ติํสรตฺติทิวสฺส เอกมาสตฺตา ‘‘จตฺตาโร มาสา ปริหายนฺตี’’ติ วุตฺตํฯ อุกฺกฑฺฒนฺตีติ เอกสฺส อธิกมาสสฺส นาสนตฺถาย วสฺสํ อุปริ กฑฺฒนฺติฯ ตโตติ ฉมาสโต อปเนตฺวาติ สมฺพนฺโธฯ เอตฺถาติ ‘‘เอกูนวีสติวสฺส’’นฺติอาทิวจเนฯ ปน-สทฺโท หิสทฺทตฺโถ, สจฺจนฺติ อตฺโถฯ โยติ ปุคฺคโลฯ ตสฺมาติ ยสฺมา คพฺภมาสานมฺปิ คณนูปคตฺตา คเหตฺวา อุปสมฺปาเทนฺติ, ตสฺมา ฉ มาเส วสิตฺวาติ สมฺพนฺโธฯ อฏฺฐ มาเส วสิตฺวา ชาโตปิ น ชีวตีติ สุตฺตนฺตอฏฺฐกถาสุ (ที. นิ. อฏฺฐ. 2.24-25; ม. นิ. อฏฺฐ. 3.205) วุตฺตํฯ

[406] ทสวสฺสจฺจเยนาติ อุปสมฺปทโต ทสวสฺสาติกฺกเมนฯ อุปสมฺปาเทตีติ อุปชฺฌาโย วา กมฺมวาจาจริโย วา หุตฺวา อุปสมฺปาเทติฯ ตนฺติ อุปชฺฌาจริยภูตํ อนุปสมฺปนฺนปุคฺคลํฯ กมฺมวาจาจริโย หุตฺวา อุปสมฺปาเทนฺโต ตํ มุญฺจิตฺวา สเจ อญฺโญปิ กมฺมวาจาจริโย อตฺถิ, สูปสมฺปนฺโนฯ โสว สเจ กมฺมวาจํ สาเวติ, นุปสมฺปนฺโนฯ ญตฺวา ปน ปุน อนุปสมฺปาเทนฺเต สคฺคนฺตราโยปิ มคฺคนฺตราโยปิ โหติเยวาติ ทฏฺฐพฺพนฺติฯ ปญฺจมํฯ

6. เถยฺยสตฺถสิกฺขาปทํ

[407] ฉฏฺเฐ ‘‘ปฏิยาโลก’’นฺติ เอตฺถ อาโลกสทฺเทน สูริโย วุตฺโต อุปจาเรนฯ สูริโย หิ ปุรตฺถิมทิสโต อุคฺคนฺตฺวา ปจฺฉิมทิสํ คโต, ตสฺมา สูริยสงฺขาตสฺส อาโลกสฺส ปฏิมุขํ ‘‘ปฏิยาโลก’’นฺติ วุตฺเต ปจฺฉิมทิสาเยว คเหตพฺพาติ อาห ‘‘ปจฺฉิมํ ทิสนฺติ อตฺโถ’’ติฯ กมฺมิกาติ กมฺเม ยุตฺตา ปยุตฺตาฯ

[409] ราชานนฺติ เอตฺถ รญฺโญ สนฺตกํ ‘‘ราชา’’ติ วุจฺจติ อุปจาเรน, อถ วา รญฺโญ เอโส ‘‘ราชา’’ติ กตฺวา รญฺโญ สนฺตกํ ‘‘ราชา’’ติ วุจฺจติฯ เถยฺยนฺติ เถเนตฺวา ‘‘สกฺกจฺจ’’นฺติอาทีสุ (ปาจิ. 606) วิย นิคฺคหีตาคโม โหติฯ