สงฺฆภตฺตาทิอนุชานนกถา

[325] ‘‘สงฺฆสฺส ภตฺต’’นฺติ อิมินา สงฺฆภตฺตนฺติ ปทสฺส ฉฏฺฐีสมาสํ ทสฺเสติฯ สงฺฆสฺส อตฺถาย อาภตํ ภตฺตํ กาตุํ น สกฺโกนฺตีติ โยชนาฯ อุทฺเทสภตฺตนฺติอาทีสุ เอวมตฺโถ เวทิตพฺโพติ โยชนาฯ ‘‘อุทฺเทเสน ลทฺธภิกฺขูนํ ภตฺตํ กาตุ’’นฺติ อิมินา อุทฺเทเสน ลทฺธภิกฺขูนํ กาตพฺพํ ภตฺตํ อุทฺเทสภตฺตนฺติ วจนตฺถํ ทสฺเสติฯ ตเถวาติ ยถา สงฺฆโต อุทฺทิสิตฺวา ลทฺธภิกฺขู, ตเถวฯ ปริจฺฉินฺทิตฺวาติ ‘‘เอกํ วา’’ติอาทินา ปริจฺฉินฺทิตฺวาฯ เตสนฺติ ลทฺธภิกฺขูนํฯ อิมินา นิมนฺเตตฺวา ลทฺธภิกฺขูนํ กาตพฺพํ ภตฺตํ นิมนฺตนภตฺตนฺติ วจนตฺถํ ทสฺเสติฯ ‘‘สลากาโย ฉินฺทิตฺวา’’ติ อิมินา สลากาโย ฉินฺทิตฺวา กาตพฺพํ ภตฺตํ สลากภตฺตนฺติ วจนตฺถํ ทสฺเสติฯ ปกฺขิกนฺติ อุโปสถิกนฺติ ปาฏิปทิกนฺติ เอวํ นิยาเมตฺวาติ โยชนาฯ ปญฺจมีอาทีสุ ปกฺเขสุ กาตพฺพํ ปกฺขิกํฯ อุโปสเถ กาตพฺพํ อุโปสถิกํฯ ปาฏิปเท กาตพฺพํ ปาฏิปทิกํ, ตเมว ภตฺตํ ปาฏิปทิกภตฺตํฯ อุทฺเทสภตฺตํ นิมนฺตนนฺติ เอตฺถ อิติสทฺโท อาทฺยตฺโถ, อุทฺเทสภตฺตํ นิมนฺตนนฺติอาทิํ อิมํ โวหารํ ปตฺตานีติ หิ อตฺโถฯ อุทฺเทสภตฺตาทีนิเยว อนุชานนมกตฺวา กสฺมา สงฺฆภตฺตมฺปิ อนุชานาตีติ อาห ‘‘ยสฺมา ปนา’’ติอาทิฯ ตตฺถ ยสฺมา สกฺขิสฺสนฺตีติ สมฺพนฺโธฯ เตติ มนุสฺสาฯ ตมฺปีติ สงฺฆภตฺตมฺปิฯ ปิสทฺเทน อุทฺเทสภตฺตาทีนิ อเปกฺขติฯ

สงฺฆภตฺตาทีนํ วิตฺถารํ ทสฺเสนฺโต อาห ‘‘ตตฺถา’’ติอาทิฯ ตตฺถ ตตฺถาติ ‘‘สงฺฆภตฺตํ อุทฺเทสภตฺต’’นฺติอาทิปาเฐ, เอวํ วินิจฺฉโย เวทิตพฺโพติ โยชนา, สงฺฆภตฺตาทีสุ วา นิทฺธารเณ ภุมฺมํ, ภุญฺชนฺตานํ อมฺหากํ อชฺช ทส ทฺวาทส ทิวสา อเหสุนฺติ โยชนาฯ อญฺญโตติ อญฺญสฺมา ฐานาฯ ตตฺถาติ สงฺฆภตฺเตฯ วตฺตพฺพาติ มนุสฺสา วตฺตพฺพาฯ ตนฺติ สงฺฆภตฺตํ, ธาตุกมฺมํ, ‘‘อมฺหาก’’นฺติ การิตกมฺมํฯ ตนฺติ สงฺฆภตฺตํฯ