เมนู

ยถาปาฬิํ วิสชฺเชตฺวา อญฺญถา ‘‘ปาณาติปาตา เวรมณิํ สิกฺขาปทํ สมาทิยามี’’ติ อุทฺทิสนฺโตปิ นิทฺโทโสเยวฯ หีติ สจฺจํ, ยสฺมา วาฯ ตานีติ สิกฺขาปทานิฯ ยาวาติ ยตฺตกํ กาลํ น ชานาติ, น กุสโล โหตีติ สมฺพนฺโธฯ สนฺติกาวจโรเยวาติ อาจริยุปชฺฌายานํ สมีเป อวจาโรวฯ อสฺสาติ สามเณรสฺสฯ กปฺปิยากปฺปิยนฺติ ทสสิกฺขาปทวินิมุตฺตํ กปฺปิยํ ปรามาสาทิญฺจ อกปฺปิยํ อปรามาสาทิญฺจฯ เตนาปีติ สามเณเรนาปิฯ นาสนงฺคานีติ ลิงฺคนาสนองฺคานิฯ สาธุกํ สิกฺขิตพฺพนฺติ สาธุกํ อสิกฺขนฺตสฺส ลิงฺคนาสนญฺจ ทณฺฑกมฺมนาสนญฺจ โหตีติ อธิปฺปาโยฯ

10. ทุติยมารกถา

[35] มยฺหนฺติปทสฺส ‘‘อนุปฺปตฺตา สจฺฉิกตา’’ติปเทสุ ฉฏฺฐีกตฺตุภาวํ ทสฺเสนฺโต อาห ‘‘มยา โขติ อตฺโถ’’ติฯ ‘‘อถ วา’’ติอาทินา ‘‘มยฺห’’นฺติปทสฺส ‘‘โยนิโส มนสิการา, โยนิโส สมฺมปฺปธานา’’ติปเทสุ สมฺพนฺธภาวํ ทสฺเสติฯ ‘‘โยนิโส มนสิการา, โยนิโส สมฺมปฺปธานา’’ติ เอตฺถ การณตฺเถ นิสฺสกฺกวจนนฺติ อาห ‘‘เตน เหตุนา’’ติฯ ‘‘ปุนา’’ติอาทินา ‘‘มยฺห’’นฺติปทํ ‘‘โยนิโส มนสิการา, โยนิโส สมฺมปฺปธานา’’ติปเทสุ สามฺยตฺเถ สามิภาเวน โยเชตฺวา ปุน ‘‘อนุปฺปตฺตา, สจฺฉิกตา’’ติ ปเทสุ กตฺตุตฺเถ สามิภาเวน วิภตฺติวิปลฺลาโส กาตพฺโพติ ทสฺเสติฯ

11. ภทฺทวคฺคิยกถา

[36] ภทฺทํ รูปญฺจ จิตฺตญฺจ เอเตสมตฺถีติ ภทฺทกาฯ วคฺคพนฺธนํ วคฺโค อุตฺตรปทโลเปน, วคฺเคน จรนฺตีติ วคฺคิยาฯ ภทฺทกา จ เต วคฺคิยา จาติ ภทฺทวคฺคิยา กการโลเปนาติ อตฺถํ ทสฺเสนฺโต อาห ‘‘ภทฺทวคฺคิยา’’ติอาทิฯ ‘‘โวกาโร นิปาตมตฺโต’’ติ อิมินา ตุมฺหสทฺทสฺส จ โยวจนสฺส จ การิยภาวํ นิวตฺเตติฯ หีติ สจฺจํฯ เตติ ภทฺทวคฺคิยาฯ อิทนฺติ ปญฺจสีลรกฺขนํฯ ปุพฺพกมฺมนฺติ ปุพฺเพ อุปจิตํ กุสลกมฺมํฯ

12. อุรุเวลปาฏิหาริยกถา

[38] ปริยาทิเยยฺยนฺติ เอตฺถ ทาธาตุสฺส ปรีติ จ อาติ จ อุปสคฺควเสน อภิภวนตฺโถติ อาห ‘‘อภิภเวยฺย’’นฺติฯ

[39] ปจฺฉา ปกฺขิตฺตาติ สงฺคีติโต ปรํ โปตฺถการูฬฺเหหิ ฐปิตาติ อตฺโถฯ

[44] ‘‘เอวํ วทนฺโต วิย โอณโต’’ติ อิมินา ‘‘อาหรหตฺโถ’’ติปทสฺส ตทฺธิตภาวํ ทสฺเสติฯ วิตฺถิณฺณมุขตฺตา มนฺทํ หีนํ อติมุขเมตาสนฺติ วจนตฺเถน อคฺคิกปาลา มนฺทามุขิโยติ วุจฺจนฺตีติ อาห ‘‘อคฺคิภาชนานิ วุจฺจนฺตี’’ติฯ

[51] ยสฺมา โย นาคทมนกาโล จิรํ ปตติ ปวตฺตติ, ตสฺมา โส จิรปติโกติ วุจฺจติ, ตสฺมา จิรปติกา ปฏฺฐาย อภิปฺปสนฺนาติ โยชนาฯ อิติ อิมมตฺถํ ทสฺเสนฺโต อาห ‘‘จิรกาลโต ปฏฺฐายา’’ติฯ

[52] สพฺพตฺถาติ สพฺเพสุ ‘‘ชฏามิสฺส’’นฺติอาทิปเทสุฯ ขาริกาชนฺติ เอตฺถ กมณฺฑลุอาทิกา ตาปสปริกฺขารา ขารีติ วุจฺจนฺติ, ขาริสงฺขาเตน ภาเรน ปูริโต กาโช ขาริกาโชติ อตฺถํ เอกเทเสน ทสฺเสนฺโต อาห ‘‘ขาริภาโร’’ติฯ