เมนู

48. เถยฺยสํวาสกวตฺถุกถา

[110] ปาริชญฺญปตฺตสฺสาติ ปริหายตีติ ปริชานิ, อิสฺสริยโภคาทิ, ตสฺส ภาโว ปาริชญฺญํ, อิสฺสริยโภคาทิกฺขโย, ตํ ปตฺโตติ ปาริชญฺญปตฺโต, ตสฺสฯ ‘‘ปาริชุญฺญปตฺตสฺสา’’ติปิ อุกาเรน สห ปาโฐ อตฺถิฯ ขีณโกลญฺโญติ เอตฺถ กุเล ชาตา โกลญฺญา, ณฺยปจฺจโย, นการาคโมฯ ขีณา โกลญฺญา อสฺสาติ ขีณโกลญฺโญติ วจนตฺถํ ทสฺเสนฺโต อาห ‘‘มาติปกฺขปิติปกฺขโต’’ติอาทิฯ ตตฺถ มาติปกฺขปิติปกฺขโตติ มาตุยา ปกฺโข มาติปกฺโข, ปิตุโน ปกฺโข ปิติปกฺโข, มาติปกฺโข จ ปิติปกฺโข จ มาติปกฺขปิติปกฺขาฯ ผาติํ กาตุนฺติ เอตฺถ ผา-ธาตุ วฑฺฒนตฺโถติ อาห ‘‘วฑฺเฒตุ’’นฺติฯ ‘‘ปุจฺฉิยมาโน’’ติ อิมินา อนุยุญฺชิยมาโนติ เอตฺถ อนุตฺยูปสคฺควเสน ยุชสทฺโท ปุจฺฉนตฺโถติ ทสฺเสติฯ

เถยฺยสํวาสโกติ เถนนํ เถยฺยํ นการสฺส ยการํ กตฺวา, เถยฺยาย สํวาสโก อิมสฺสาติ เถยฺยสํวาสโกฯ เอตฺถ จ น เกวลํ วสฺสคณนาทิโกเยว สํวาโส นาม โหติ, อถ โข เถยฺยาย ลิงฺคคหณมฺปิ สํวาโสเยว นามฯ ตสฺมา ตสฺส ติวิธภาวํ ทสฺเสนฺโต อาห ‘‘ตโย’’ติอาทิฯ ตตฺถ ลิงฺคํ เถเนตีติ ลิงฺคเถนโก, เอเสว นโย อิตเรสุปิฯ ตมตฺถํ วิตฺถาเรนฺโต อาห ‘‘ตตฺถา’’ติอาทิฯ ตตฺถ โยติ เถยฺยสํวาสโกฯ ลิงฺคมตฺตสฺเสวาติ เอตฺถ มตฺตสทฺเทน สํวาสาทโย นิวตฺเตติฯ

วิเทสนฺติ อตฺตโน เทสโต วิโยคํ เทสํฯ วิสทฺโท เหตฺถ วิโยคตฺถวาจโกฯ อถ วา วิ ทูรํ เทสํฯ วิสทฺโท เหตฺถ ทูรตฺถวาจโกฯ มุสาติ อภูตตฺเถ ทุติยนฺตนิปาโต, อภูตํ วจนนฺติ อตฺโถฯ ปฏิพาหตีติ อญฺเญ นิวาเรติฯ สํวาสเถนโก นามาติ เอตฺถ โก สํวาโส นาม, นนุ เอกกมฺมาทิโกติ อาห ‘‘ภิกฺขุวสฺสคณนาทิโก’’ติอาทิฯ ภิกฺขุวสฺสคณนาทิโกติ อาทิสทฺเทน ยถาวุฑฺฒํ วนฺทนสาทิยนํ อาสนปฏิพาหนํ อุโปสถปวารณาทีสุ สนฺทิสฺสนนฺติ อิมานิ สงฺคณฺหาติฯ ‘‘กิริยเภโท’’ติ อิมินา สํ เอกโต วสิยติ อเนนาติ สํวาโสติ วจนตฺเถน กิริยเภโท สํวาโส นามาติ ทสฺเสติฯ อิมสฺมิํ อตฺเถติ อิมสฺมิํ วตฺถุมฺหิ, อิมสฺมิํ ฐาเนติ อตฺโถฯ อิมินา ปาราชิกาทิฏฺฐาเน ปน เอกกมฺมาทิโก สํวาโส นามาติ ทสฺเสติฯ