เมนู

8. ทุพฺพณฺณกรณสิกฺขาปทํ

[368] อฏฺฐเม อลภีติ ลโภติ วจนตฺเถ อปจฺจยํ กตฺวา ณปจฺจยสฺส สฺวตฺถภาวํ ทสฺเสตุํ วุตฺตํ ‘‘ลโภเยว ลาโภ’’ติฯ อปจฺจยมกตฺวา ปกติยา ณปจฺจโยปิ ยุตฺโตเยวาติ ทฏฺฐพฺพํฯ สทฺทนฺตโรปิ อตฺถนฺตราภาวา สมาโส โหตีติ อาห ‘‘นวจีวรลาเภนาติ วตฺตพฺเพ’’ติฯ อนุนาสิกโลปนฺติ ‘‘นว’’นฺติ เอตฺถ นิคฺคหีตสฺส วินาสํฯ นิคฺคหีตญฺหิ นาสํ อนุคตตฺตา ‘‘อนุนาสิก’’นฺติ วุจฺจติ, ตสฺส อทสฺสน, มกตฺวาติ อตฺโถฯ มชฺเฌ ฐิตปททฺวเยติ ‘‘นว’’นฺติ จ ‘‘จีวรลาเภนา’’ติ จ ทฺวินฺนํ ปทานมนฺตเร ‘‘ฐิเต ปนา’’ติ จ ‘‘ภิกฺขุนา’’ติ จ ปททฺวเยฯ นิทฺธารเณ เจตํ ภุมฺมวจนํฯ นิปาโตติ นิปาตมตฺตํฯ อลภีติ ลโภติ วจนตฺถสฺส อภิเธยฺยตฺถํ ทสฺเสตุํ ‘‘ภิกฺขุนา’’ติ วุตฺตนฺติ อาห ‘‘ภิกฺขุนา’’ติอาทิฯ ปทภาชเน ปน วุตฺตนฺติ สมฺพนฺโธฯ นฺติ ยํ จีวรํฯ ‘‘จีวร’’นฺติ เอตฺถ จีวรสรูปํ ทสฺเสนฺโต อาห ‘‘ยํ นิวาเสตุํ วา’’ติอาทิฯ จมฺมการนีลนฺติ จมฺมการานํ ติผเล ปกฺขิตฺตสฺส อยคูถสฺส นีลํฯ มหาปจฺจริยํ วุตฺตนฺติ สมฺพนฺโธฯ ทุพฺพณฺโณ กรียติ อเนนาติ ทุพฺพณฺณกรณํ, กปฺปพินฺทุนฺติ อาห ‘‘กปฺปพินฺทุํ สนฺธายา’’ติฯ อาทิยนฺเตน ภิกฺขุนา อาทาตพฺพนฺติ สมฺพนฺโธฯ โกเณสูติ อนฺเตสุฯ วาสทฺโท อนิยมวิกปฺปตฺโถฯ อกฺขิมณฺฑลมตฺตํ วาติ อกฺขิมณฺฑลสฺส ปมาณํ วา กปฺปพินฺทูติ สมฺพนฺโธฯ ปฏฺเฏ วาติ อนุวาตปฏฺเฏ วาฯ คณฺฐิยํ วาติ คณฺฐิกปฏฺเฏ วาฯ ปาฬิกปฺโปติ ทฺเว วา ติสฺโส วา ตโต อธิกา วา พินฺทุอาวลี กตฺวา กโต กปฺโปฯ กณฺณิกกปฺโปติ กณฺณิกํ วิย พินฺทุโคจฺฉกํ กตฺวา กโต กปฺโปฯ อาทิสทฺเทน อคฺฆิยกปฺปาทโย สงฺคณฺหาติฯ สพฺพตฺถาติ สพฺพาสุ อฏฺฐกถาสุฯ เอโกปิ พินฺทุ วฏฺโฏเยว วฏฺฏตีติ อาห ‘‘เอกํ วฏฺฏพินฺทุ’’นฺติฯ

[371] อคฺคฬาทีนีติ อาทิสทฺเทน อนุวาตปริภณฺเฑ สงฺคณฺหาตีติฯ อฏฺฐมํฯ

9. วิกปฺปนสิกฺขาปทํ

[374] นวเม ตสฺสาติ เอตฺถ ตสทฺทสฺส วิสโย จีวรสามิโกเยวาติ อาห ‘‘จีวรสามิกสฺสา’’ติฯ ทุติยสฺส ตสทฺทสฺส วิสโย วินยธโรเยวาติ อาห ‘‘เยนา’’ติอาทิฯ ‘‘อวิสฺสาสนฺโต’’ติปทสฺส กิริยาวิเสสนภาวํ ทสฺเสตุํ วุตฺตํ ‘‘อวิสฺสาเสนา’’ติฯ เตนาติ วินยธเรนาติฯ นวมํฯ

