เมนู

สปริวาราย ยาคุยา จ มหคฺฆานํ ผลานญฺจ ปณีตานํ ขชฺชกานญฺจ ตถา อาเวณิกา ฐิติกา กาตพฺพาติ โยชนา เอกา เอว ฐิติกาติ สมานา เอว ฐิติกาฯ ตถา ผาณิตสฺสาติ เอตฺถ ตถาสทฺเทน ‘‘เอกา เอว ฐิติกา วฏฺฏตี’’ติ ปทํ อติทิสติฯ

อิติ อุทฺเทสภตฺตกถาย โยชนา สมตฺตาฯ

นิมนฺตนภตฺตกถา

นิมนฺตนํ ปุคฺคลิกํ สงฺฆิกญฺจาติ ทุวิธํฯ ตตฺถ ปุคฺคลิกํ สนฺธาย วุตฺตํ ‘‘ปุคฺคลิกํ เจ สยเมว อิสฺสโร’’ติฯ ‘‘เอตฺตเก ภิกฺขู สงฺฆโต อุทฺทิสถา’’ติอาทีนิ อวตฺวา ‘‘เอตฺตกานํ ภิกฺขูนํ ภตฺตํ คณฺหถา’’ติ นิมนฺเตตฺวา ทินฺนํ สงฺฆิกํ นิมนฺตนํ นามฯ เอตฺถาติ นิมนฺตเนฯ ปิณฺฑปาติกานมฺปิ วฏฺฏตีติ ‘‘ภิกฺข’’นฺติ กปฺปิยโวหาเรน วุตฺตตฺตา ปิณฺฑปาติกานมฺปิ วฏฺฏติฯ ปฏิปาฏิยาติ สงฺฆโต ลทฺธปฏิปาฏิยาฯ อาคตมนุสฺโส วทตีติ สมฺพนฺโธฯ วิจฺฉินฺทิตฺวาติ ‘‘ตุมฺเห จ คจฺฉถา’’ติ วจนํ วิจฺฉินฺทิตฺวาฯ

นิมนฺตนภตฺตฆรโตติ นิมนฺตนภตฺตสฺส ทินฺนฆรโตฯ เอโก อาหรตีติ สมฺพนฺโธฯ ปูเรตฺวาติ ภตฺตสฺส ปูเรตฺวาฯ นฺติ ภตฺตํฯ อิธาปีติ นิมนฺตเนปิฯ

ตโตติ วทนการณาฯ ‘‘โส ภิกฺขู’’ติ ปทํ ‘‘อสฺสา’’ติ ปเท ปกติกตฺตา, ‘‘ชิคุจฺฉนีโย’’ติ ปทํ ตตฺเถว วิกติกตฺตาฯ อสฺสาติ ภเวยฺย, โหติ วาฯ ‘‘ปตฺตตฺถาย อาคโตมฺหี’’ติ วทนฺตสฺส ตสฺส ปตฺโต ทาตพฺโพติ โยชนาฯ ภตฺตาหรณกปตฺตนฺติ ภตฺตํ อาหรติ อเนนาติ ภตฺตาหรณโก, โสเยว ปตฺโต ภตฺตาหรณกปตฺโต, ตํฯ ปฏิปาฏิภตฺตนฺติ ปฏิปาฏิยา ลทฺธํ ภตฺตํฯ

อาโลปภตฺตฏฺฐิติกโตติ เอเกกอาโลเปน ลทฺธสฺส ภตฺตสฺส ฐิติกโตฯ อาโลปสงฺเขเปนาติ เอเกกสฺมิํ อาโลเป ตํสํขิปเนนฯ อยํ นโย อุทฺเทสภตฺตโต วิเสโสฯ กสฺส เต อาภตนฺติ กสฺส อตฺถาย ตยา อาภตนฺติ โยชนาฯ สงฺฆสฺส เม ภตฺตนฺติ สงฺฆสฺส อตฺถาย มยา ภตฺตํ อาภตํฯ เถรานํ เม ภตฺตนฺติ เถรานํ มยา ภตฺตํ อาภตํฯ

อุปาสโก ปหิณาตีติ สมฺพนฺโธฯ อิเม ตโย ชนาติ สงฺฆตฺเถโร จ คนฺถธุตงฺควเสน อภิญฺญาโต จ ภตฺตุทฺเทสโก จาติ อิเม ตโย ชนาฯ ปุจฺฉิตุนฺติ ‘‘กิํ สงฺฆโต คณฺหามิ, อุทาหุ เย ชานามิ, เตหิ สทฺธิํ อาคจฺฉามี’’ติ ปุจฺฉิตุํฯ อารุหิยิตฺถาติ อารูฬฺหาฯ อตฺตนวเมหีติ อตฺตา นวโม เอเตสนฺติ อตฺตนวมา, เตหิ ภิกฺขูหีติ สมฺพนฺโธฯ หีติ ยสฺมาฯ เอเต ภิกฺขูติ สงฺฆตฺเถราทโย ตโย เอเต ภิกฺขูฯ เตนาติ คนฺถธุตงฺคาทีหิ อนภิญฺญาเตน ภิกฺขุนา ปฏิปชฺชิตพฺพนฺติ สมฺพนฺโธฯ นิสฺสิตเก วา, เย ภิกฺขู ชานาถ, เต ภิกฺขู วา คเหตฺวาติ โยชนาฯ อตฺตนา อญฺโญ คาโม คนฺตพฺโพติ สมฺพนฺโธฯ โสเยว คาโมติ นิมนฺตนคาโมเยวฯ

