ’’นฺติปิ ปาโฐ, ทณฺฑนฺติ อตฺโถฯ เยนาติ ปาณเกนฯ อยญฺหิ ยํสทฺโท ตํสทฺทานเปกฺโขติ ทฏฺฐพฺโพฯ

อนฺโตรตฺตภาโวติ อนฺโตโลหิตภาโวฯ เอตมตฺถนฺติ เอตํ วกฺขมานํ อตฺถํฯ อาฬิยาติ อาวรณายฯ อพทฺธายปีติ ปิสทฺโท อนุคฺคหตฺโถ, พทฺธาย ปน ปเควาติ อตฺโถฯ กิญฺจีติ อปฺปมตฺตกํฯ ยนฺติ อุทกํฯ ตมฺปีติ อุทกมฺปิฯ ปิสทฺโท อพทฺธาย ฐิตํ กิญฺจิ อุทกํ อเปกฺขติฯ เย อิเม ครุธมฺมา ปญฺญตฺตาติ โยชนาฯ

ปฏิกจฺเจวาติ ปเคว , ปฐมเมวาติ อตฺโถฯ เตสูติ ครุธมฺเมสุฯ อปญฺญตฺเตสุ สนฺเตสุปีติ โยชนาฯ ปฐมํ วุตฺตนฺติอาทิ วุตฺตํ, วสฺสสหสฺสเมว ฐสฺสติ อิติ อิมมตฺถํ ทสฺเสตีติ โยชนาฯ ‘‘วสฺสสหสฺส’’นฺติ จ เอตํ วจนํ วุตฺตนฺติ สมฺพนฺโธฯ ตโตติ วสฺสสหสฺสโตฯ ปริยตฺติธมฺโมปีติ ปิสทฺโท ปฏิเวธสทฺธมฺมํ อเปกฺขติฯ ทฺวีสุ สทฺธมฺเมสุ ฐิเตสุ ปฏิปตฺติสทฺธมฺโม ฐิโตเยวาติ กตฺวา น วุตฺตํฯ ตานิเยวาติ ปญฺจวสฺสสหสฺสานิเยวฯ ปริยตฺติยา สติ ปฏิเวโธ น โหตีติ นาปิ วตฺตพฺโพติ โยชนาฯ ลิงฺคนฺติ สมณเวสํ, สมณาการนฺติ อตฺโถฯ

ภิกฺขุนีอุปสมฺปทานุชานนกถา

[404] อิมาย อนุปญฺญตฺติยาติ มหาปชาปติยา อฏฺฐครุธมฺมปฏิคฺคหณูปสมฺปทํ อุปนิธาย อยํ ปญฺญตฺติ อนุปญฺญตฺติ นาม, ตาย อนุปญฺญตฺติยา อุปสมฺปาเทตุนฺติ อตฺโถฯ มหาปชาปติยา สทฺธิวิหารินิโย กตฺวาติ มหาปชาปติํ อุปชฺฌํ กตฺวา ปญฺจสตา สากิยานิโย ตสฺสา สทฺธิวิหารินิโย กตฺวาติ อตฺโถฯ อิตีติ ตสฺมา อเหสุนฺติ สมฺพนฺโธฯ อิมินา โอวาเทนาติ ภควโต อิมินา โอวาเทนฯ

[410] เอติสฺสาติ เอติสฺสา ภิกฺขุนิยาฯ ตนฺติ กมฺมํฯ อญฺญสฺมินฺติ อญฺญสฺมิํ กมฺเมฯ อญฺญนฺติ โรปิตพฺพกมฺมโต อญฺญํ กมฺมํฯ

[411] กทฺทโมทเกนาติ กทฺทเมน อาลุฬิเตน อุทเกเนวฯ กทฺทมาทีสุปีติ ปีสทฺโท ‘‘เยน เกนจี’’ติ เอตฺถ โยเชตพฺโพฯ เยน เกนจิปีติ หิ อตฺโถฯ สนฺนิปติตฺวาติ ภิกฺขุนิสงฺเฆน สนฺนิปติตฺวาฯ อปสาทนียนฺติ อปสาเทตพฺพํ กมฺมํฯ เอตฺตาวตาติ เอตฺตเกน สาวนมตฺเตนฯ อวนฺทิโยติ น วนฺเทตพฺโพ, วนฺทิตุํ น อรโหติ อตฺโถฯ ตโตติ ติกฺขตฺตุํ สาเวตพฺพโตฯ น วนฺทนฺตีติ ภิกฺขุนิโย น วนฺทนฺติฯ ทิสฺวาปีติ ตํ ภิกฺขุํ ทิสฺวาปิฯ เตน ภิกฺขุนาติ อปสาทนียํ ทสฺเสนฺเตน ภิกฺขุนา, ขมาเปตพฺพนฺติ สมฺพนฺโธฯ วิหาเรเยวาติ ภิกฺขูนํ วิหาเรเยวฯ