เมนู

6. ตสฺสปาปิยสิกากถา

[207] อสุจีติ เอตฺถ นตฺถิ สุจีนิ กายวจีกมฺมานิ เอตสฺสาติ อสุจีติ วจนตฺถํ ทสฺเสนฺโต อาห ‘‘อสุจีหิ กายวจีกมฺเมหิ สมนฺนาคโต’’ติ ฯ เอเสว นโย อลชฺชีติ เอตฺถาปิฯ สานุวาโทติ เอตฺถ อนุวาทอุปวาทสทฺทานํ ปริยายตฺตา วุตฺตํ ‘‘สอุปวาโท’’ติฯ อิติ ปญฺจาติ อิมานิ ปญฺจ องฺคานิฯ เอตฺถาติ ตสฺสปาปิยสิกกมฺเมฯ อิทนฺติ กมฺมํ วุจฺจตีติ สมฺพนฺโธฯ หีติ วิตฺถาโรฯ โย ปุคฺคโล ปาปิโยติ โยชนาฯ ปาปุสฺสนฺนตายาติ ลามกุสฺสนฺนตายฯ อิมินา อยญฺจ ปาโป อยญฺจ ปาโป, อยมิเมสํ วิเสเสน ปาโปติ ปาปิโยติ จ ปาปานํ อติสเยน ปาโปติ ปาปิโยติ จ วจนตฺโถ ทสฺสิโตฯ ตสฺสาติ ปุคฺคลสฺสฯ อิมินา ตสฺส ปาปิยสฺส กตฺตพฺพํ ตสฺสปาปิยสิกํ, ตเมว กมฺมํ ตสฺสปาปิยสิกกมฺมนฺติ วจนตฺถํ ทสฺเสติฯ เกสุจิ โปตฺถเกสุ ยกาเร ทฺเวภาโว อตฺถิ, โส อยุตฺโตเยวฯ ‘‘เยภุยฺยสิกา’’ติ เอตฺถ ยกาเร ทฺเวภาวสฺส ทสฺสนโต เอตฺถาปิ ทฺเวภาโว ยุตฺโต ภเวยฺยาติ ลิขนฺตีติ ทฏฺฐพฺพํฯ