ตตฺราติ อสนสาลายํฯ อุสฺสวาทีสูติ ฉณาทีสุฯ อาทิสทฺเทน อญฺเญน เกนจิ การเณน มนุสฺสานํ พหุสนฺนิปาตํ สงฺคณฺหาติฯ ตทาติ ตสฺมิํ นิมนฺตนกาเลฯ สนฺนิปาตฏฺฐานโตติ ภิกฺขูนํ สนฺนิปาตฏฺฐานโตฯ ยถาสตฺตีติ สตฺติยา อนุรูปํ, สตฺติํ อนติกฺกมิตฺวาติ อตฺโถฯ เอตฺถ จ สตฺติสทฺทสฺส กุนฺตสงฺขาตสฺส สตฺถสฺสปิ วาจกตฺตา ตํ ปฏิกฺขิปนฺโต อาห ‘‘ยถาพล’’นฺติฯ

สงฺฆตฺเถโร วา อาคจฺฉนฺตีติ สมฺพนฺโธฯ พหุกตฺตารมเปกฺขิตฺวา ‘‘อาคจฺฉนฺตี’’ติ พหุวจนวเสน วุตฺตํฯ เอกวารนฺติ เอกสฺมิํ ทิวเส, อาคมนทิวเสติ อตฺโถฯ ปฏิพทฺธกาลโตติ ตตฺเถว สกฏฺฐาเน วาสสฺส นิพทฺธกาลโตฯ ทุติยวาเรติ ทุติยทิวเสฯ อภินวอาคนฺตุกาวาติ อนาคมนปุพฺพา อภินวา อาคนฺตุกาวฯ ตตฺราติ ตสฺมิํ ปตฺตฏฺฐาเนฯ เตสนฺติ อภินวอาคนฺตุกานํฯ เอตฺถาติ อนาคตปุพฺพฏฺฐาเนฯ

สพฺพตฺถาติ สพฺเพสุ สกฏฺฐานอาคนฺตุกฏฺฐาเนสุฯ เตนาติ อติลาภินา ภิกฺขุนาฯ อวิเสเสตฺวาติ วิเสสมกตฺวาฯ

สลากภตฺตกถา

สลากภตฺตํ ปน เอวํ เวทิตพฺพนฺติ โยชนาฯ ‘‘วจนโต’’ติ ปทํ ‘‘ทาตพฺพา’’ติ ปเท ญาปกเหตุฯ สลากาย วาติ กุสทณฺเฑ วาฯ อสุกสฺส นามาติ อสุกสฺส นาม อุปาสกสฺสฯ อุปนิพนฺธิตฺวาติ ลิขิตฺวา, ฉินฺทิตฺวาติ อตฺโถฯ ‘‘โอปุญฺชิตฺวา’’ติ ปทสฺส อตฺถํ ทสฺเสนฺโต อาห ‘‘ปุนปฺปุนํ เหฏฺฐุปริยวเสน อาโลเฬตฺวา’’ติฯ ภตฺตุทฺเทสเกน ทาตพฺพาติ สมฺพนฺโธฯ

น พหุกาติ อปฺปกาฯ คามวเสนปีติ เยภุยฺเยน สมานลาภคามวเสนปิฯ ปิสทฺเทน กุลํ อเปกฺขติฯ คาเหนฺเตน คาหิตาเนวาติ สมฺพนฺโธฯ สฏฺฐิสลากภตฺตานิ โหนฺตีติ โยชนาฯ เตสนฺติ ทฺวินฺนํ ติณฺณํ สลากภตฺตานํฯ

นฺติ พหุสลากภตฺตคามํฯ ตํ ปนาติ เอกสลากภตฺตํ ปนฯ เอเตสูติ ภิกฺขูสุฯ นิคฺคเหนาติ ทูรตฺตา อนิจฺฉนฺตสฺสปิ เอกสฺส นิคฺคเหนฯ นฺติ สลากภตฺตํฯ โอริมคาเมติ โอรภาเค ฐิเต คาเมฯ คาหิตสญฺญายาติ คาหิตา อิติ สญฺญายฯ ปุน วิหารํ อาคนฺตฺวาติ ปุน วิหารํ อนาคนฺตฺวา โอริมคาเม สลากภตฺตานิ ปฐมํ คเหตฺวา ปจฺฉา วิหารํ อาคนฺตฺวา อตฺตโน ปาเปตฺวา ภุญฺชิตุมฺปิ วฏฺฏติฯ กสฺมา ปุน วิหาโร อาคนฺตพฺโพ, นนุ อคาหิโตปิ อตฺตโน ปตฺตตฺตา คเหตฺวา ภุญฺชิตุํ วฏฺฏตีติ อาห ‘‘น หี’’ติอาทิฯ หิ ยสฺมา พหิสีมาย สงฺฆลาโภ คาเหตุํ น ลพฺภติ, ตสฺมา วิหาโร อาคนฺตพฺโพติ โยชนาฯ เอกพาหวเสน วาติ เอกาย ฆรปาฬิสงฺขาตาย พาหายวเสน วาฯ วีถิอาทีสุ จาติ วีถิพาหกุเลสุ จ, นิทฺธารเณ ภุมฺมํฯ ยตฺถาติ ยสฺมิํ ฐาเนฯ สลากาสุ อสติ อสนฺตาสูติ โยชนาฯ อุทฺทิสิตฺวาปีติ ‘‘อสุกคามสฺส สลากภตฺตานิ ตุยฺหํ ปาปุณนฺตี’’ติ คามาทีนิ อุทฺทิสิตฺวาปิฯ