เมนู

108. วสฺสาเนจาริกาปฏิกฺเขปาทิกถา

[185] อาปตฺติ เวทิตพฺพาติ อนเปกฺขคมเนน อุปจาราติกฺกเม สาเปกฺขคมเนน อญฺญตฺถ อรุณุฏฺฐาปเน อาปตฺติ เวทิตพฺพาฯ วิหารคณนาย อาปตฺติโย เวทิตพฺพาติ เอตฺถ วสฺสูปนายิกทิวเส วสฺสํ อนุปคนฺตุกามตาจิตฺเตน วิหารํ อติกฺกเมยฺย, วิหารคณนาย อาปตฺติโย เวทิตพฺพาฯ ตเมวตฺถํ วิตฺถาเรนฺโต อาห ‘‘สเจ หี’’ติอาทิฯ ตํ ทิวสนฺติ ตสฺมิํ วสฺสูปคมนทิวเสฯ สตํ อาปตฺติโยติ เอตฺถ สตนฺติ สงฺขฺยาปธานตฺตา เอกวจนนฺติ สทฺทสตฺเถสุ วุตฺตํ เอกา เอว อาปตฺตีติ อตฺตโน วิหารสฺส อติกฺกมเนเยว เอกา เอว อาปตฺติฯ เกนจิ อนฺตราเยน อนุปคเตนาติ สมฺพนฺโธฯ

วสฺสนาโม อิมสฺสตฺถีติ วสฺโสติ วจนตฺถํ ทสฺเสนฺโต อาห ‘‘วสฺสนามก’’นฺติฯ ‘‘ปฐมํ มาส’’นฺติ อิมินา อญฺญปทสฺส สรูปํ ทสฺเสติฯ ปฐมํ มาสนฺติ จตูสุ วสฺสมาเสสุ ปฐมํ มาสํฯ อุกฺกฑฺฒิตุกาโมติ อุปริ กฑฺฒิตุกาโมฯ อาสฬฺหีมาสเมว, น สาวณมาสนฺติ อตฺโถฯ ชุณฺหสทฺโท จนฺทปภายุตฺโต มาโสติ อาห ‘‘มาเส’’ติฯ จนฺทปภายุตฺโต มาโสติ อาห ‘‘มาเส’’ติฯ จนฺทปภายุตฺโต หิ มาโส โชตติ ทิปฺปตีติ ชุณฺโหติ วุจฺจติฯ ตสฺมา ‘‘มาเส’’ติ สามญฺญโต วุตฺเตปิ ปุณฺณมิยุตฺโต มาโสว คเหตพฺโพฯ กาจิ ปริหานิ นามาติ กิญฺจิ สีลาทีนํ หายนํ นามฯ อญฺญสฺมิมฺปีติ วสฺสูปคมนโต อญฺญสฺมิมฺปิฯ ธมฺมิเกติ ธมฺเมน ยุตฺเตฯ

109. สตฺตาหกรณียานุชานนกถา

[187] สตฺตาหกรณีเยสุ เอวํ วินิจฺฉโย เวทิตพฺโพติ โยชนาฯ ‘‘สตฺตาหกรณีเยนา’’ติ ปทสฺส สตฺตมีสมาสญฺจ อนียสทฺทสฺส กมฺมตฺถญฺจ ทสฺเสนฺโต อาห ‘‘สตฺตาหพฺภนฺตเร ยํ กตฺตพฺพ’’นฺติ ฯ ตตฺถ ‘‘สตฺตาหพฺภนฺตเร’’ติ อิมินา สตฺตมีสมาสํ ทสฺเสติ, ‘‘กตฺตพฺพ’’นฺติ อิมินา กมฺมตฺถํฯ ‘‘สตฺตาหพฺภนฺตเร’’ติ อิมินา สตฺตาหสฺส อพฺภนฺตรํ สตฺตาหนฺติ อุตฺตรปทโลปํ ทสฺเสติฯ ปหิเต คนฺตุนฺติ เอตฺถ ปหิเตสทฺทสฺส กตฺตุกมฺมานิ ทสฺเสตุํ วุตฺตํ ‘‘ภิกฺขุอาทีหิ ทูเต’’ติฯ ตตฺถ ‘‘ภิกฺขุอาทีหี’’ติ อิมินา กตฺตารํ ทสฺเสติ, ‘‘ทูเต’’ติ อิมินา กมฺมํฯ สตฺตาหนฺติ เอตฺถ อุตฺตรปทโลปญฺจ ภุมฺมตฺเถ อุปโยควจนญฺจ ทสฺเสนฺโต อาห ‘‘อนฺโตสตฺตาเหเยวา’’ติฯ ตตฺเถวาติ ตสฺมิํ ปหิตฏฺฐาเนเยวฯ ‘‘น อุฏฺฐาเปตพฺโพ’’ติ อิมินา ‘‘สตฺตาเหเยวา’’ติ เอตฺถ เอวสทฺทสฺส ผลํ ทสฺเสติฯ

