เมนู

1. สมฺมุขาวินยกถา

[186-7] สมถกฺขนฺธเก เอวมตฺโถ เวทิตพฺโพติ โยชนาฯ ฉ มาติกาปทานีติ วากฺยมฺปิ สมาโสปิ ยุตฺโตเยวฯ ตตฺถ สมาโส ปน อสมาหารทิคุเยวฯ ‘‘นิกฺขิปิตฺวา’’ติ ปทํ ‘‘วุตฺโต’’ติ ปเท ปุพฺพกาลกิริยาวิเสสนํ, ตุลฺยตฺโถ วาฯ วิตฺถาโรติ วิภงฺโคฯ ตตฺถาติ วิภงฺเคฯ สญฺญาเปตีติ เอตฺถ สญฺญํ กตฺวา ชานาเปตีติ อตฺถํ ปฏิกฺขิปนฺโต อาห ‘‘ปริโตเสตฺวา ชานาเปตี’’ติฯ อิมินา สํปุพฺโพ ญาธาตุ ปริโตสนตฺถํ อนฺโตกตฺวา อวโพธนตฺโถ โหตีติ ทสฺเสติฯ การณปติรูปกานีติ การณสฺส ปฏิภาคานิฯ นิชฺฌาเปตีติ เอตฺถ เฌธาตุ โอโลกนตฺโถติ อาห ‘‘โอโลเกตี’’ติฯ ยถาติ เยนากาเรน, กริยมาเนติ สมฺพนฺโธฯ โสติ ธมฺมวาทีฯ ปรโตปิ เอเสว นโยฯ ‘‘ปุนปฺปุน’’นฺติ อิมินา อนุเปกฺขตีติ เอตฺถ อนุสทฺโท น อุปจฺฉินฺนตฺโถติ ทสฺเสติฯ เปกฺขติ อนุเปกฺขตีติ เอตฺถ อิกฺขธาตุ ‘‘ทสฺเสติ อนุทสฺเสตี’’ติ เอตฺถ ทิสธาตุยา สทิสตฺโถติ อาห ‘‘ทสฺเสติ…เป.… ปริยายวจนานี’’ติฯ เตสญฺเญวาติ ‘‘เปกฺขติ อนุเปกฺขตี’’ติ ปทานญฺเญวฯ ปริยายวจนานีติ เววจนสทฺทา อตฺเถ ปริพฺยตฺติํ อยนฺติ คจฺฉนฺติ อิเมหีติ ปริยายานิ, ตานิเยว วจนานิ ปริยายวจนานิฯ โสติ อธมฺมวาทีฯ โมเหตฺวาติ ธมฺมวาทีปุคฺคลาทิํ โมหาเปตฺวาฯ

[188] ธมฺมวาที ปุคฺคโล ทสฺเสตีติ สมฺพนฺโธฯ อโมเหตฺวาติ อธมฺมวาทีปุคฺคลาทิํ อโมหาเปตฺวา, อวิปรีตํ ชานาเปตฺวาติ อตฺโถฯ

2. สติวินยกถา

[195] ปรมฺมุขํ วิเนติ วินาเสตีติ วินโย, ปรมฺมุขํ วิเนติ วินาเสติ อเนนาติ วา วินโย, วินยกมฺมํฯ สงฺฆธมฺมวินยปุคฺคลสมฺมุขานํ ทาตพฺโพ วินโย สมฺมุขาวินโยฯ ปญฺจิมานีติ เอตฺถ ปญฺจนฺนํ สรูปํ ทสฺเสนฺโต อาห ‘‘สุทฺธสฺสา’’ติอาทิฯ อนุวทิตสฺส ทานนฺติ สมฺพนฺโธฯ เอตานีติ ปญฺจ องฺคานิฯ ‘‘เอเกกองฺควเสน น ลพฺภนฺตี’’ติ อิมินา สมุทายวากฺยนิพฺพตฺติภาวโต ปญฺจงฺควเสเนว ลพฺภนฺตีติ ทสฺเสติฯ เทสนามตฺตเมเวตนฺติ ‘‘ปญฺจิมานี’’ติ เอตํ วจนํ เทสนามตฺตเมว, น อวยววากฺยนิพฺพตฺติวจนนฺติ อธิปฺปาโยฯ ธมฺมนฺติ ภูตํฯ เอตฺถาติ ‘‘ปญฺจิมานิ ภิกฺขเว’’ติอาทิวจเนฯ ตตฺถ จาติ ‘‘ปญฺจิมานิ ภิกฺขเว’’ติอาทิวจเน จฯ อนุวทนฺตีติ เอตฺถ อนุทฺธํสเนน วทนฺตีติ ทสฺเสนฺโต อาห ‘‘โจเทนฺตี’’ติฯ อยํ ปน สติวินโย ทาตพฺโพติ สมฺพนฺโธฯ อนาคามิโนปีติ ปิสทฺโท สมฺภาวเน, สกทาคามิอาทิเก ปน กา นาม กถาติ ทสฺเสติฯ โส จ โขติ สติวินโย จฯ โจทิยมาเนเยวาติ โจทิยมานสฺเสว, อยเมว วา ปาโฐฯ ตสฺมินฺติ สติวินยสฺมิํ ทินฺเนติ สมฺพนฺโธฯ อโจทิตตฺตา กถา น รูหตีติ อาห ‘‘โจเทนฺโตปี’’ติอาทิฯ อาปชฺชตีติ โจทโก อาปชฺชติฯ โจทนาทิอสารุปฺเป วิเนติ วินาเสตีติ วินโย, วิเนติ วินาเสติ อเนนาติ วา วินโย, วินยกมฺมํฯ สติเวปุลฺลปตฺตสฺส ทาตพฺโพ วินโย สติวินโย

