เมนู

สมฺภินฺนรสนฺติ วตฺวา ตเมวตฺถํ ทสฺเสตุํ วุตฺตํ ‘‘สํสฏฺฐ’’นฺติฯ สภาวนฺติ ยาวกาลํ กปฺปิยสภาวํ ตสฺมาติ ยสฺมา อุปเนติ, ตสฺมาฯ เตนาติ สตฺตาหกาลิเกนฯ ตทหุปฏิคฺคหิตนฺติ ตทเหว ปฏิคฺคหิตํฯ ทฺวีหปฏิคฺคหิเตน สตฺตาหกาลิเกนาติ สมฺพนฺโธฯ

เอตฺถาติ กาลิกสํสคฺเคฯ อาปตฺติโย เวทิตพฺพาติ ยถากฺกมํ อาปตฺติโย เวทิตพฺพาฯ สพฺพตฺถาติ สพฺพสฺมิํ เภสชฺชกฺขนฺธเกฯ

อิติ เภสชฺชกฺขนฺธกวณฺณนาย โยชนา สมตฺตาฯ

7. กถินกฺขนฺธกํ

187. กถินานุชานนกถา

[306] กถินกฺขนฺธเก ปาเวยฺยกาติ เอตฺถ ปาวารฏฺเฐ นิวสนฺตีติ ปาเวยฺยกาติ วจนตฺถํ ทสฺเสนฺโต อาห ‘‘ปาวารฏฺฐวาสิโน’’ติฯ ตตฺถาติ ปาวานามเก รฏฺเฐฯ เอโก ปิตา เอเตสนฺติ เอกปิตุกาฯ เต จ เต ภาตโร เจติ เอกปิตุกภาตโร, เตสํฯ เอตนฺติ ‘‘ปาเวยฺยกา’’ติ เอตํ นามํฯ เตสูติ ปาเวยฺยเกสุฯ ‘‘ธุตงฺคสมาทานวเสนา’’ติ วิเสสนสฺส พฺยวจฺเฉทภาวํ ทสฺเสตุํ วุตฺตํ ‘‘น อรญฺญวาสมตฺเตนา’’ติฯ วิเสสนญฺหิ ทุวิธํ พฺยวจฺเฉทํ, ตปฺปากฏิกรณญฺจาติฯ เตสนฺติ ปาเวยฺยกานํฯ ปิณฺฑปาติกาทิภาเวปีติ สมฺพนฺโธฯ ปิสทฺโท อารญฺญกํ อเปกฺขติฯ เอตนฺติ ‘‘สพฺเพ อารญฺญกา’’ติอาทิ เอตํ วจนํฯ อิเม ปนาติ ปาเวยฺยกา ปนฯ อุทกสํคเหติ เอตฺถ อุทเกน สํคเหตพฺพนฺติ ทสฺเสนฺโต อาห ‘‘อุทเกน สํคหิเต’’ติฯ ‘‘ถเล จ นินฺเน จา’’ติ อิมินา ‘‘อุทกสํคเห’’ติ ปทสฺส สรูปํ ทสฺเสติฯ

อุทกจิกฺขลฺโลติ อุทเกน โลฬิโต จิกฺขลฺโล อุทกจิกฺขลฺโลฯ โอกปุณฺเณหีติ เอตฺถ โอกสทฺโท อุทกเววจโนติ อาห ‘‘อุทกปุณฺเณหี’’ติฯ

