‘‘อุปสมฺปนฺน’’นฺติ ปทํ ‘‘อุชฺฌาเปตี’’ติ ปเท ธาตุกมฺมํ ‘‘อนุปสมฺปนฺน’’นฺติ ปทํ การิตกมฺมํ, ‘‘อนุปสมฺปนฺน’’นฺติ ปทํ ‘‘อุชฺฌาเปตี’’ติ การิตกิริยํ อเปกฺขิตฺวา กมฺมํ โหติฯ ‘‘ขิยฺยตี’’ติ สุทฺธกิริยาย อเปกฺขาย วิภตฺติวิปลฺลาโส โหตีติ อาห ‘‘ตสฺส วา’’ติอาทิฯ ตสฺสาติ อนุปสมฺปนฺนสฺส สนฺติเกติ สมฺพนฺโธฯ ตนฺติ สงฺเฆน สมฺมตํ อุปสมฺปนฺนํฯ ‘‘สงฺเฆน อสมฺมต’’นฺติ เอตฺถ น อปโลกนกมฺเมน อสมฺมตํ, กมฺมวาจาย ปน อสมฺมตนฺติ อาห ‘‘กมฺมวาจายา’’ติอาทิฯ ทฺเว ตโย หุตฺวา กมฺมวาจาย สมฺมนิตุมสกฺกุเณยฺยตฺตา อสมฺมตนฺติ จ ทสฺเสนฺโต อาห ‘‘ยตฺรา’’ติอาทิฯ ยตฺราติ ยสฺมิํ วิหาเรฯ ‘‘อนุปสมฺปนฺนํ สงฺเฆน สมฺมต’’นฺติ เอตฺถ อนุปสมฺปนฺนสฺส สมฺมุติโย ทาตุมสกฺกุเณยฺยตฺตา ปุพฺพโวหารวเสน สมฺมตนฺติ วุตฺตนฺติ ทสฺเสนฺโต อาห ‘‘กิญฺจาปี’’ติอาทิฯ ตนฺติ อนุปสมฺปนฺนภาเว ฐิตํฯ พฺยตฺตสฺสาติ วิยตฺตสฺสฯ สงฺเฆน วา กโตติ โยชนาติฯ ตติยํฯ

4. ปฐมเสนาสนสิกฺขาปทํ

[108] จตุตฺเถ หิมเมว หิมนฺโต, หิมนฺเต นิยุตฺโต เหมนฺติโก, กาโลติ อาห ‘‘เหมนฺตกาเล’’ติฯ โอตาเปนฺตา ปกฺกมิํสูติ สมฺพนฺโธฯ กาลสทฺทสฺส สมฺพนฺธิสทฺทตฺตา สมฺพนฺธาเปกฺโขติ อาห ‘‘ยสฺส กสฺสจี’’ติฯ หิมวสฺเสนาติ หิเมน จ วสฺเสน จฯ

[110] ‘‘วสฺสิโก’’ติ น สงฺเกตาติ อวสฺสิกสงฺเกตาฯ ‘‘อฏฺฐ มาเส’’ติ สามญฺญโต วุตฺเตปิ ‘‘อวสฺสิกสงฺเกเต’’ติ วิเสสิตตฺตา เหมนฺติกคิมฺหิกมาสาเยว คเหตพฺพาติ อาห ‘‘จตฺตาโร เหมนฺติเก’’ติอาทิฯ ยตฺถาติ ยสฺมิํ รุกฺเขฯ น อูหทนฺตีติ สมฺพนฺโธฯ ‘‘กากา วา’’ติ เอตฺถ วาสทฺโท สมฺปิณฺฑนตฺโถฯ เตนาห ‘‘อญฺเญ วา สกุนฺตา’’ติฯ ตสฺมาติ ยสฺมา อนุชานาติ, ตสฺมาฯ ยตฺถาติ ยสฺมิํ รุกฺเข, วิสฺสมิตฺวา คจฺฉนฺตีติ โยชนาฯ ยสฺมินฺติ รุกฺเข, กตฺวา วสนฺตีติ โยชนาฯ อฏฺฐ มาเส เอวาติ สมฺภวโต อาห ‘‘เยสุ ชนปเทสู’’ติอาทิ ฯ เตสุปีติ ชนปเทสุปิฯ อวสฺสิกสงฺเกเต เอวาติ สมฺภวโต อาห ‘‘ยตฺถา’’ติอาทิฯ