1. โพธิกถา

เอวูภโตวิภงฺคสฺส , กตฺวาน โยชนานยํ;

มหาวคฺคขนฺธกสฺส, กริสฺสํ โยชนานยํฯ

อุภินฺนนฺติ อุภเยสํฯ ปาติโมกฺขานนฺติ ปาติโมกฺขวิภงฺคานํฯ ปาติโมกฺขคหเณน เหตฺถ เตสํ วิภงฺโคปิ คหิโต อเภเทน วา อุตฺตรปทโลปวเสน วาฯ ขนฺธกนฺติ ปญฺญตฺติสมูหํฯ ขนฺธสทฺโท เหตฺถ ปญฺญตฺติวาจโกฯ วินยปญฺญตฺติโย วุจฺจนฺติ ‘‘ขนฺโธ’’ติฯ เตสํ สมูโห ขนฺธโกฯ อถวา ขนฺโธติ ราสิฯ ขนฺธสทฺโท หิ ราสตฺถวาจโกฯ วินยปญฺญตฺติราสิ วุจฺจติ ‘‘ขนฺโธ’’ติฯ กกาโร ปกาสกวาจโกฯ ขนฺธานํ วินยปญฺญตฺติราสีนํ โก ปกาสโกติ ขนฺธโก, ตํ ขนฺธกํฯ อยํ ปเนตฺถ โยชนา – อุภินฺนํ ปาติโมกฺขานํ สงฺคีติสมนนฺตรํ ขนฺธโกวิทา ขนฺธเกสุ กุสลา มหาเถรา ยํ ขนฺธกํ สงฺคายิํสุ, ตสฺส ขนฺธกสฺส ทานิ สํวณฺณนากฺกโม ยสฺมา สมฺปตฺโต, ตสฺมา ตสฺส ขนฺธกสฺส อยํ อนุตฺตานตฺถวณฺณนา โหตีติฯ

เย อตฺถาติ สมฺพนฺโธฯ หิสทฺโท ปทาลงฺกาโรฯ เยสนฺติ ปทานํฯ เตติ เต อตฺเถฯ ภเวติ ภเวยฺย, ภวิตุํ สกฺกุเณยฺยาติ อตฺโถฯ เตสนฺติ อตฺถานํฯ กินฺติ กิํ ปโยชนํฯ เตติ อตฺเถ, ญาตุนฺติ สมฺพนฺโธฯ อถวา เตติ อตฺถา, อวณฺณิตาติ สมฺพนฺโธฯ เตสํเยวาติ อตฺถานเมวฯ อยํ ปเนตฺถ โยชนา – ปทภาชนีเย เยสํ ปทานํ เย อตฺถา ภควตา ปกาสิตา, เตสํ ปทานนฺติ ปาฐเสโส, เต อตฺเถ ปุน วเทยฺยาม เจ, กทา ปริโยสานํ สํวณฺณนาย ปรินิฏฺฐานํ ภเว, น ภเวยฺยาติ อธิปฺปาโยฯ เย เจว อตฺถา อุตฺตานา, เตสํ สํวณฺณนาย กิํ ปโยชนํ, น ปโยชนนฺติ อธิปฺปาโยฯ