เมนู

วิหารสีมปริจฺเฉทนิมิตฺตสฺส อุชุกเมวาติ สเจ ทีปโก อโธ อธิกตโร โหติ, โอริมตีเร อโธโสเต ฐิตสฺส วิหารสีมปริจฺเฉทนิมิตฺตสฺส อุชุกเมว สิขรนฺติ สิงฺคํฯ ตญฺหิ สิขํ มตฺถกํ ราติ คณฺหาตีติ สิขรนฺติ วุจฺจติฯ ตโตติ ทีปกสฺส ปาริมนฺตนิมิตฺตโตฯ ปรตีรนิมิตฺตานิ กิตฺเตตฺวาติ สมฺพนฺโธฯ อยํ ทีปกสฺส วิหารสีมปริจฺเฉทโต อโธ อธิกตเร วินิจฺฉโยฯ อุทฺธํ อธิกตเรปิ อิมินานุสาเรน เวทิตพฺโพติ โส น ทสฺสิโตฯ ปพฺพตสณฺฐานาติ ปพฺพเตน สมํ ฐานํ เอติสฺสาติ ปพฺพตสณฺฐานาฯ

อุทฺธมฺปิ อโธปีติ ปิสทฺโท สมุจฺจยตฺโถฯ อุโภปิ สิขรานีติ อุทฺธํ สิขรํ, อโธ สิขรนฺติ อุโภปิ สิขรานิฯ มุทิงฺคสณฺฐานาติ มูเล จ อคฺเค จ ตนุกสฺส มชฺเฌ ถูลสฺส มุทิงฺคสฺส สณฺฐานาฯ

สพฺพปฐเมน นเยนาติ อุทฺธํ อธิกนยสฺส, อโธ อธิกนยสฺส, อุทฺธํอโธอธิกนยสฺส จาติ สพฺเพสํ นยานํ ปฐเมน วิหารสีมทีปกานํ สเมน นเยนฯ ปณวสณฺฐานาติ มูเล จ อคฺเค จ ถูลสฺส มชฺเฌตนุกสฺส ปณวสฺส สณฺฐานาฯ

72. อุโปสถาคาราทิกถา

[141] อนุปริเวณิยนฺติ เอตฺถ อนุสทฺทสฺส วิจฺฉตฺถํ, ปริเวณสทฺทสฺส จ ลิงฺควิปลฺลาสภาวํ ทสฺเสตุํ วุตฺตํ ‘‘ตสฺมิํ ตสฺมิํ ปริเวเณ’’ติฯ ปริเวณสทฺโท หิ นปุํสกลิงฺโค, อิธ ปน ลิงฺควิปลฺลาสํ กตฺวา อิตฺถิลิงฺควเสน วุตฺตํฯ ‘‘สงฺเกตํ อกตฺวา’’ติ อิมินา อสงฺเกเตนาติ ปทสฺส กิริยาวิเสสนตฺตํ ทีเปติฯ ‘‘กมฺมวาจายา’’ติ อิมินา สมูหนิตฺวาติ ปทสฺส กรณํ ทสฺเสติฯ

[142] ยโตติ เอตฺถ โตปจฺจยสฺส การณตฺเถ ปวตฺตภาวํ ทสฺเสนฺโต อาห ‘‘ยสฺมา’’ติฯ ‘‘หตฺถปาเส’’ติ อิมินา หตฺถปาสโต พหิ นิสินฺเน อกโตวสฺส อุโปสโถ โหตีติ ทสฺเสติฯ อสฺสาติ ภิกฺขุโนฯ วตฺถุวเสนาติ อฏฺฐุปฺปตฺติวเสนฯ อุโปสถสฺส ปมุขสฺส อพฺโภกาเส วา มาฬกาทีสุ วาติ สมฺพนฺโธฯ นิมิตฺตุปคา วา อนิมิตฺตุปคา วาติ เหฏฺฐา อฏฺฐสุ นิมิตฺเตสุ วุตฺตา นิมิตฺตุปคา วา อนิมิตฺตุปคา วา ปพฺพตาทโย วา อญฺเญ วา กิตฺเตตพฺพาฯ