เมนู

กสฺมา พาลสฺส อพฺยตฺตสฺส อาปตฺติพหุลสฺส ตชฺชนียกมฺมํ กาตพฺพนฺติ โยชนาฯ อิทมฺปีติ ตชฺชนียกมฺมมฺปิฯ สพฺพตฺถาติ สพฺเพสุ กมฺเมสุฯ

นปฺปฏิปฺปสฺสมฺเภตพฺพอฏฺฐารสกาทิกถา

[8] ปนฺนโลมาติ ปติตมานโลมาฯ เอตนฺติ วตฺตํฯ เนตฺถารนฺติ เอตฺถ อผุฏฺฐกฺขรสํโยเค ปรสฺส ตการสฺส ถกาโร โหติ, ตสฺมา ทุติยกฺขเรน ปาโฐ ยุตฺโตฯ เยนาติ วตฺเตนฯ นิสฺสารณาติ นิสฺสารณโตฯ ทส วา ทิวสานิ, ปญฺจ วา ทิวสานิ ปูเรตพฺพนฺติ โยชนาฯ หีติ สจฺจํฯ เอตฺตเกนาติ เอตปฺปมาเณน ทสปญฺจทิวเสนฯ

2. นิยสฺสกมฺมกถา

[11] อปิสฺสุ ภิกฺขู ปกตาติ เอตฺถ นิปาตานมเนกตฺถตฺตา อิธ อปิสฺสุสทฺโท นิจฺจตฺโถ โหติฯ ปกตสทฺโท ‘‘กุกฺกุจฺจปกตา’’ติอาทีสุ (ปารา. อฏฺฐ. 1.ตติยสงฺคีติกถา; ปาจิ. อฏฺฐ. 438) อภิภวนตฺโถ, อิธ ปน พฺยาวฏตฺโถติ ทสฺเสนฺโต อาห ‘‘นิจฺจํ พฺยาวฏา โหนฺตี’’ติฯ

3. ปพฺพาชนียกมฺมกถา

[27] เอตฺถาติ อสฺสชิปุนพฺพสุกวตฺถุมฺหิฯ กายิโกติ เอตฺถ กาเยน กีฬตีติ กายิโกติ วจนตฺถํ ทสฺเสนฺโต อาห ‘‘กายกีฬา วุจฺจตี’’ติฯ ‘‘เอเสว นโย’’ติ อิมินา วาจาย กีฬตีติ วาจสิโก, กายิโก จ วาจสิโก จ กายิกวาจสิโกติ วจนตฺถํ อติทิสติฯ เอตฺถ จ ปจฺฉิมวจนตฺโถ สมาหารทฺวนฺโท, สมาหารทฺวนฺเทปิ กตฺถจิ ปุลฺลิงฺคมิจฺฉนฺติ สทฺทวิทู ‘‘ธมฺมวินโย’’ติอาทีสุ (วิภ. อฏฺฐ. 509) วิยฯ กายทฺวารปญฺญตฺตสิกฺขาปทํ วีติกฺกมตีติ กายิโกติ วจนตฺถํ ทสฺเสนฺโต อาห ‘‘กายทฺวาเร ปญฺญตฺตสิกฺขาปทวีติกฺกโม วุจฺจตี’’ติฯ กาเยน ปญฺญตฺตสิกฺขาปทํ วีติกฺกเมตีติ กายิโกติ วจนตฺโถปิ ยุชฺชเตวฯ ‘‘อุปหนนํ วุจฺจตี’’ติ อิมินา อุปหนนํ อุปฆาตํ, ตเมว อุปฆาติกนฺติ วจนตฺถํ ทสฺเสติฯ ‘‘นาสน’’นฺติ อิมินา หนธาตุยา หิํสนตฺถํ ทสฺเสติฯ ปฏิกฺขิตฺตเวชฺชกมฺมาทิวเสน เตลปจนอริฏฺฐปจนาทีนิ กายิโก มิจฺฉาชีโว นามาติ โยชนาฯ อิมินา มิจฺฉาชีวสฺส สรูปํ ทสฺเสติฯ

4. ปฏิสารณียกมฺมกถา

[33] สุธมฺมวตฺถุสฺมิํ เอวมตฺโถ เวทิตพฺโพติ โยชนาฯ อนปโลเกตฺวาติ เอตฺถ อปปุพฺโพ โลกสทฺโท อาปุจฺฉนตฺโถติ อาห ‘‘น อาปุจฺฉิตฺวา’’ติฯ

[34] กินฺติ กิํ นาม ขาทนียโภชนียํฯ โวติ ตุมฺเหหิฯ คหปตีติ อาลปนปทํฯ เถรานํ อตฺถายาติ สมฺพนฺโธฯ ปฏิยตฺตนฺติ ปฏิยาทิตํฯ ‘‘เอตํ อโวจา’’ติ อิมินา เอตทโวจาติ เอตฺถ นิคฺคหิตาเทสสนฺธิํ ทสฺเสติฯ ยทิทนฺติ สทฺโท ‘‘ติลสํคุฬิกา’’ติ ปเทน โยชิตตฺตา อิตฺถิลิงฺโคติ อาห ‘‘ยา อย’’นฺติฯ ติลสกฺขลิกาติ ติเลน สํสฏฺฐา สกฺขลิกาฯ ‘‘สา นตฺถี’’ติ อิมินา อุตฺตรวากฺเย ยํสทฺทสฺส ปุพฺพวากฺเย ตํสทฺทาเปกฺขตํ ทสฺเสติฯ เอโก ปุริโสติ สมฺพนฺโธฯ ปูวิโยติ ปูวํ, ปูเวน วา กยวิกฺกโยฯ เตนาติ การเณนฯ นฺติ คหปติํฯ เถโรติ สุธมฺมตฺเถโรฯ ยเทว กิญฺจีติ เอตฺถ กิญฺจิ เอว ยํ วจนนฺติ ทสฺเสนฺโต อาห ‘‘กิญฺจิเทว ติลสํคุฬิกาวจน’’นฺติฯ อิทนฺติ อิมํ อตฺถํฯ โสติ กุกฺกุฏโปตโกฯ กากวสฺสิตนฺติ กากสฺส วสฺสิตํ, เนว อกาสีติ สมฺพนฺโธฯ ตยาปีติ ปิสทฺโท กุกฺกุฏโปตกํ อเปกฺขติฯ เนว ภิกฺขุวจนํ วุตฺตํ, น คิหิวจนํ วุตฺตํ, อิติ อิมมตฺถํ ทสฺเสตีติ โยชนาฯ