ฯ นโม ตสฺส ภควโต อรหโต สมฺมาสมฺพุทฺธสฺสฯ

วินยปิฏเก

ปาจิตฺยาทิโยชนา

ปาจิตฺติยโยชนา

มหาการุณิกํ นาถํ, อภินตฺวา สมาสโต;

ปาจิตฺยาทิวณฺณนาย, กริสฺสามตฺถโยชนํฯ

5. ปาจิตฺติยกณฺฑํ

1. มุสาวาทสิกฺขาปท-อตฺถโยชนา

ขุทฺทกานนฺติ สุขุมาปตฺติปกาสกตฺตา อปฺปกานํ, คณนโต วา ปจุรตฺตา พหุกานํฯ เยสํ สิกฺขาปทานนฺติ สมฺพนฺโธฯ ‘‘เยส’’นฺติ ปทํ ‘‘สงฺคโห’’ติ ปเท สามฺยตฺถฉฏฺฐีฯ สงฺคหียเต สงฺคโห ฯ ‘‘นวหิ วคฺเคหี’’ติปทํ ‘‘สงฺคโห, สุปฺปติฏฺฐิโต’’ติ ปททฺวเย กรณํฯ ทานีติ กาลวาจโก สตฺตมฺยนฺตนิปาโต อิทานิ-ปริยาโย, อิมสฺมิํ กาเลติ อตฺโถฯ เตสนฺติ ขุทฺทกานํ, อยํ วณฺณนาติ สมฺพนฺโธฯ ภวตีติ เอตฺถ ติ-สทฺโท เอกํสตฺเถ อนาคตกาลิโก โหติ ‘‘นิรยํ นูน คจฺฉามิ, เอตฺถ เม นตฺถิ สํสโย’’ติอาทีสุ (ชา. 2.22.331) วิยฯ กิญฺจาเปตฺถ หิ ยถา เอกํสวาจโก นูนสทฺโท อตฺถิ, น เอวํ ‘‘ภวตี’’ติ ปเท, อตฺถโต ปน อยํ วณฺณนา นูน ภวิสฺสตีติ อตฺโถ คเหตพฺโพฯ อถ วา อวสฺสมฺภาวิยตฺเถ อนาคตกาลวาจโก โหติ ‘‘ธุวํ พุทฺโธ ภวามห’’นฺติอาทีสุ (พุ. วํ. 2.109-114) วิยฯ กามญฺเหตฺถ ยถา อวสฺสมฺภาวิยตฺถวาจโก ธุวสทฺโท อตฺถิ, น เอวํ ‘‘ภวตี’’ติ ปเท, อตฺถโต ปน ธุวํ ภวิสฺสติ อยํ วณฺณนาติ อตฺโถ คเหตพฺโพติ ทฏฺฐพฺพํฯ