[166] ปจฺฉิมสฺมิํ อาปตฺติกฺขนฺเธติ เอตฺถ อาปตฺติกฺขนฺธสฺส เภทภาวโต กิํ ‘‘ปจฺฉิมสฺมิํ อาปตฺติกฺขนฺเธ’’ติ วุตฺตนฺติ อาห ‘‘เอโกว โส อาปตฺติกฺขนฺโธ’’ติฯ อถ กสฺมา ‘‘ปจฺฉิมสฺมิํ อาปตฺติกฺขนฺเธ’’ติ วุตฺตนฺติ อาห ‘‘ปจฺฉา ฉาทิตตฺตา ปนา’’ติอาทิฯ เอตฺถ ปนสทฺโท ครหตฺถวาจโก, ตถาปีติ หิ อตฺโถฯ เอโกปิ อาปตฺติกฺขนฺโธ ปจฺฉา ฉาทิตตฺตา ปจฺฉิมสฺมิํ อาปตฺติกฺขนฺเธติ วุตฺตนฺติ อธิปฺปาโยฯ

[180] ‘‘ววตฺถิตา สมฺภินฺนา’’ติ เอตํ วจนนฺติ โยชนาฯ

8. ทฺเวภิกฺขุวารเอกาทสกาทิกถา

[181] ตโตติ ปาฬิโต ปรํ วุตฺตนฺติ สมฺพนฺโธฯ ตตฺถาติ ปาฬิยํฯ มิสฺสกนฺติ เอตฺถ เกหิ มิสฺสกนฺติ อาห ‘‘ถุลฺลจฺจยาทีหิ มิสฺสก’’นฺติฯ

[184] ตโตติ ปาฬิโต ปรํ วุตฺตนฺติ สมฺพนฺโธฯ ตตฺถาติ ‘‘อิธ ปน ภิกฺขเว’’ติอาทิปาเฐฯ ตญฺจาติ ‘‘อิธ ปน ภิกฺขเว’’ติอาทิวจนญฺจ อิโต ปุพฺเพ อวุตฺตํ สพฺพํ วจนญฺจาติ โยชนาฯ

อิติ สมุจฺจยกฺขนฺธกวณฺณนาย โยชนา สมตฺตาฯ

4. สมถกฺขนฺธกํ

1. สมฺมุขาวินยกถา

[186-7] สมถกฺขนฺธเก เอวมตฺโถ เวทิตพฺโพติ โยชนาฯ ฉ มาติกาปทานีติ วากฺยมฺปิ สมาโสปิ ยุตฺโตเยวฯ ตตฺถ สมาโส ปน อสมาหารทิคุเยวฯ ‘‘นิกฺขิปิตฺวา’’ติ ปทํ ‘‘วุตฺโต’’ติ ปเท ปุพฺพกาลกิริยาวิเสสนํ, ตุลฺยตฺโถ วาฯ วิตฺถาโรติ วิภงฺโคฯ ตตฺถาติ วิภงฺเคฯ สญฺญาเปตีติ เอตฺถ สญฺญํ กตฺวา ชานาเปตีติ อตฺถํ ปฏิกฺขิปนฺโต อาห ‘‘ปริโตเสตฺวา ชานาเปตี’’ติฯ อิมินา สํปุพฺโพ ญาธาตุ ปริโตสนตฺถํ อนฺโตกตฺวา อวโพธนตฺโถ โหตีติ ทสฺเสติฯ การณปติรูปกานีติ การณสฺส ปฏิภาคานิฯ นิชฺฌาเปตีติ เอตฺถ เฌธาตุ โอโลกนตฺโถติ อาห ‘‘โอโลเกตี’’ติฯ ยถาติ เยนากาเรน, กริยมาเนติ สมฺพนฺโธฯ โสติ ธมฺมวาทีฯ ปรโตปิ เอเสว นโยฯ ‘‘ปุนปฺปุน’’นฺติ อิมินา อนุเปกฺขตีติ เอตฺถ อนุสทฺโท น อุปจฺฉินฺนตฺโถติ ทสฺเสติฯ เปกฺขติ อนุเปกฺขตีติ เอตฺถ อิกฺขธาตุ ‘‘ทสฺเสติ อนุทสฺเสตี’’ติ เอตฺถ ทิสธาตุยา สทิสตฺโถติ อาห ‘‘ทสฺเสติ…เป.… ปริยายวจนานี’’ติฯ เตสญฺเญวาติ ‘‘เปกฺขติ อนุเปกฺขตี’’ติ ปทานญฺเญวฯ ปริยายวจนานีติ เววจนสทฺทา อตฺเถ ปริพฺยตฺติํ อยนฺติ คจฺฉนฺติ อิเมหีติ ปริยายานิ, ตานิเยว วจนานิ ปริยายวจนานิฯ โสติ อธมฺมวาทีฯ โมเหตฺวาติ ธมฺมวาทีปุคฺคลาทิํ โมหาเปตฺวาฯ

[188] ธมฺมวาที ปุคฺคโล ทสฺเสตีติ สมฺพนฺโธฯ อโมเหตฺวาติ อธมฺมวาทีปุคฺคลาทิํ อโมหาเปตฺวา, อวิปรีตํ ชานาเปตฺวาติ อตฺโถฯ