เมนู

1. โกสิยสิกฺขาปทวณฺณนา

การาเปยฺยาติ อตฺตโน จ ปรสฺส จ อุภินฺนญฺจ โกสิยํ เอกโต คณฺหิตฺวา วุตฺตํ, อุโภ วา เอกโต กโรนฺตีติ อตฺถโต เวทิตพฺพํฯ ตตฺถ อตฺตนา กตํ เจ, ‘‘นิสฺสชฺชนกาเล สยํ กตํ นิสฺสคฺคิย’’นฺติ วตฺตพฺพํฯ อุโภหิ เจ กตํ, ยถาปาฬิเมวฯ

โกสิยสิกฺขาปทวณฺณนา นิฏฺฐิตาฯ

2. สุทฺธกาฬกสิกฺขาปทวณฺณนา

ยถา ปฐเม ‘‘เอเกนปิ โกสิยํสุนา’’ติ (กงฺขา. อฏฺฐ. โกสิยสิกฺขาปทวณฺณนา) วุตฺตํ, ตถา อิธ ‘‘เอเกนปิ อญฺเญน อมิสฺสิตาน’’นฺติ วจนาภาวโต อญฺเญน มิสฺสภาเว สติปิ อปญฺญายมานรูปกํ เจ, ‘‘สุทฺธกาฬก’’มิจฺเจว วุจฺจตีติ วทนฺติฯ

สุทฺธกาฬกสิกฺขาปทวณฺณนา นิฏฺฐิตาฯ

3. ทฺเวภาคสิกฺขาปทวณฺณนา

‘‘ตุลยิตฺวา’’ติ วจนโต ยถา ตุลาธารณาย กาฬกาธิกา น โหนฺติ, ตถา กาฬกานํ ทฺเว ภาคา คเหตพฺพา อุกฺกฏฺฐปริจฺเฉเทนฯ ‘‘เอกสฺสาปิ กาฬกโลมสฺส อติเรกภาเว นิสฺสคฺคิยนฺติ วจนํ ตุลาธารณาย กิญฺจาปิ น สเมติ, อจิตฺตกตฺตา ปน สิกฺขาปทสฺส ปุพฺเพ ตุลาย ธารยิตฺวา ฐปิเตสุ เอกมฺปิ โลมํ ตตฺถ ปเตยฺย, นิสฺสคฺคิยนฺติ อยมธิปฺปาโยติ โน ตกฺโก’’ติ อาจริโยฯ วุตฺตปริจฺเฉเทน อคฺคหณํ อกิริยา, สนฺถตกรณํ กิริยา

ทฺเวภาคสิกฺขาปทวณฺณนา นิฏฺฐิตาฯ

4. ฉพฺพสฺสสิกฺขาปทวณฺณนา

‘‘โอเรน เจ ฉนฺนํ วสฺสาน’’นฺติ วุตฺตตฺตา ฉพฺพสฺเส ปริปุณฺเณ กาตุํ วฏฺฏตีติ นิฏฺฐานทิวสโต ปฏฺฐาย ฉนฺนํ วสฺสานํ ปริจฺเฉโท เวทิตพฺโพฯ ยานิ ปเนตฺถ อติเรกฉพฺพสฺสวเสน วา สมฺมุติวเสน วา กตานิ, สพฺพานิ ตานิ เอกโต ปริภุญฺชิตุํ วฏฺฏนฺตีติฯ คิลานสฺส จ เอกํ นปฺปโหตีติ อเนกมฺปิ วฏฺฏติฯ ยโต ปฏฺฐาย โรคสฺส มนฺทตาย สนฺถตํ อาทาย คนฺตุํ สกฺโกติ, ตโต ปฏฺฐาย สมฺมุติ วา โรโค วา น รกฺขตีติ เอเกฯ อปิจ ฉวสฺสพุทฺธนิมฺมลํ สิกฺขาปทํ วิจาเรตุํ คมฺภีรตฺตาฯ ตสฺมา ฉวสฺเส กมฺมํ กตนฺติฯ

ฉพฺพสฺสสิกฺขาปทวณฺณนา นิฏฺฐิตาฯ

5. นิสีทนสิกฺขาปทวณฺณนา

กสฺมา ปเนตฺถ ‘‘สนฺถตํ ปน ภิกฺขุนา’’ติ สิกฺขาปทํ อปญฺญเปตฺวา ‘‘นิสีทนสนฺถต’’นฺติ ปญฺญตฺตํ, นนุ เอตฺถ การเณน ภวิตพฺพนฺติ? อตฺถิ การณํ, จีวรสญฺญิตาย สนฺถตานํ อุชฺฌิตตฺตา เตสํ อจีวรภาวทสฺสนตฺถํ ตถา ปญฺญตฺตํ ภควตาติ วุตฺตํ โหติฯ ตสฺมา เต ภิกฺขู เตจีวริกธุตงฺคเภทภยา สนฺถเต จตุตฺถจีวรสญฺญิตาย สนฺถตานิ อุชฺฌิตฺวา เตรส ธุตงฺคานิ สมาทยิํสุ, ภควา จ เตสํ สนฺถตํ อนุชานิฯ ตโต เตสํ ภิกฺขูนํ เอวํ โหติ ‘‘นิสีทนจีวรสณฺฐานมฺเปตํ นิสีทนสนฺถตํ โน ภควตา อนุญฺญาตํ จตุตฺถจีวรภาเวน, ปเคว กตสนฺถตํ วา’’ติฯ ตโต ‘‘สนฺถเต เตสํ จีวรสญฺญิตา น ภวิสฺสตี’’ติ ตทตฺถํ ภควตา ‘‘สนฺถต’’นฺติ อปญฺญเปตฺวา ‘‘นิสีทนสนฺถต’’นฺติ ปญฺญตฺตนฺติ อธิปฺปาโยฯ อิเมสุ ปน ปญฺจสุ สนฺถเตสุ ปุริมานิ ตีณิ วินยกมฺมํ กตฺวา ปฏิลภิตฺวาปิ ปริภุญฺชิตุํ น วฏฺฏนฺติ อกปฺปิยตฺตา, ปจฺฉิมานิ ทฺเว วฏฺฏนฺตีติ (วชิร. ฏี. ปาราชิก 566-567) ลิขิตํฯ กถํ ปญฺญายตีติ เจ? ‘‘อนาปตฺติ อญฺเญน กตํ ปฏิลภิตฺวา ปริภุญฺชตี’’ติ (ปารา. 570) วจนโตติ เวทิตพฺพํฯ

นิสีทนสิกฺขาปทวณฺณนา นิฏฺฐิตาฯ