[289] วณฺณวตฺถาลงฺการานิ สามญฺญวเสน ‘‘นีลา’’ติ วุตฺตานีติ อาห ‘‘นีลาติ อิทํ สพฺพสงฺคาหก’’นฺติฯ ตตฺถาติ ‘‘นีลา’’ติอาทิปาเฐฯ เตสนฺติ ลิจฺฉวีนํฯ ปกติวณฺณา นีลา น โหนฺตีติ โยชนาฯ เอตนฺติ ‘‘นีลา’’ติอาทิวจนํฯ ปฏิวตฺเตสีติ เอตฺถ วตุธาตุ อุปสคฺควเสน วา อตฺถาติสยวเสน วา ปหรณตฺโถติ อาห ‘‘ปหาเรสี’’ติฯ ‘‘สชนปท’’นฺติ อิมินา สาหารนฺติ เอตฺถ อาหารสทฺโท ชนปทตฺโถติ ทสฺเสติฯ ชนปโท หิ ยสฺมา นครสฺส ปริวารภาเวน อาหริตพฺโพ, อิมสฺมา จ ราชปุริสา พลิํ อาหรนฺติ, ตสฺมา อาหาโรติ วุตฺโตฯ สชนปทํ เวสาลิํ ทชฺเชยฺยาถาติ โยชนาฯ องฺคุลิํ โผเฏสุนฺติ เอตฺถ ผุฏธาตุ สญฺจลนตฺโถติ อาห ‘‘องฺคุลิํ จาเลสุ’’นฺติฯ อิตฺถิกายาติ อิตฺถีเยว ปุริสโต ขุทฺทกฏฺเฐน อิตฺถิกา, ตายฯ

178. สีหเสนาปติวตฺถุกถา

[290] ธมฺมสฺส จ อนุธมฺมนฺติ เอตฺถ ธมฺมสทฺโท การณตฺโถติ อาห ‘‘การณสฺส อนุการณ’’นฺติฯ ‘‘ปเรหี’’ติ ปทํ ‘‘วุตฺต’’อิติ ปเท กตฺตาฯ ‘‘วุตฺตการเณนา’’ติปทํ ‘‘สการโณ’’ติปเท กรณํฯ โกจิ อปฺปมตฺตโกปิ ตุมฺหากํ วาโทติ โยชนาฯ ‘‘วิญฺญูหี’’ติ ปทํ ‘‘ครหิตพฺพ’’อิติ ปเท กตฺตาฯ ‘‘ครหิตพฺพการณ’’นฺติ ปทํ ‘‘น อาคจฺฉตี’’ติ ปเท กมฺมํ ฯ อนพฺภกฺขาตุกามาติ เอตฺถ อภิตฺยูปสคฺโค อภิภวนตฺโถ อาปุพฺโพ ขาธาตุ ปกถนตฺโถติ อาห ‘‘อภิภวิตฺวา น อาจิกฺขิตุกามา’’ติฯ

[293] อนุวิจฺจการนฺติ เอตฺถ อนุวิจฺจสทฺโท วิจธาตุ ตฺวาปจฺจยนฺโตติ อาห ‘‘อนุวิจิตฺวา’’ติฯ ‘‘จินฺเตตฺวา’’ติ อิมินา วิจธาตุยา ญาณตฺถํ ทสฺเสติฯ ‘‘กาตพฺพ’’นฺติ อิมินา กาตพฺพนฺติ การนฺติ วจนตฺถํ ทสฺเสติฯ ปฏากนฺติ ธชปฏากํฯ ‘‘อาหิณฺเฑยฺยุ’’นฺติ อิมินา ปริยาเยยฺยุนฺติ เอตฺถ ปริปุพฺพอาปุพฺพ ยาธาตุยา คตฺยตฺถํ ทสฺเสติฯ ปาฬิยํ ‘‘ปริหเรยฺยุ’’นฺติปิ ปาโฐฯ อาหิณฺเฑยฺยุนฺติ อาหิณฺฑนฺติฯ