อุทกญฺหิ อุจยติ สมวายภาเวน ปวตฺตตีติ โอกนฺติ วุจฺจติฯ เตสนฺติ ปาเวยฺยกานํฯ ฆนานีติ นิรนฺตรานิฯ เตสูติ จีวเรสุฯ เตนาติ จีวรานํ ฆนตฺตา, อุทกสฺส จ น ปคฺฆรณตฺตาฯ ภควตา ‘‘อวิวทมานา ผาสุกํ วสฺสํ วสิตฺถา’’ติ ปุจฺฉิยมานาปิ เต ภิกฺขู ยถาปุจฺฉิตํ อวตฺวา กสฺมา ผาสุกปทํ อปเนตฺวา ‘‘อวิวทมานา วสฺสํ วสิมฺหา’’ติ อโวจุนฺติ อาห ‘‘อวิวทมานา วสฺสํ วสิมฺหาติ เอตฺถา’’ติอาทิฯ อุกฺกณฺฐิตตาย จาติ เอตฺถ สทฺโท ‘‘ผาสุตาย อภาเวนา’’ติ เอตฺถาปิ โยเชตพฺโพฯ เสนาสนผาสุตาย อภาเวน จ ภควโต ทสฺสนาลาเภน อุกฺกณฺฐิตตาย จาติ หิ อตฺโถฯ อนมตคฺคิยกถนฺติ สํยุตฺตนิกาเย อนมตคฺคิยสุตฺตนฺตกถํ (สํ. นิ. 2.135)ฯ สพฺเพว เต ปาเวยฺยกา ภิกฺขูติ โยชนาฯ นฺติ อนมตคฺคิยกถํฯ ตโตติ ธมฺมกถนโต, ปรนฺติ สมฺพนฺโธฯ ภควา อามนฺเตสีติ สมฺพนฺโธฯ เอกํ จีวรนฺติ สงฺฆาฏิํฯ สนฺตรุตฺตเรนาติ สห อนฺตเรนาติ สนฺตรํ, สนฺตรญฺจ ตํ อุตฺตรญฺเจติ สนฺตรุตฺตรํ, เตนฯ อสฺสุติ ภเวยฺยุํฯ อภวิสฺสํสูติ หิ อตฺโถฯ สตฺตมีวิภตฺติกาลาติปตฺติวิภตฺตีนํ สมานตฺถภาโว สทฺทสตฺเถสุ วุตฺโตเยวฯ สทฺโท อุปนฺยาสตฺโถฯ เอส กถินตฺถาโร นามาติ โยชนาฯ อนุชานิตุกาโม หุตฺวาติ สมฺพนฺโธฯ

ตตฺถาติ ‘‘อนุชานามิ ภิกฺขเว’’ติอาทิปาเฐฯ โวการสฺส นิปาตมตฺเต สติ กถมตฺโถ ภวิสฺสตีติ อาห ‘‘อตฺถตกถินานนฺติ อตฺโถ’’ติฯ อตฺถตกถินานํ ภิกฺขูนนฺติ สมฺพนฺโธฯ ลทฺธคุณํ ทสฺเสนฺโต อาห ‘‘เอวญฺหี’’ติอาทิฯ หิสทฺโท ลทฺธคุณโชตโกฯ ปรโตติ ปรมฺหิฯ ‘‘โส ตุมฺหาก’’นฺติ วา ‘‘โส โว’’ติ วา อวตฺวา ‘‘โส เนสํ ภวิสฺสตี’’ติ วุตฺตตฺตา โว-กาโร นิปาตมตฺโตติ อธิปฺปาโยฯ ‘‘โวติ สามิวจนเมเวต’’นฺติ อิมินา โว ตุมฺหากนฺติ อตฺถํ ทสฺเสติฯ เอวํ สติ ‘‘ปรโต โส เนส’’นฺติ เอตฺถ กถมตฺโถ ภวิสฺสตีติ อาห ‘‘โส เนสนฺติ เอตฺถ ปนา’’ติอาทิฯ เย ตุมฺเห อตฺถตกถินา, เตสํ ตุมฺหากนฺติ โยชนาฯ

กถินสทฺโท ถิรตฺถวาจโก อนิปฺผนฺนปาฏิปทิโก ฯ อนามนฺตจาราทิกานํ ปญฺจานิสํสานํ อนฺโตกรณสมตฺถภาเว ถิรนฺติ อตฺโถฯ

ตตฺถาติ อนามนฺตจาราทีสุ ปญฺจานิสํเสสุฯ อนามนฺตจาโรติ เอตฺถ จรณํ จาโร, อนามนฺเตตฺวา จาโร อนามนฺตจาโรติ ทสฺเสนฺโต อาห ‘‘อนามนฺเตตฺวา จรณ’’นฺติฯ ‘‘อสมาทาย จรณ’’นฺติ อิมินา อสมาทานจาโรติ เอตฺถ ปุพฺพปเท ตฺวาปจฺจยสฺส อนาเทสํ กตฺวา อสมาทานจาโรติ วุตฺตนฺติ ทสฺเสติฯ ยาวตตฺถจีวรนฺติ เอตฺถ อาการโลเปน สนฺธีติ อาห ‘‘ยาวตา จีวเรน อตฺโถ’’ติฯ ‘‘ยาวทตฺถจีวร’’นฺติปิ ปาโฐ, เอวํ สติ ทกาโร ปทสนฺธิมตฺโตฯ ยาวสทฺโท ปริจฺเฉทตฺถวาจโก, น อภิวิฌตฺถวาจโกฯ อตฺถสทฺเทน สมาโส โหติฯ โย จ ตตฺถ จีวรุปฺปาโทติ เอตฺถ ตตฺถสทฺทสฺส วิสยํ ทสฺเสนฺโต อาห ‘‘กถินตฺถารสีมาย’’นฺติฯ ตตฺรุปฺปาเทนาติ ตตฺร กถินตฺถารสีมายํ อุปฺปาเทน มูเลนฯ ‘‘จีวรํ อุปฺปชฺชตี’’ติ อิมินา จีวรุปฺปาโทติ เอตฺถ จีวรเมว อุปฺปาโท จีวรุปฺปาโทติ วิเสสนปรปทตฺตํ ทสฺเสติฯ