7. ติณวตฺถารกาทิกถา

[212] กกฺขฬตาย วาฬตายาติ เอตฺถ กกฺขฬสฺส ภาโว กกฺขฬตา, วาฬสฺส ภาโว วาฬตาติ วจนตฺถํ ทสฺเสนฺโต อาห ‘‘กกฺขฬภาวาย เจว วาฬภาวาย จา’’ติฯ อิมินา ตาปจฺจยสฺส สมูหตฺถญฺจ สฺวตฺถญฺจ ปฏิกฺขิปติฯ ‘‘กกฺขฬตาย วาฬตายา’’ติ พฺยญฺชนโตเยว นานํ, น อตฺถโตฯ เภทายาติ เอตฺถ อญฺญสฺส เภทํ ปฏิกฺขิปนฺโต อาห ‘‘สงฺฆเภทายา’’ติฯ คิลาเนปีติ ปิสทฺโท อญฺเญ ปน กา กถาติ ทสฺเสติฯ ตตฺเถวาติ อธิกรณวูปสมฏฺฐาเนเยวฯ ‘‘เอกโต’’ติ อิมินา เอกชฺฌนฺติ ปทสฺส ‘‘เอกโต’’ติ ปเทน สมานตํ ทสฺเสติ, เอกสทฺทโต ชฺฌปจฺจโย จ โตปจฺจโย จ วิเสโส, ‘‘ติณวตฺถารกสทิสตฺตา’’ติ อิมินา สทิสูปจารํ ทสฺเสติฯ ติเณหิ อวตฺถริตพฺพนฺติ ติณวตฺถารํ, คูถมุตฺตํ, ติณวตฺถารมิว ติณวตฺถารกํฯ เอตฺถ อธิกรณเมว มุขฺยโต ลพฺภติ, สมโถ ปน ผลูปจารโต, สทิสตฺเถ กปจฺจโยฯ ตเมวตฺถํ ปากฏํ กโรนฺโต อาห ‘‘ยถา หี’’ติอาทิฯ ฆฏฺฏิยมานํ คูถํ วา มุตฺตํ วาติ โยชนาฯ ‘‘ฆฏฺฏิยมาน’’นฺติ ปทํ เหตุอนฺโตคธวิเสสนํ, ‘‘พาธตี’’ติ อิมินา สมฺพนฺธิตพฺพํฯ สุปฺปฏิจฺฉาทิตสฺส ปน อสฺส คูถมุตฺตสฺสาติ โยชนาฯ ‘‘สุปฺปฏิจฺฉาทิตสฺสา’’ติ ปทมฺปิ เหตุอนฺโตคธวิเสสนเมว, ‘‘น พาธตี’’ติ อิมินา สมฺพนฺธิตพฺพํฯ ยํ อธิกรณํ สํวตฺตตีติ สมฺพนฺโธฯ มูลานุมูลนฺติ มูลญฺจ อนุมูลญฺจ มูลานุมูลํฯ นฺติ อธิกรณํฯ อิมินา กมฺเมนาติ ติณวตฺถารกกมฺเมนฯ คูถํ ติเณหิ ปฏิจฺฉนฺนํ สุวูปสนฺตํ โหติ วิย ติณวตฺถารเกน ปฏิจฺฉนฺนํ สุวูปสนฺตํ โหตีติ โยชนาฯ อิตีติ ตสฺมาฯ

[213] ถุลฺลวชฺชนฺติ เอตฺถ ถุลฺลจฺจยสฺสาปิ ถุลฺลวชฺชตฺตา อิธ ปาราชิกสงฺฆาทิเสสเมวาธิปฺเปตนฺติ อาห ‘‘ปาราชิกญฺเจว สงฺฆาทิเสสญฺจา’’ติฯ คิหิปฏิสํยุตฺตนฺติ เอตฺถ คิหีนํ ปฏิสํยุตฺตํ คิหิปฏิสํยุตฺตนฺติ วจนตฺถํ ทสฺเสนฺโต อาห ‘‘คิหีน’’นฺติอาทิฯ ‘‘หีเนนา’’ติ ปทํ ‘‘ขุํสนวมฺภน’’ อิติ ปเทเนว สมฺพนฺธิตพฺพํฯ ธมฺมิกปฏิสฺสเวสูติ นิมิตฺตตฺเถ ภุมฺมวจนํฯ

[214] กมฺมวาจาปริโยสาเน วุฏฺฐิตา โหนฺตีติ สมฺพนฺโธฯ ตตฺถาติ อธิกรณวูปสมฏฺฐาเนฯ อญฺญาวิหิตาปีติ อธิกรณวินิจฺฉยโต อญฺญสฺมิํ ฐาเน จิตฺตํ อาวิหิตาปิ ฐปิตาปิฯ อุปสมฺปทมณฺฑลโตติ อุปสมฺปทสีมพิมฺพโต, เย ปนาติ ภิกฺขู ปน, ทิฏฺฐาวิกมฺมํ กโรนฺตีติ วา อนาคตาติ วา นิสินฺนาติ วา สมฺพนฺโธฯ เตหิ วาติ อธิกรณํ วินิจฺฉินนฺเตหิ ภิกฺขูหิ วาฯ ตตฺถาติ อธิกรณวินิจฺฉิตฏฺฐานํฯ ฉนฺทํ ทตฺวาติ ฉนฺทํ สงฺฆสฺส ทตฺวาฯ ปริเวณาทีสูติอาทิสทฺเทน อาวาสาทโย สงฺคณฺหาติฯ เตติ ภิกฺขูฯ