เมนู

2. ทุติยปาฏิเทสนียสิกฺขาปทํ

[558] ทุติเย ปุริมสิกฺขาปเทน อาปตฺติ อนฺตรฆรตฺตาติ อธิปฺปาโยฯ อิมินา สิกฺขาปเทน อาปตฺติ ภเวยฺย โวสาสมานตฺตาติ อธิปฺปาโยฯ เทนฺติยา ปน เนว อิมินา, น ปุริเมน อาปตฺติ อญฺญสฺส ภตฺตตฺตาติ อธิปฺปาโยติฯ ทุติยํฯ

3. ตติยปาฏิเทสนียสิกฺขาปทํ

[562] ตติเย ‘‘อุภโต’’ติ เอตฺถ กรณตฺเถ โตติ อาห ‘‘ทฺวีหี’’ติฯ ‘‘อุภโตปสนฺน’’นฺติ พฺยาโสปิ สมาโสปิ ยุตฺโตเยว, สมาเส โตปจฺจยสฺส อโลโป โหติฯ ‘‘อุภโต’’ติปทสฺส สรูปํ ทสฺเสตุํ วุตฺตํ ‘‘อุปาสเกนปิ อุปาสิกายปี’’ติฯ กสฺมา อุภโต ปสนฺนํ โหตีติ อาห ‘‘ตสฺมิํ กิรา’’ติอาทิฯ ยสฺมา ตสฺมิํ กุเล…เป.… โสตาปนฺนาเยว โหนฺติ กิร, ตสฺมา ‘‘อุภโตปสนฺน’’นฺติ วุตฺตํ โหติฯ ‘‘สเจปี’’ติ เอตฺถ ปิสทฺเทน อสีติโกฏิธนโต อธิกมฺปิ สมฺปิณฺเฑติฯ หายนสฺส การณํ ทสฺเสติ ‘‘ยสฺมา’’ติอาทินาฯ

[569] ‘‘ฆรโต นีหริตฺวา’’ติ เอตฺถ ‘‘นีหริตฺวา’’ติ ปทสฺส กมฺมํ ทสฺเสตุํ วุตฺตํ ‘‘อาสนสาลํ วา วิหารํ วา’’ติฯ ‘‘อาเนตฺวา’’ติอิมินา นีปุพฺพหรธาตุยา อตฺถํ ทสฺเสติฯ ทฺวาเรติ อตฺตโน เคหทฺวาเรติฯ ตติยํฯ

4. จตุตฺถปาฏิเทสนียสิกฺขาปทํ

[570] จตุตฺเถ อวรุทฺธสทฺโท ปริรุทฺธสทฺทสฺส ปริยาโยติ อาห ‘‘ปริรุทฺธา โหนฺตี’’ติฯ อารญฺญกสฺส เสนาสนสฺส ปริสมนฺตโต รุทฺธา อาวุตา โหนฺตีติ อตฺโถฯ

[573] ‘‘ปญฺจนฺน’’นฺติ นิทฺธารเณ สามิวจนภาวญฺจ ‘‘ยํกิญฺจี’’ติ นิทฺธารณีเยน สมฺพนฺธิตพฺพภาวญฺจ ทสฺเสตุํ วุตฺตํ ‘‘ปญฺจสุ สหธมฺมิเกสุ ยํ กิญฺจี’’ติฯ ‘‘เปเสตฺวา ขาทนียํ โภชนียํ อาหริสฺสามี’’ติอิมินา ปฏิสํวิทิตาการทสฺสนํฯ

‘‘อาราม’’นฺติ สามญฺญโต วุตฺเตปิ อารญฺญกเสนาสนสฺส อาราโม เอว อธิปฺเปโตติ อาห ‘‘อารญฺญกเสนาสนารามญฺจา’’ติฯ ตสฺสาติ อารญฺญกเสนาสนารามสฺสฯ ‘‘กสฺมา’’ติ ปุจฺฉาย ‘‘ปฏิโมจนตฺถ’’นฺติ วิสชฺชนาย สเมตุํ สมฺปทานตฺเถ นิสฺสกฺกวจนํ กาตพฺพํฯ กิมตฺถนฺติ หิ อตฺโถฯ ปฏิโมจนตฺถนฺติ ตทตฺเถ ปจฺจตฺตวจนํฯ ปฏิโมจนสงฺขาตาย อตฺถายาติ หิ อตฺโถฯ อตฺถสทฺโท จ ปโยชนวาจโกฯ ปโยชนายาติ หิ อตฺโถฯ อถ วา ‘‘ปฏิโมจนตฺถ’’นฺติ วิสชฺชนายํฯ ‘‘กสฺมา’’ติ ปุจฺฉาย สเมตุํ นิสฺสกฺกตฺเถ ปจฺจตฺตวจนํ กาตพฺพํฯ ปฏิโมจนสงฺขาตา อตฺถาติ หิ อตฺโถฯ อตฺถสทฺโท จ การณวาจโกฯ การณาติ หิ อตฺโถฯ เอวญฺหิ ปุจฺฉาวิสชฺชนานํ ปุพฺพาปรสมสงฺขาโต วิจโย หาโร ปริปุณฺโณ โหตีติ ทฏฺฐพฺพํฯ อมฺหากนฺติ ขาทนียโภชนียปฏิหรนฺตานํ อมฺหากํฯ อมฺเหติ โจรสงฺขาเต อมฺเหฯ

‘‘ตสฺสา’’ติ ปทสฺสตฺถํ ทสฺเสตุํ วุตฺตํ ‘‘เอติสฺสา ยาคุยา’’ติฯ อญฺญานิปีติ ปฏิสํวิทิตกุลโต อญฺญานิปิ กุลานิฯ เตนาติ ปฏิสํวิทิตกุเลนฯ กุรุนฺทิวาเท ยาคุยา ปฏิสํวิทิตํ กตฺวา ยาคุํ อคฺคเหตฺวา ปูวาทีนิ อาหรนฺติ, วฏฺฏตีติ อธิปฺปาโยฯ

[575] เอกสฺสาติ ภิกฺขุสฺสฯ ตสฺสาติ ปฏิสํวิทิตภิกฺขุสฺส, จตุนฺนํ วา ปญฺจนฺนํ วา ภิกฺขูนํ อตฺถายาติ โยชนาฯ อญฺเญสมฺปีติ จตุปญฺจภิกฺขุโต อญฺเญสมฺปิฯ อธิกเมวาติ ปริภุตฺตโต อติเรกเมวฯ ยํ ปนาติ ขาทนียโภชนียํ ปน, ยมฺปิ ขาทนียโภชนียํ วนโต อาหริตฺวา เทนฺตีติ โยชนาฯ ‘‘ตตฺถชาตก’’นฺติ เอตฺถ ตสทฺทสฺส วิสยํ ทสฺเสตุํ วุตฺตํ ‘‘อาราเม’’ติฯ อญฺเญน ทินฺนนฺติ สมฺพนฺโธฯ นฺติ มูลขาทนียาทิํฯ ปฏิสํวิทิตนฺติ ปฏิกจฺเจว สุฏฺฐุ ชานาปิตนฺติ อตฺโถติฯ จตุตฺถํฯ

อิติ สมนฺตปาสาทิกาย วินยสํวณฺณนาย

ปาฏิเทสนียวณฺณนาย

โยชนา สมตฺตาฯ

7. เสขิยกณฺฑํ