เกติ กิตฺตกาฯ อิทํ ‘‘คณวเสนา’’ติ วจนํ สนฺธาย วุตฺตํฯ อถ วา เกติ กินฺนาม วุตฺถวสฺสาฯ อิทํ ‘‘วุตฺถวสฺสวเสนา’’ติ วจนํ สนฺธาย วุตฺตํฯ สตสหสฺสมฺปิ ชนา ลภนฺตีติ โยชนาฯ ปิสทฺเทน ตโต อธิกมฺปิ ลภนฺตีติ ทสฺเสติฯ ฉินฺนวสฺสา วาติ ปุริมิกาย อุปคนฺตฺวา ฉินฺนวสฺสา วาฯ อญฺญสฺมิํ วิหาเรติ กถินตฺถารวิหารโต อปรสฺมิํ วิหาเรฯ สพฺเพ ฉินฺนวสฺสาทิกา ภิกฺขู ปุริมิกาย วสฺสูปคตานํ ภิกฺขูนํ คณปูรกา โหนฺตีติ โยชนาฯ อิตเรสํเยวาติ ปุริมิกาย วสฺสํ อุปคนฺตฺวา ปฐมปวารณาย ปวาริตานเมวฯ ปริปุณฺณวสฺโสติ ปริปุณฺโณ วีสติวสฺโส, อจฺฉินฺนวสฺโส วาฯ โสติ สามเณโรฯ อิติ เอตฺถาปีติ เอวํ เอเตสุ ตีสุ วาเรสุปิฯ

เกน ทินฺนํ กถินจีวรํ วฏฺฏตีติ โยชนาฯ เยน เกนจิ ทินฺนํ จีวรํ วฏฺฏตีติ สมฺพนฺโธฯ นฺติ วตฺตํฯ อชานนฺโตติ อชานนเหตุฯ

เหตฺวตฺเถ หิ อนฺตปจฺจโยฯ ตสฺสาติ กถินทายกสฺสฯ เอวนฺติ อิมินา วกฺขมานนเยนฯ อญฺญตรปโหนกํ วตฺถนฺติ สมฺพนฺโธฯ ตสฺสาติ กถินจีวรสฺสฯ เอตฺตกา นาม สูจิโย วฏฺฏตีติ สมฺพนฺโธฯ อิติ อาจิกฺขิตพฺพนฺติ โยชนาฯ

กถินตฺถารเกนาปิ วตฺตํ ชานิตพฺพนฺติ สมฺพนฺโธฯ ปิสทฺโท กถินทายกํ อเปกฺขติฯ วตฺตํ วิตฺถาเรนฺโต อาห ‘‘ตนฺตวายเคหโต หี’’ติอาทิฯ อาภตสนฺตาเนเนวาติ อาภตสนฺตติยา เอวฯ ขลิมกฺขิตสาฏโกติ อหตสาฏโกฯ โส หิ ขเลน ตกฺเกน กญฺชิเกน มกฺขิตสาฏกตฺตา ‘‘ขลิมกฺขิตสาฏโก’’ติ วุจฺจติฯ กถินตฺถารสาฏกนฺติ กถินตฺถารตฺถาย ทินฺนํ สาฏกํฯ ตทเหวาติ ตสฺมิํ ทินฺนอหนิ เอวฯ ตสฺมินฺติ ปฐมํ ทินฺเน กถินตฺถารสาฏเกฯ อญฺญานิ จาติ กถินสาฏกโต อญฺญานิ จฯ จสทฺเทน น กถินสาฏกเมว อาหรติ, อญฺญานิ จาติ ทสฺเสติฯ โยติ กถินทายโกฯ อิตโรติ ปฐมํ กถินทายโกฯ ยถา ตถา โอวทิตฺวาติ ตว สนฺตกโต เอตสฺส สนฺตกํ สงฺฆสฺส พหุปการํ, สงฺฆสฺส พหุปการตฺตํ ตยาปิ อิจฺฉิตพฺพํ, เอวมิจฺฉนฺตสฺส พหุปุญฺญนฺติ เยน เตนากาเรน โอวทิตฺวาฯ

