จูฬมาตาทีนนฺติอาทิสทฺเทน มหามาตาทีนิ สงฺคณฺหาติฯ โปสนกาติ วฑฺฒนกาฯ เตสุปีติ โปสนกมาตาปิตเรสุปิฯ

ยํ ปน ปุตฺตํ นานุชานนฺตีติ สมฺพนฺโธฯ ชีวสฺเสวาติ ตสฺส ชีวสฺส เอว, ปพฺพาเชนฺตสฺส วา ภิกฺขุสฺส, น เทสนฺตรคมนาทีนมตฺถายาติ อตฺโถฯ เตสนฺติ มาตาปิตูนํฯ

มหากนฺตาโรติ เกน อุทเกน ตริตพฺโพติ กนฺตาโร, นิรุทกกนฺตาโรว มุขฺยโต ลพฺภติ, วาฬกนฺตาโร โจรกนฺตาโร อมนุสฺสกนฺตาโร ทุพฺภิกฺขกนฺตาโร มรุกนฺตาโรติ อิเม ปญฺจ กนฺตารา รูฬฺหีวเสนฯ มหนฺโต กนฺตาโร มหากนฺตาโรฯ

ยาวตเกติ เอตฺถ ยาวสทฺโท ปมาณตฺโถติ อาห ‘‘ยตฺตเก’’ติฯ

42. สิกฺขาปททณฺฑกมฺมวตฺถุกถา

[106] นาสนวตฺถูติ ลิงฺคนาสนาย อธิฏฺฐานํ, การณนฺติ วุตฺตํ โหติฯ ปจฺฉิมานํ ปญฺจนฺนนฺติ โยชนาฯ ทณฺฑกมฺมวตฺถูติ ทณฺฑกมฺมสฺส การณํฯ

[107] อปฺปติสฺสาติ เอตฺถ ภิกฺขูนํ วจนสฺส ปฏิมุขํ อาทเรน อสวนํ ภิกฺขู เชฏฺฐกฏฺฐาเน น ฐเปนฺติ นามาติ ทสฺเสนฺโต อาห ‘‘ภิกฺขู เชฏฺฐกฏฺฐาเน’’ติอาทิฯ ‘‘สมานชีวิกา’’ติ อิมินา อสภาควุตฺติกาติ เอตฺถ สภาคสทฺโท สมานสทฺทปริยาโย, วุตฺติสทฺโท ชีวิกปริยาโยติ ทสฺเสติฯ ปริสกฺกตีติ เอตฺถ สกฺก คติยนฺติธาตุปาเฐสุ (สทฺทนีติธาตุมาลายํ 16 ฬการนฺตธาตุ) วุตฺตตฺตา ปริปุพฺโพ สกฺกสทฺโท คตฺยตฺโถติ อาห ‘‘ปรกฺกมตี’’ติฯ กินฺตีติ กิเมวฯ อิติสทฺโท เหตฺถ เอวสทฺทตฺโถ, เกน เอว อุปาเยนาติ หิ อตฺโถฯ อกฺโกสติ เจวาติ ชาติอาทีหิ อกฺโกสติ เจวฯ เภเทตีติ เภทาเปติฯ

อาวรณํ กาตุนฺติ เอตฺถ อาวรณสทฺโท นิวารณสทฺทเววจโนติ อาห ‘‘นิวารณํ กาตุ’’นฺติฯ ยตฺถาติ ยสฺมิํ ปริเวเณ, เสนาสเน วาฯ วสฺสคฺเคนาติ วสฺสคณนายฯ (ตสฺสาติ ปริเวณเสนาสนสฺสฯ อุปจาเรติ อาสนฺเน)ฯ มุขทฺวาริกนฺติ มุขสงฺขาเตน ทฺวาเรน อชฺโฌหริตพฺพํฯ ‘‘วทโตปี’’ติ อิมินา วจีปโยเคน ทุกฺกฏาปตฺติํ ทสฺเสติ, ‘‘นิกฺขิปโตปี’’ติ อิมินา กายปโยเคนฯ อนาจารสฺสาติ ทณฺฑกมฺเม อนาจารสฺสฯ เอตฺตเก นาม ทณฺฑกมฺเมติ เอตฺตเก นาม อุทกาหราปนาทิสงฺขาเต ทณฺฑกมฺเมฯ อิทนฺติ ยาคุภตฺตาทิํฯ ลจฺฉสีติ ลภิสฺสสิฯ ‘‘เอตฺตเก นาม ทณฺฑกมฺเม’’ติ วุตฺตวจนสฺส ยุตฺติํ ทสฺเสนฺโต อาห ‘‘ภควตา หี’’ติอาทิฯ ทณฺฑกมฺมนฺติ ทณฺเฑนฺติ ทเมนฺติ เอเตนาติ ทณฺโฑ, โสเยว กตฺตพฺพตฺตา กมฺมนฺติ ทณฺฑกมฺมํ อาวรณาทิฯ อปราธานุรูปนฺติ วีติกฺกมสฺส อปราธสฺส อนุรูปํฯ ตมฺปีติ อุทกทารุวาลิกาทิอาหราปณมฺปิฯ ตญฺจ โขติ ตญฺจ กรณํฯ โอรมิสฺสตีติ กาเยน โอรมิสฺสติฯ วิรมิสฺสตีติ วาจาย วิรมิสฺสติฯ อุณฺหปาสาเณ วาติอาทีสุ วาสทฺเทน อญฺญานิปิ อตฺตตาปนปริตาปนาทีนิ กมฺมานิ สงฺคณฺหาติฯ

43. อนาปุจฺฉาวรณวตฺถุอาทิกถา

[108] อุปชฺฌายํ อนาปุจฺฉาติ เอตฺถ อุปชฺฌายํ อนาปุจฺฉิตฺวาฯ สพฺพถา กิํ น กาตพฺพนฺติ อาห ‘‘ตุมฺหาก’’นฺติอาทิฯ ทณฺฑกมฺมมสฺสาติ ทณฺฑกมฺมํ อสฺสฯ อสฺสาติ สามเณรสฺสฯ สทฺธิํ อุปชฺฌาเยน วิหรนฺตีติ สทฺธิวิหาริกาฯ นิสฺสยาจริยาทีนํ อนฺเต สมีเป วสนฺตีติ อนฺเตวาสิกา, อุปสมฺปนฺนาเยวฯ

อปลาเฬนฺตีติ เอตฺถ ลฬ อุปเสวายนฺติ ธาตุปาเฐสุ วุตฺตตฺตา (สทฺทนีติธาตุมาลายํ 18 ฬการนฺตธาตุ) เถเร ลฬโต อุปเสวโต อปคเมนฺตีติ อตฺโถ ทฏฺฐพฺโพฯ อิธ ปน อธิปฺปายตฺถํ ทสฺเสนฺโต อาห ‘‘ตุมฺหาก’’นฺติอาทิฯ อปลาเฬตพฺพาติ อญฺญํ ลฬโต อุปเสวโต อปคเมตพฺพาฯ ปริสภูเต สามเณรูปสมฺปนฺเนติ โยชนาฯ