10. จีวราปนิธานสิกฺขาปทํ

[377] ทสเม ‘‘อปเนตฺวา’’ติอิมินา อปอิตฺยูปสคฺคสฺส อตฺถํ ทสฺเสติฯ นิเธนฺตีติ นิคูหิตฺวา ฐเปนฺติฯ หสาธิปฺปาโยติ หสํ, หสนตฺถาย วา อธิปฺปาโยฯ ปริกฺขารสฺส สรูปํ ทสฺเสตุํ วุตฺตํ ‘‘ปตฺตตฺถวิกาทิ’’นฺติฯ ปตฺตสฺส ปาฬิยมาคตตฺตา ปตฺตสฺส ถวิกาติ อตฺโถเยว คเหตพฺโพ, น ปตฺโต จ ถวิกา จาติฯ ‘‘สมเณน นามา’’ติปทํ ‘‘ภวิตุ’’นฺติปเท ภาวกตฺตาติฯ ทสมํฯ

สุราปานวคฺโค ฉฏฺโฐฯ

7. สปฺปาณกวคฺโค

1. สญฺจิจฺจปาณสิกฺขาปท-อตฺถโยชนา

[382] สปฺปาณกวคฺคสฺส ปฐเม อุสุํ อสติ ขิปติ อเนนาติ อิสฺสาโสติ กเต ธนุเยว มุขฺยโต อิสฺสาโส นาม, ธนุคฺคหา- จริโย ปน อุปจาเรนฯ อุสุํ อสติ ขิปตีติ อิสฺสาโสติ กเต ธนุคฺคหาจริโย อิสฺสาโส นาม, อิธ ปน อุปจารตฺโถ วา กตฺตุตฺโถ วา คเหตพฺโพติ อาห ‘‘ธนุคฺคหาจริโย โหตี’’ติฯ ปพฺพชิตกาเล อิสฺสาสสฺส อยุตฺตตฺตา วุตฺตํ ‘‘คิหิกาเล’’ติฯ โวโรปิตาติ เอตฺถ วิ อว ปุพฺพสฺส รุหธาตุสฺส อธิปฺปายตฺถํ ทสฺเสตุํ วุตฺตํ ‘‘วิโยชิตา’’ติฯ

ยสฺมา คจฺฉตีติ สมฺพนฺโธฯ เอตนฺติ ‘‘ชีวิตา โวโรปิตา’’ติวจนํฯ กสฺมา โวหารมตฺตเมว โหติ, นนุ ยโต กุโตจิ ยสฺมิํ กิสฺมิํจิ วิโยชิเต ทฺเว วตฺถูนิ วิย วิสุํ ติฏฺฐนฺติ ปาณโต ชีวิเต วิโยชิเต ปาณชีวิตาปีติ อาห ‘‘น เหตฺถา’’ติอาทิฯ หีติ สจฺจํฯ เอตฺถาติ ‘‘ชีวิตา โวโรปิตา’’ติวจเน ทสฺเสตุนฺติ สมฺพนฺโธฯ กิญฺจิ ชีวิตํ นามาติ โยชนาฯ อยํ ปเนตฺถ อตฺถสมฺพนฺโธ – สีสาลงฺกาเร สีสโต วิโยชิเต สีสํ อลงฺการโต วิสุํ ติฏฺฐติ ยถา, เอวํ ชีวิเต ปาณโต วิโยชิเต ชีวิตํ ปาณโต วิสุํ น ติฏฺฐติ นามาติฯ อญฺญทตฺถูติ เอกํเสนฯ ‘‘ปาณ’’นฺติ สามญฺญโต วุตฺโตปิ มนุสฺสปาณสฺส ปาราชิกฏฺฐาเน คหิตตฺตา อิธ ปาริเสสญาเยน ติรจฺฉานปาโณว คเหตพฺโพติ อาห ‘‘ติรจฺฉานคโตเยว ปาโณ’’ติฯ นฺติ ปาณํฯ มหนฺเต ปน ปาเณติ สมฺพนฺโธฯ

[385] โสเธนฺโต อปเนตีติ โยชนาฯ มงฺคุโลติ มนุสฺสรตฺตโป เอโก กิมิวิเสโสฯ โส หิ รตฺตปิวนตฺถาย มงฺคติ อิโต จิโต จ อิมํ จิมญฺจ ฐานํ คจฺฉตีติ ‘‘มงฺคุโล’’ติ วุจฺจติฯ ปทกฺขรานญฺหิ อวิปริตตฺถํ, โสตูนญฺจ สชฺฌาโยปเทสลภนตฺถํ กตฺถจิ ฐาเน วจนตฺโถ วุตฺโตติ ทฏฺฐพฺพํฯ ตสฺส พีชเมว ขุทฺทกฏฺเฐน มงฺคุลพีชกํ, ตสฺมิํฯ นฺติ มงฺคุลพีชกํฯ ภินฺทนฺโต หุตฺวาติ โยชนาติฯ ปฐมํฯ