เกน ภิกฺขุนาติ สมฺพนฺโธฯ ยสฺส สงฺโฆ กถินจีวรํ เทติ, เตน ภิกฺขุนา อตฺถริตพฺพนฺติ โยชนาฯ กสฺส ภิกฺขุสฺสาติ สมฺพนฺโธฯ โย ชิณฺณจีวโร โหติ, ตสฺส ทาตพฺพนฺติ โยชนาฯ มหตี ปริสา เอตสฺสาติ มหาปริโส เถโรฯ ‘‘นวกตโร สกฺโกติ, ตสฺส ทาตพฺพ’’นฺติ วจนสฺส อเนกนฺตภาวํ ทสฺเสนฺโต อาห ‘‘อปิ จา’’ติอาทิฯ อปิ จาติ เอกนฺเตนฯ ตทตฺถายาติ ตสฺส ชิณฺณจีวรสฺส อตฺถายฯ อสฺสาติ ภิกฺขุสฺสฯ เปลโวติ วิรโฬฯ เตนาปีติ กถินตฺถารเกนาปิฯ นฺติ วิธิํฯ ทานกมฺมวาจาติ ทานการณกมฺมวาจาฯ

เอวํ ทินฺเน ปน กถิเน นิฏฺฐาเปตพฺพานีติ โยชนาฯ เอเกนาปีติ ปิสทฺเทน ปเคว พหูหิ ปนาติ ทสฺเสติฯ พุทฺธปฺปสตฺถนฺติ พุทฺเธหิ ปสตฺถํฯ อตีเต กปฺปสตสหสฺสมตฺถเกติ โยชนาฯ

ตสฺสาติ ปทุมุตฺตรสฺส ฯ กถินํ คณฺหิ กิราติ โยชนาฯ นฺติ กถินํ, สตฺถา อกาสีติ สมฺพนฺโธฯ

กตปริโยสิตํ กถินํ กิํ กาตพฺพนฺติ อาห ‘‘กตปริโยสิตํ ปนา’’ติอาทิฯ กถินํ คเหตฺวา อตฺถริตพฺพนฺติ สมฺพนฺโธฯ ‘‘เตน กถินตฺถารเกน ภิกฺขุนา’’ติ ปทํ ‘‘วจนีโย’’ติ ปเท สุทฺธกตฺตา, ‘‘อนุโมทาเปตพฺพ’’นฺติ ปเท การิตกตฺตาฯ กิํ วจนีโยติ อาห ‘‘อตฺถตํ…เป.… อนุโมทถา’’ติฯ ‘‘เตหิ อนุโมทเกหิ ภิกฺขุหี’’ติ ปทํ ‘‘วจนีโย’’ติ ปเท อวุตฺตกตฺตา, ‘‘อนุโมทาเปตพฺพ’’นฺติ ปเท การิตกมฺมํ อวุตฺตกมฺมํ, วาฯ ‘‘กถิน’’นฺติ ธาตุกมฺมํ วา วุตฺตกมฺมํ วา อุปเนตพฺพํฯ กิํ วจนีโยติ อาห ‘‘อตฺถตํ…เป.… อนุโมทามา’’ติฯ อิตเรหิ จาติ อนุโมทเกหิ จฯ สพฺเพสนฺติ อตฺถารกอนุโมทกานํฯ หีติ สจฺจํฯ เอตนฺติ สพฺเพสํ อตฺถตภาวํ, ‘‘ทฺวินฺนํ…เป.… อนุโมทกสฺส จา’’ติ วจนํ วาฯ

เอวํ กถิเน อตฺถเต สติ ปนาติ โยชนาฯ เยนาติ ภิกฺขุนาฯ อวิจาเรตฺวาวาติ ‘‘กถินตฺถารกสฺส เทมา’’ติ วา ‘‘สงฺฆสฺส เทมา’’ติ วา อวิจาเรตฺวา เอวฯ เสสจีวรานิปีติ กถินตฺถารจีวรโต เสสจีวรานิปิฯ สงฺเฆน ทาตพฺพานีติ สมฺพนฺโธฯ ‘‘อปโลเกตฺวา’’ติ อิมินา กมฺมวาจาย กิจฺจาภาวํ ทสฺเสติฯ วสฺสาวาสิกฏฺฐิติกายาติ วสฺสาวาสกาเล ปวตฺตาย ฐิติกายฯ ครุภณฺฑนฺติ มญฺจพิพฺโพหนาทิครุภณฺฑํฯ เอกสีมายาติ เอกาย อุปจารสีมายฯ

