เมนู

[83] ‘‘อถ โข อายสฺมา อุปาลี’’ติอาทิวจนสฺส อนุสนฺธิํ ทสฺเสนฺโต อาห ‘‘อิมํ ปนา’’ติอาทิ ฯ รโหคตสฺส อุปาลิตฺเถรสฺสาติ โยชนาฯ อถ วา อนาทเร สามิวจนํ กตฺวา อุปาลิตฺเถรสฺส รโหคตสฺสาติ โยชนา กาตพฺพาฯ เอตฺถาติ ปาริวาสิกวตฺเตฯ โสติ อุปาลิตฺเถโรฯ อสฺสาติ อุปาลิตฺเถรสฺสฯ ตตฺถาติ ตีสุ รตฺติจฺเฉเทสุฯ ยฺวายนฺติ โย อยํ, เอกโต วาโสติ สมฺพนฺโธฯ โส วาโส สหวาโส นามาติ โยชนาฯ วิปฺปวาโสติ เอตฺถ ปกตตฺเตน วิปฺปยุตฺโต หุตฺวา วาโสติ ทสฺเสนฺโต อาห ‘‘เอกกสฺเสว วาโส’’ติฯ อาคนฺตุกาทีนนฺติ อาทิสทฺเทน อาวาสิกา คเหตพฺพาฯ

[84] ตตฺถ ตตฺถาติ ตํ ตํ ฐานํฯ ทฺวีสุ ปเทสูติ ทฺวีสุ วากฺยสงฺขาเตสุ ปเทสุฯ เอเกเนเกนปีติ เอเกน เอเกน วากฺยปเทนปิฯ ปริวสิยิตฺถาติ ปริวุตฺโถ, ปริวุตฺโถ ปริวาโส เอตสฺสาติ ปริวุตฺถปริวาโส, ตสฺสฯ หีติ สจฺจํฯ เอสาติ เอโส ภิกฺขูติ สมฺพนฺโธฯ สุทฺธนฺเตติ สุทฺธโกฏฺฐาเสฯ ทุกฺขสฺสาติ วฏฺฏทุกฺขสฺสฯ อนฺตนฺติ อวสานํ, วินาสํ วาฯ

2. มูลายปฏิกสฺสนารหวตฺตกถา

[86] นวกตรํ มูลายปฏิกสฺสนารหํ ฐเปตฺวาติ โยชนาฯ อิเมสํ ปญฺจนฺนํ ปกตตฺตา เอวาติ สมฺพนฺโธฯ เนสนฺติ มูลายปฏิกสฺสนารหมานตฺตารหมานตฺตจาริกอพฺภานารหานํ จตุนฺนํ, มูลายปฏิกสฺสนารหาทิลกฺขณนฺติ สมฺพนฺโธฯ เอตฺถาติ มูลายปฏิกสฺสนารหสฺส วตฺเตฯ อิโตติ มูลายปฏิกสฺสนารหสฺส วตฺตโตฯ

[87] ยเถว ปาริวาสิโก คณปูรโก น โหติ, เอวํ เอเตปิ น โหนฺตีติ โยชนาฯ

4. มานตฺตาจาริกวตฺตกถา

[92] อูเน คเณติ เอตฺถ คโณ นาม คณโภชนสิกฺขาปเท (ปาจิ. 217 อาทโย) วิย โหตีติ อาห ‘‘จตฺตาโร วา อติเรกา วา’’ติฯ สพฺพตฺถาติ ปาริวาสิกกฺขนฺธเกฯ

อิติ ปาริวาสิกกฺขนฺธกวณฺณนาย โยชนา สมตฺตาฯ

3. สมุจฺจยกฺขนฺธกํ

1. สุกฺกวิสฺสฏฺฐิกถา

สมุจฺจยกฺขนฺธเก ตตฺถาติ จตุพฺพิเธสุ มานตฺเตสุฯ ยํ มานตฺตํ ทิยฺยติ, อิทํ อปฺปฏิจฺฉนฺนมานตฺตํ นามาติ โยชนาฯ เอเสว นโย อนนฺตรวากฺเยสุปิฯ ปฏิจฺฉนฺนาย อาปตฺติยาติ เหตฺวตฺเถ กรณวจนํ, การณตฺเถ นิสฺสกฺกวจนํ วาฯ อทฺธมาสนฺติ ปนฺนรสทิวสกาลํฯ โอธายาติ สมูหํ กตฺวาฯ ‘‘เอกโต กตฺวา’’ติ อิมินา ‘‘โอธายา’’ติ ปทสฺส อตฺถํ ทสฺเสติฯ เตสูติ จตุพฺพิเธสุ มานตฺเตสุฯ อิทนฺติ มานตฺตํฯ อปฺปฏิจฺฉนฺนาย…เป.… วจนโตติ ญาปกเหตุฯ เอเตน อปฺปฏิจฺฉนฺนาย อาปตฺติยา ทาตพฺพํ มานตฺตํ อปฺปฏิจฺฉนฺนมานตฺตนฺติ วจนตฺถํ ทสฺเสติฯ นฺติ อปฺปฏิจฺฉนฺนมานตฺตํฯ อิธาติ อิมิสฺสํ ปาฬิยํฯ ตตุตฺตรีติ ตโต ตีหิปิ อุตฺตริฯ นานาวตฺถูนิ เอตาสนฺติ นานาวตฺถุกาโยฯ ตาสนฺติ นานาวตฺถุกานํฯ

มาฬกสีมายเมวาติ สีมมาฬเก เอว, สีมงฺคเณ เอวาติ อตฺโถฯ ตตฺเถวาติ มาฬกสีมายเมวฯ

เวทยามหนฺติ เวทยามิ อหํฯ มม มานตฺตจรภาวํ สงฺฆํ ชานาเปมีติ อตฺโถฯ เวทยตีติ มนฺติ ชานาเปติ, อิติ มํ สงฺโฆ ธาเรตูติ อธิปฺปาโยฯ วุตฺตนเยเนวาติ ปาริวาสิกกฺขนฺธเก วุตฺตนเยเนวฯ นิกฺขิปิตพฺพนฺติ ‘‘มานตฺตํ นิกฺขิปามิ, วตฺตํ นิกฺขิปามี’’ติ นิกฺขิปิตพฺพํฯ มาฬกโตติ สีมงฺคณโตฯ โสปีติ สห คจฺฉนฺโตปิฯ