[189] รโส เอตสฺมิํ อตฺถีติ รสวตีติ วุตฺเต ภตฺตเคหํ คเหตพฺพนฺติ อาห ‘‘ภตฺตเคหํ วุจฺจตี’’ติฯ ภตฺตเคหนฺติ ภตฺตปจนเคหํฯ

ปุรายํ สุตฺตนฺโตติ เอตฺถ ปุรา อยนฺติ ปทจฺเฉทํ กตฺวา ปุราสทฺโท ยาวปริยาโยติ อาห ‘‘ยาว อยํ สุตฺตนฺโต’’ติฯ น ปลุชฺชตีติ เอตฺถ ลุชธาตุ วินาสตฺโถติ อาห ‘‘น วินสฺสตี’’ติฯ ปริสงฺขตนฺติ ปริสงฺขริตพฺพํฯ สพฺพตฺถาติ สพฺเพสุ ปหิเตสุฯ อิมินาว กปฺปิยวจเนนาติ อิมินา เอว กปฺปิเยน ติวากฺยสงฺขาเตน วจเนนฯ เอเตสนฺติ เอเตสํ ติณฺณํ วากฺยานํฯ เววจเนนาติ ‘‘ยญฺญญฺจ ยชิตุํ, สุตฺตญฺจ อุคฺคณฺหิตุํ, สมเณ จ ทสฺสิตุ’’นฺติ ปริยาเยนฯ สตฺตสูติ อุปาสก อุปาสิก ภิกฺขุภิกฺขุนี สิกฺขมาน สามเณร สามเณรี สงฺขาตาสุ สตฺตสุฯ

110. ปญฺจนฺนํ อปฺปหิเตปิ อนุชานนกถา

[193] ปเคว ปหิเตติ อิมินา ‘‘อปหิเตปิ คนฺตพฺพ’’นฺติ เอตฺถ ปิสทฺทสฺส สมฺภาวนตฺถํ ทสฺเสติฯ ปญฺจนฺนํ สหธมฺมิกานํ สนฺติกํ คนฺตพฺพภาวสฺส การณํ วิภชิตฺวา ทสฺเสนฺโต อาห ‘‘ภิกฺขุ คิลาโน โหตี’’ติอาทิฯ ทสหีติ ‘‘สงฺโฆ กมฺมํ กตฺตุกาโม โหติ, กตํ วา สงฺเฆน กมฺมํ โหตี’’ติ อิทํ องฺคํ เอกํ กตฺวา ทสหิฯ นวหีติ ปริวาสารหํ อปเนตฺวา นวหิฯ จตูหีติ คิลานอนภิรติกุกฺกุจฺจทิฏฺฐิคตอุปฺปนฺนสงฺขาเตหิ จตูหิฯ อิติ อิเมหิ ฉหีติ โยชนาฯ สามเณรสฺสปิ ฉหีติ เอตฺถ ฉนฺนํ สรูปํ วิตฺถาเรตฺวา ทสฺเสนฺโต อาห ‘‘อาทิโต’’ติอาทิฯ ตํ สุวิญฺเญยฺยเมวฯ สามเณริยา สนฺติกํ ปญฺจหิ คนฺตพฺพนฺติ โยชนาฯ ปรโตติ ปรสฺมา, ปรสฺมิํ วาฯ อนฺธกฏฺฐกถายํ วุตฺตนฺติ สมฺพนฺโธฯ เย ญาตกา วา เย อญฺญาตกา วา อตฺถิ, เตสมฺปีติ โยชนาฯ นฺติ วจนํฯ