[308] ยถา จาติ เอตฺถ ยถาสทฺโท ยํสทฺทตฺโถฯ เยน วิธินาติ หิ อตฺโถฯ มหาภูมิกนฺติ มหาวิสยํฯ จตุวีสติอาการวนฺตตาย มหาวิตฺถาริกนฺติ วุตฺตํ โหติฯ ตโตติ อนตฺถตลกฺขณโตฯ ปริวาเรปีติ ปิสทฺโท น อิธ เอวาติ ทสฺเสติฯ

ตตฺถาติ จตุวีสติยา อากาเรสุฯ

อุลฺลิขิตมตฺเตนาติ เอตฺถ ปมาณสฺส อุคฺคหณตฺถํ นขาทีหิ ลิขนํ อุลฺลิขิตํ, อุลฺลิขิตํ มตฺตํ ปมาณํ อุลฺลิขิตมตฺตนฺติ ทสฺเสนฺโต อาห ‘‘ทีฆโต จ ปุถุลโต จ ปมาณคหณมตฺเตนา’’ติฯ ตเมวตฺถํ วิตฺถาเรนฺโต อาห ‘‘ปมาณํ หี’’ติอาทิฯ ทสฺเสนฺโต หุตฺวา อุลฺลิขตีติ โยชนาฯ ปญฺจกนฺติ ปญฺจปมาณํ, ปญฺจสมูหํ วา ขณฺฑํฯ วาสทฺเทน อญฺญานิปิ เตรสกาทีนิ สงฺคณฺหาติฯ โมฆสุตฺตกาโรปนมตฺเตนาติ โมฆสุตฺตสฺส จีวรสฺสูปริ อาโรปนมตฺเตนฯ ทีฆสิพฺพิตมตฺเตนาติ ทีฆโต สิพฺพิตมตฺเตนฯ มุทฺทิยปฏฺฏพนฺธนมตฺเตนาติ มุทฺทิยปฏฺฏสฺส พนฺธนมตฺเตนฯ ทฺเว จิมิลิกาโยติ ทฺเว ปิโลติกาโยฯ ปฐมจิมิลิกาติ กถินจิมิลิกโต อญฺญา อตฺตโน ปกติจิมิลิกา ฆเฏตฺวา ฐปิตา โหตีติ โยชนาฯ ‘‘ตํ ปฐมจิมิลิก’’นฺติ ปาฐเสสํ อชฺฌาหริตฺวา กถินสาฏกสฺส กุจฺฉิจิมิลิกํ กตฺวาติ อิมินา สมฺพนฺธิตพฺพํฯ ปกติจีวรสฺสาติ อตฺตโน ปกติจีวรสฺสฯ ปกติปฏฺฏพนฺธจีวรนฺติ ปกติปฏฺเฏน พนฺธจีวรํฯ ปิฏฺฐิอนุวาตาโรปนมตฺเตนาติ ทีฆโต อนุวาตสฺส จีวรสฺสูปริ อาโรปนมตฺเตนฯ ทีฆานุวาตญฺหิ ปารุปนกาเล ปิฏฺฐิยํ ฐิตตฺตา ปิฏฺฐิอนุวาตนฺติ วุจฺจติฯ กุจฺฉิอนุวาตาโรปนมตฺเตนาติ ปุถุลโต อนุวาตสฺส จีวรสฺสูปริ อาโรปนมตฺเตนฯ ปุถุลานุวาตญฺหิ ปารุปนกาเล กุจฺฉิยํ ฐิตตฺตา กุจฺฉิอนุวาตนฺติ วุจฺจติฯ อาคนฺตุกปฏฺฏาโรปนมตฺเตนาติ อาคนฺตุกปฏฺฏสฺส จีวรสฺสูปริ อาโรปนมตฺเตนฯ วาติ อถวาฯ

