33. อิณายิกวตฺถุกถา

[96] อิณายิโก นามาติ เอตฺถ อิณนฺติ อุทฺธาโรฯ โส หิ ยสฺมา เอติ วุทฺธิํ คจฺฉติ, ตสฺมา อิณนฺติ วุจฺจติฯ ตํ คณฺหาติ, ธาเรตีติ วา อิณายิโกฯ ยํ วาติ ชนํ วา อาฐเปตฺวาติ สมฺพนฺโธฯ อาฐเปตฺวาติ จ เปสนตฺถาย ธนสามิกสฺส สนฺติเก ฐเปตฺวาติ อตฺโถฯ อากาโร หิ เปสนตฺถวาจโกฯ โสปีติ ปิสทฺโท ปุริมชเน อเปกฺขติฯ ‘‘ธาเรตี’’ติ อิมินา อายิกปจฺจโย ธารณตฺเถ โหตีติ ทสฺเสติฯ อญฺเญติ มาตาปิตูหิ อญฺเญฯ หีติ สจฺจํ, ยสฺมา วาฯ เตติ อญฺเญ ญาตกา, ตํ อาฐเปตุํ ยสฺมา น อิสฺสรา, ตสฺมา น อิณายิโกติ โยชนาฯ อิตรนฺติ นอิณายิกโต อญฺญํฯ อสฺสาติ ชนสฺสฯ นนฺติ ตํ ชนํฯ เตสูติ ญาติสาโลหิตาทีสุฯ ตถารูปสฺสาติ อตฺตโน ญาติสาโลหิตสฺสาติ อตฺโถฯ อาโรเจตพฺพาการํ ทสฺเสนฺโต อาห ‘‘สเหตุโก’’ติอาทิฯ ตตฺถ สเหตุโกติ ภพฺโพฯ โสติ อุปฏฺฐาโก ฯ ปฏิปชฺชตีติ ปฏิททาติฯ เอตนฺติ กปฺปิยภณฺฑํฯ อชานิตฺวาติ อิณายิกภาวมชานิตฺวาฯ ปสฺสนฺเตนาติ อิณายิกํ ปสฺสนฺเตนฯ ‘‘อปสฺสนฺตสฺส คีวา น โหตี’’ติ อิมินา ปสฺสิตฺวา อทสฺเสนฺตสฺส คีวา โหตีติ ทสฺเสติฯ

ปุจฺฉิยมาโนปีติ ‘‘กิํ ตฺวํ อิณายิโกสี’’ติ ปุจฺฉิยมาโนปิฯ ตนฺติ อิณายิกํฯ ตตฺถาติ อญฺญสฺมิํ เทเสฯ ตนฺติ อิณสามิกํฯ โสติ อิณสามิโกฯ อยนฺติ อิณายิโกฯ อยนฺติ วจนาฯ ตตฺถาติ อิณายิกสฺส ปพฺพาชเนฯ สามีจีติ อนุธมฺมตาฯ

นนฺติ อิณายิกํฯ โสติ อิณสามิโกฯ อสฺสาติ เถรสฺสฯ คีวา น โหตีติ สมฺพนฺโธฯ อจฺฉตูติ อาสตุ อุปเวสตูติ อตฺโถฯ โสติ อิณายิโกฯ อีทิโสติ สเหตุโก วตฺตสมฺปนฺโนติ อตฺโถฯ อติอาราธโกติ วตฺตาจาเรน เถรสฺส อติโตสโกฯ

34. ทาสวตฺถุกถา

[97] ทาสาติ เจฏกาฯ เต หิ สามิเกหิ ทุกฺเข วา ทุฏฺฐกมฺเม วา อสียนฺติ ขิปียนฺตีติ ทาสาติ วุจฺจนฺติฯ ตตฺถาติ จตูสุ ทาเสสุฯ ‘‘ฆรทาสิยา ปุตฺโต’’ติ อิมินา อนฺโตเคเห ฆรทาสิยา กุจฺฉิมฺหิ ชาโต อนฺโตชาโตติ วจนตฺถํ ทสฺเสติฯ ธนํ ทตฺวา กีโต ธนกฺกีโตติ วจนตฺถํ ทสฺเสนฺโต อาห ‘‘ธนกฺกีโต นามา’’ติอาทิฯ ธเนน กีโต ธนกฺกีโตติ วจนตฺโถปิ ยุตฺโตเยวฯ ทาสจาริตฺตนฺติ เทสกาลวเสน ทาสานํ จาริตฺตํฯ ตตฺถ ตตฺถาติ ตสฺมิํ ตสฺมิํ เทเส, กาเล วาฯ

กรมรานีโต นามาติ เอตฺถ กรมโรติ วนฺทิฯ โส หิ สตฺตูนํ กเรน หตฺเถน มริตพฺพตฺตา กรมโรติ วุจฺจติฯ กรมรภาเวน อานีโต กรมรานีโตฯ ติโรรฏฺฐา อาหรนฺตีติ สมฺพนฺโธฯ