อิมินา เนว กโตติ สมฺพนฺโธฯ เนว กโต ภวิสฺสติ อิติ ชาเนยฺยาติ โยชนาฯ

105. วชฺชนียปุคฺคลสนฺทสฺสนกถา

[183] หตฺถปาสูปคมนเมวาติ อุโปสถสงฺฆาทีนํ หตฺถปาสสฺส อุปคมนเมวฯ อิทํ ปาริวาสิยปาริสุทฺธิทานํ นาม น วฏฺฏตีติ โยชนาฯ ตสฺสาติ ปาริวาสิยปาริสุทฺธิทานสฺสฯ อนุโปสเถติ เอตฺถ อการสฺส อญฺญตฺถํ ทสฺเสนฺโต อาห ‘‘อญฺญสฺมิํ ทิวเส’’ติฯ ตตฺถ อญฺญสฺมินฺติ ทฺวีหิ อุโปสเถหิ อญฺญสฺมิํฯ ยา สงฺฆสามคฺคี กริยติ, ตถารูปินฺติ โยชนาฯ โกสมฺพกภิกฺขูนนฺติ โกสมฺพิยํ นิวาสีนํ ภิกฺขูนํฯ สามคฺคี วิย ยา สามคฺคีติ โยชนาฯ ‘‘ฐเปตฺวา’’ติ อิมินา อญฺญตฺราติ นิปาตสฺส อตฺถํ ทสฺเสติฯ เย ปนาติ ภิกฺขู ปน สมคฺคา โหนฺตีติ สมฺพนฺโธฯ อุโปสเถเยวาติ อุโปสถทิวเสเยวฯ

อิติ อุโปสถกฺขนฺธกวณฺณนาย โยชนา สมตฺตาฯ

3. วสฺสูปนายิกกฺขนฺธกํ

107. วสฺสูปนายิกานุชานนกถา

[184] วสฺสูปนายิกกฺขนฺธเก ‘‘อนนุญฺญาโต’’ติ อิมินา อปญฺญตฺโตติ เอตฺถ ญาธาตุยา อนุชานนตฺถํ ทสฺเสติ, ‘‘อสํวิหิโต’’ติ อิมินา ญาธาตุยา ฐปนตฺถํฯ เตธาติ เต อิธฯ อิธสทฺโท สาสนญฺจ โลกญฺจ เทสญฺจ ปทปูรณญฺจ อุปาทาย วตฺตติ, อิธ ปน ปทปูรเณติ ทสฺเสนฺโต อาห ‘‘อิธสทฺโท นิปาตมตฺโต’’ติฯ สํหนนํ สงฺฆาโต, วินาโสติ อตฺโถฯ อิติ อิมมตฺถํ ทสฺเสติ ‘‘วินาส’’นฺติ อิมินาฯ สกุนฺตกสทฺโท สกุณปริยาโยติ อาห ‘‘สกุณา’’ติฯ สกุณาติ จ วิหงฺคมาฯ เต หิ อากาเส คนฺตุํ สกฺโกนฺตีติ สกุณาติ วุจฺจนฺติฯ สํกสายิสฺสนฺตีติ เอตฺถ ‘‘สํ กเส อจฺฉเน’’ติ ธาตุปาเฐสุ (สทฺทนีติธาตุมาลายํ 16 สการนฺตธาตุ) วุตฺตตฺตา สํปุพฺโพ กเสธาตุ อจฺฉนตฺโถติ อาห ‘‘วสิสฺสนฺตี’’ติฯ เอการนฺโตยํ ธาตุฯ นิพทฺธวาสนฺติ นิจฺจวาสํฯ วสฺสานนามเกติ วสฺสานอุตุนามเกฯ วสฺสานสฺส จตุมาสตฺตา ‘‘เตมาเส’’ติ วุตฺตํฯ วสฺสูปนายิกาติ เอตฺถ นีธาตุ คมนตฺโถติ อาห ‘‘วสฺสูปคมนานี’’ติฯ อปรชฺชูติ ปุณฺณมิโต อปรํ อหนฺติ อปรชฺชุ, อหตฺเถ ชฺชุปจฺจโย, อตฺถโต ปาฏิปททิวโสฯ อยํ อปรชฺชุสทฺโท ปฐมนฺตนิปาโตฯ อสฺสาติ อาสฬฺหีปุณฺณมิยาฯ อสมานาธิกรณวิสโย พาหิรตฺถสมาโสยํ, อติกฺกนฺตาย สติยาติ โยชนาฯ อปรสฺมิํ ทิวเสติ ปาฏิปททิวเสฯ อสฺสาติ สาวณมาสปุณฺณมิยาฯ ตสฺมาติ ยสฺมา จ อปรชฺชุคตา, ยสฺมา จ มาสคตา, ตสฺมาฯ ‘‘อนนฺตเร ปาฏิปททิวเส’’ติ อิมินา ปาฬิยํ อปรชฺชุคตาย อาสฬฺหิยา อนนฺตเร ปาฏิปททิวเส ปุริมิกา อุปคนฺตพฺพาติ อตฺถํ ทสฺเสติฯ อาสฬฺหิยาติ อาสฬฺหีปุณฺณมิยาฯ ปจฺฉิมนเยปิ มาสคตาย อาสฬฺหิยา อนนฺตเร ปาฏิปททิวเส ปจฺฉิมิกา อุปคนฺตพฺพาติ อตฺโถ ทฏฺฐพฺโพฯ อาสฬฺหิยาติ อาสฬฺหีปุณฺณมิยา สมีเป ปวตฺตตฺตา อาสฬฺหีสงฺขาตาย สาวณปุณฺณมิยาติ อตฺโถฯ ปาฏิปททิวเสเยว วสฺสํ อุปคนฺตพฺพนฺติ สมฺพนฺโธฯ สกิํ วาติอาทีสุ วาสทฺโท อนิยมวิกปฺปตฺโถฯ นิจฺฉาเรตฺวาติ นิจฺจาเรตฺวา, อุจฺจาเรตฺวาติ อตฺโถฯ อผุฏฺฐกฺขรสญฺโญเคหิ ปโร กฺวจิ ผุฏฺฐตฺตมาปชฺชติ ‘‘นิกฺขมตี’’ติอาทีสุ วิยฯ ตสฺมา ปรสฺส จการสฺส ฉการํ กตฺวา ‘‘นิจฺฉาเรตฺวา’’ติ วุตฺตํฯ