สารุปฺปนฺติ สมณานุจฺฉวิกํฯ ปริกถายาติ ปริยาเยน อุปฺปาทิตาย กถายฯ อติอุกฺกฏฺฐํ วฏฺฏตีติ อติอุกฺกฏฺฐํ เอว วฏฺฏติฯ โอติณฺณสทิสเมวาติ โอติณฺเณน วตฺเถน สทิสเมว กถินจีวรนฺติ สมฺพนฺโธฯ ตตฺถาติ ทุวิเธสุ สนฺนิธีสุฯ ตทเหวาติ ตสฺมิํ ทินฺนอหนิ เอวฯ

รตฺตินิสฺสคฺคิเยนาติ รตฺติอติกฺกนฺตํ หุตฺวา นิสฺสคฺคิเยนฯ อญฺเญนาติ ติจีวรโต อญฺเญนฯ สมณฺฑลิกตนฺติ สห มหามณฺฑลอฑฺฒมณฺฑเลน กตํฯ

[309] เอวํ จตุวีสติอาการํ อนตฺถตลกฺขณํ ทสฺเสตฺวา อิทานิ สตฺตรสาการํ อตฺถตลกฺขณํ ทสฺเสนฺโต อาห ‘‘อหเตนา’’ติอาทิ ฯ ตตฺถ ปริโภคํ น หนิตฺถ น คจฺฉิตฺถาติ อหตํ, ปริโภเคน น หนิตพฺพํ น หิํสิตพฺพนฺติ วา อหตนฺติ ทสฺเสนฺโต อาห ‘‘อปริภุตฺเตนา’’ติฯ ‘‘อหตสทิเสนา’’ติ อิมินา อหตกปฺเปนาติ เอตฺถ กปฺปสทฺโท สทิสตฺโถติ ทสฺเสติฯ ปาปณิเกนาติ เอตฺถ ปสาริโต อาปโณ ปาปโณ, ตสฺมิํ ปติตํ ปาปณิกนฺติ ทสฺเสนฺโต อาห ‘‘อาปณทฺวาเร ปติต’’นฺติฯ ‘‘ปิโลติก’’นฺติ อิมินา ณิกปจฺจยสฺส สรูปํ ทสฺเสติฯ วุตฺตวิปลฺลาเสเนวาติ วุตฺเตหิ ‘‘นิมิตฺตกเตนา’’ติอาทีหิ วิปลฺลาเสน เอวฯ ตตฺถาติ ปริวาเร หีติ สจฺจํ, ยสฺมา วาฯ อิธาติ กถินกฺขนฺธเกฯ อวุจฺจมาเนน เตน วจเนน ปริหายตีติ สมฺพนฺโธฯ

[310] ตตฺถาติ ‘‘กถญฺจ ภิกฺขเว อุพฺภตํ โหติ กถิน’’นฺติอาทิปาเฐฯ ชเนตฺติโย มาตโรติ โยชนาฯ อิมินา ธมฺเมน ปุตฺเต มาเนตีติ มาตา, ธมฺเมน ปุตฺเตหิ มานิยตีติ วา มาตา, สา วิย โหนฺตีติ มาติกาติ ทสฺเสติฯ กถินุพฺภารนฺติ จ กถินุทฺธารนฺติ จ อตฺถโต สทิสํฯ เอตาติ เอตา ปทชาติโยฯ ตาสูติ อฏฺฐสุ มาติกาสุฯ อสฺสาติ กถินุพฺภารสฺสฯ

188. อาทายสตฺตกกถา

[311] น ปจฺเจสฺสนฺติ เอตฺถ ปตีตฺยูปสคฺคสฺส ปุนตฺถํ, อิธาตุยา จ คตฺยตฺถํ ทสฺเสนฺโต อาห ‘‘น ปุน อาคมิสฺส’’นฺติฯ เอวํ ปกฺกมโต ฉิชฺชตีติ สมฺพนฺโธฯ

เอตญฺจาติ ปกฺกมนนฺติกํ, กถินุทฺธารญฺจฯ ตาหนฺติ เต อหํฯ เตติ ตุยฺหํฯ

อญฺญนฺติ อตฺตโน วิหารโต อญฺญํฯ เอวํ โหตีติ เอโส ปริวิตกฺโก โหติฯ โสติ อาวาสปลิโพโธฯ อาทิจฺจพนฺธุนา วุตฺโตติ โยชนาฯ

ทฺเว ปลิโพธา เอกโต ฉิชฺชนฺตีติ สมฺพนฺโธฯ อปุพฺพํ อจริมนฺติ เอกปหาเรเนวฯ โส ปลิโพธูปจฺเฉโท กสฺมา วิตฺถารโต น วุตฺโตติ อาห ‘‘โส ปนา’’ติอาทิฯ