อิจฺฉมานนฺติ โอทาตวตฺถวสนํ อิจฺฉมานํฯ ยสฺมา อภิกฺขุนี โหติ, ตสฺมา ภิกฺขุนีทูสโก น โหตีติ โยชนาฯ สีลวิปนฺนํ ภิกฺขุนินฺติ สมฺพนฺโธฯ

โย เทวทตฺโต สงฺฆํ ภินฺทติ วิย, ภินฺทตีติ โยชนาฯ อุทฺธมฺมนฺติ ธมฺมโต วิรหิตํฯ อุพฺพินยนฺติ วินยโต วิรหิตํฯ จตุนฺนํ กมฺมานนฺติ อปโลกนาทีนํ จตุนฺนํ กมฺมานํฯ

โย เทวทตฺโต โลหิตํ อุปฺปาเทติ วิย, อุปฺปาเทตีติ โยชนาฯ ทุฏฺฐจิตฺเตนาติ เอตฺถ น ยํกิญฺจิ ทุฏฺฐจิตฺตํ ทุฏฺฐจิตฺตํ นาม, อถ โข วธกจิตฺตนฺติ อาห ‘‘วธกจิตฺเตนา’’ติฯ สรีเรติ สรีรพฺภนฺตเรฯ ตถาคตสฺส หิ อเภชฺชกายตฺตา ปรูปกฺกเมน จมฺมจฺเฉทํ กตฺวา โลหิตสฺส อุปฺปาทนํ นาม นตฺถิฯ โย ปน ชีวโก ผาสุํ กโรติ วิย, ผาสุํ กโรตีติ โยชนาฯ โลหิตญฺจาติ ปูติโลหิตญฺจฯ

54. อุภโตพฺยญฺชนกวตฺถุกถา

[116] อุภโตพฺยญฺชนโกติ เอตฺถ พาหิรตฺถสมาสํ ทสฺเสนฺโต อาห ‘‘อิตฺถินิมิตฺตุปฺปาทนกมฺมโต จา’’ติอาทิฯ ตตฺถ ‘‘อิตฺถิ…เป.… กมฺมโต จา’’ติ อิมินา อุภยสรูปํ ทสฺเสติฯ อุภโต กมฺมโต ปวตฺตนฺติ ปาฐเสโส โยเชตพฺโพฯ พฺยญฺชนนฺติ นิมิตฺตํฯ อสฺสาติ ชนสฺสฯ กโรติปิ กาเรติปีติ เอตฺถ กรธาตุยา สุทฺธกมฺมการิตกมฺมานิ ทสฺเสนฺโต อาห ‘‘ปุริสนิมิตฺเตนา’’ติอาทิฯ ตตฺถ ‘‘วีติกฺกม’’นฺติ อิมินา สุทฺธกมฺมํ ทสฺเสติ, ‘‘ปร’’นฺติ อิมินา การิตกมฺมํ ทสฺเสติฯ สมาทเปตฺวาติ อุยฺโยเชตฺวาฯ ตสฺส ทุวิธภาวํ ทสฺเสนฺโต อาห ‘‘ทุวิโธ’’ติอาทิฯ ตตฺถ อิตฺถิภาเวน ลกฺขิโต อุภโตพฺยญฺชนโก อิตฺถิอุภโตพฺยญฺชนโกฯ เอส นโย อิตรตฺถาปิฯ

ตตฺถาติ ทุวิเธสุ อุภโตพฺยญฺชนเกสุฯ อิตฺถินิมิตฺตนฺติ อิตฺถิยา องฺคชาตํฯ เอเสว นโย ‘‘ปุริสนิมิตฺต’’นฺติ เอตฺถาปิฯ ปากฏํ ปฏิจฺฉนฺนนฺติ สภาวโต ปากฏํ ปฏิจฺฉนฺนํฯ