9. เสนาวาสสิกฺขาปทํ

[319] นวเม ‘‘ติฏฺฐตุ วา’’ติอาทินา วสนาการํ ทสฺเสติฯ วาสทฺโท ‘‘จงฺกมตุ วา’’ติอตฺถํ สมฺปิณฺเฑติฯ กิญฺจิ อิริยาปถนฺติ จตูสุ อิริยาปเถสุ กิญฺจิ อิริยาปถํฯ ยถา รุทฺธมาเน สญฺจาโร ฉิชฺชติ, เอวํ รุทฺธา สํวุตา โหตีติ โยชนาฯ ‘‘รุทฺโธ’’ติ อิมินา ‘‘ปลิพุทฺโธ’’ติ เอตฺถ ปริปุพฺพสฺส พุธิธาตุสฺส อธิปฺปายตฺถํ ทสฺเสตีติฯ นวมํฯ

10. อุยฺโยธิกสิกฺขาปทํ

[322] ทสเม ยุชฺฌนฺตีติ สํปหรนฺติฯ ‘‘พลสฺส อคฺคํ เอตฺถา’’ติอิมินา ภินฺนาธิกรณพาหิรตฺถสมาสํ ทสฺเสติฯ ‘‘ชานนฺตี’’ติปทํ อตฺถสมฺปุณฺณตฺถาย ปกฺขิตฺตํฯ อคฺคนฺติ โกฏฺฐาสํฯ พลํ คณียติ เอตฺถาติ พลคฺคนฺติ วจนตฺโถปิ ยุชฺชติฯ เตนาห ‘‘พลคณนฏฺฐาน’’นฺติฯ อิทญฺหิ วจนํ อมฺพเสจนครุสินนเยน วุตฺตํฯ กถํ? ‘‘พลคณนฏฺฐาน’’นฺติ วทนฺเตน อฏฺฐกถาจริเยน ‘‘พลสฺส อคฺคํ ชานนฺติ เอตฺถาติ พลคฺค’’นฺติ วจนตฺถสฺส ปิณฺฑตฺโถ จ ญาปียติ, ‘‘พลํ คณียติ เอตฺถาติ พลคฺค’’นฺติ วจนตฺโถ จ ทสฺสียติฯ วิยูหียเต สมฺปิณฺฑียเต พฺยูโห, เสนาย พฺยูโห เสนาพฺยูโหติ อตฺถํ ทสฺเสติ ‘‘เสนาย วิยูห’’นฺติอาทินาฯ อณติ เภรวสทฺทํ กโรตีติ อณีกํ, มุทฺธชณกาโร, หตฺถีเยว อณีกํ หตฺถาณีกํฯ เอเสว นโย เสเสสุปิฯ โย หตฺถี ปุพฺเพ วุตฺโต, เตน หตฺถินาติ โยชนาติฯ ทสมํฯ

อเจลกวคฺโค ปญฺจโมฯ

6. สุราปานวคฺโค