3. อมูฬฺหวินยกถา

[196] ภาสิตปริกนฺตนฺติ เอตฺถ ภาสิตปริกนฺตสทฺทานํ กรณาเปกฺขตฺตา วิสุํ กรณํ ทสฺเสนฺโต อาห ‘‘วาจาย ภาสิตํ, กาเยน ปริกนฺต’’นฺติฯ ‘‘ปริกฺกเมตฺวา กต’’นฺติ อิมินา ปริกมตีติ ปริกนฺตํ, ปริกนฺตํ หุตฺวา กตํ ปริกนฺตนฺติ วจนตฺถํ ทสฺเสติฯ ปริกฺกเมตฺวาติ อติกฺกมิตฺวาฯ สรตายสฺมาติ เอตฺถ อุการโลปสนฺธิํ ทสฺเสนฺโต อาห ‘‘สรตุ อายสฺมา’’ติฯ ‘‘เอวรูปิยา อาปตฺติยา’’ติ อิมินา อาปชฺชิตาติ เอตฺถ ตุปจฺจยโยคภาวโต กมฺมตฺถฉฏฺฐิยาปิ สมฺภวภาวํ ทสฺเสติฯ ตุปจฺจยโยเค กมฺมตฺถฉฏฺฐี อนิจฺจํ โหติ, ตสฺมา ปาฬิยํ ‘‘เอวรูปิยา อาปตฺติยา’’ติ กมฺมตฺถฉฏฺฐีภาเวน อวตฺวา ‘‘เอวรูปิํ อาปตฺติ’’นฺติ กมฺมตฺถทุติยาภาเวน วุตฺตนฺติ ทฏฺฐพฺพํฯ ตสฺสาติ ‘‘อาปชฺชิตฺวา’’ติ ปาฐสฺสฯ ‘‘ปฐมํ ปจฺฉา’’ติ ปเทหิ อธิปฺปายตฺถํ ทสฺเสติฯ โจทกสฺส กถํ วิเนติ วินาเสตีติ วินโย, โจทกสฺส กถํ วิเนติ วินาเสติ อเนนาติ วา วินโยฯ ปฐมํ มูฬฺหภาวํ อุปคนฺตฺวา ปจฺฉา อมูฬฺหสฺส ทาตพฺโพ วินโย อมูฬฺหวินโย

4. ปฏิญฺญาตกรณกถา

[200] ปฏิชานิยเต, ปฏิชานนํ วา ปฏิญฺญา, ตาย กาเรตพฺพํฯ

5. เยภุยฺยสิกากถา

[202] เยภุยฺยสิกาติ เอตฺถ เยภุยฺเยน ปวตฺตา เยภุยฺยสิกา, ธมฺมวาทีนํ เยภุยฺยตาสมฺปาทิกา กิริยาติ ทสฺเสนฺโต อาห ‘‘ยสฺสา กิริยายา’’ติอาทิฯ ตตฺถ ยสฺสา กิริยายาติ ยสฺสา เยภุยฺยตาสมฺปาทิกาย กิริยายฯ เอสาติ เยภุยฺยตาสมฺปาทิกา กิริยาฯ