8. อฏฺฐวตฺถุกาสิกฺขาปทวณฺณนา

โลกสฺสาทมิตฺตสนฺถววเสนาติ (สารตฺถ. ฏี. ปาจิตฺติย 3.675) โลกสฺสาทสงฺขาตสฺส มิตฺตสนฺถวสฺส วเสนฯ กิํ ตนฺติ อาห ‘‘กายสํสคฺคราเคนา’’ติฯ กายสํสคฺคราเคเนว ตินฺตา อิธ อวสฺสุตา นาม, น เมถุนราเคนาติฯ กถเมตํ วิญฺญายตีติ อาห ‘‘อยเมว หี’’ติอาทิฯ กิํ ปเนตฺถ การณนฺติ อาห ‘‘สมนฺตปาสาทิกายํ ปนสฺส วิจารณา กตา’’ติฯ ตตฺถายํ วิจารณา – เอตฺถ จ อสทฺธมฺโมติ กายสํสคฺโคว เวทิตพฺโพ, น เมถุนธมฺโมฯ น หิ เมถุนสฺส สามนฺตา ถุลฺลจฺจยํ โหติฯ ‘‘วิญฺญู ปฏิพโล กายสํสคฺคํ สมาปชฺชิตุ’’นฺติ (ปาจิ. 676) วจนมฺปิ เจตฺถ สาธกนฺติฯ ยํ เยน กตํ, ตํ ตสฺเสว โหตีติฯ ปุริสปุคฺคลสฺสาติ สามิวจนนฺติ ทสฺเสตุํ ‘‘ยํ ปุริสปุคฺคเลนา’’ติอาทิ วุตฺตํฯ ตตฺถ หตฺโถติ อตฺตโน หตฺโถฯ น เกวลญฺเจตฺถ หตฺถคฺคหณนฺติ ‘‘หตฺโถ นาม กปฺปรํ อุปาทาย ยาว อคฺคนขา’’ติ (ปาจิ. 676) วุตฺตสฺส หตฺถสฺเสว คหณํ, อถ โข ตสฺส จ อญฺญสฺสปิ อปาราชิกเขตฺตสฺส คหณํ เอกชฺฌํ กตฺวา ‘‘หตฺถคฺคหณ’’นฺติ วุตฺตํฯ ตถา สงฺฆาฏิกณฺณคฺคหณนฺติ น เกวลํ สงฺฆาฏิกณฺณสฺเสว คหณํ, อถ โข ตสฺส จ อญฺญสฺสปิ ยสฺส กสฺสจิ จีวรปฺปเทสสฺส คหณํ วุตฺตนฺติ ทสฺเสตุํ ‘‘เอตฺถ จ ยสฺส กสฺสจี’’ติอาทิ วุตฺตํฯ อิตฺถนฺนามํ ฐานนฺติ เอวํนามกํ ฐานํฯ ‘‘ปฏิปาฏิยา วา อุปฺปฏิปาฏิยา วา ปูเรตฺวา’’ติ อิทํ นิทสฺสนมตฺตํฯ ตสฺมา ปฏิปาฏิยา วา อุปฺปฏิปาฏิยา วา เอกนฺตริกาย วา เยน เตน นเยน ปูเรตฺวาติ อตฺโถฯ

ตา อาปตฺติโยติ ตา อาปนฺนา อาปตฺติโยฯ ยถา เจเกกสฺมิํ วตฺถุสฺมิํ เอวํ วิสุํ วิสุํ สตฺตสุ วตฺถูสุ สตกฺขตฺตุมฺปิ วีติกฺกนฺเตสุ ตา อาปตฺติโย เทเสตฺวา มุจฺจติฯ คณนูปิกาติ เทสิตคณนํ อุปคจฺฉติฯ ธุรนิกฺเขปํ กตฺวาติ ‘‘อญฺญํ วตฺถุํ อาปชฺชิสฺสามี’’ติ อุสฺสาหํ ฐเปตฺวาฯ

อฏฺฐวตฺถุกาสิกฺขาปทวณฺณนา นิฏฺฐิตาฯ

อิติ กงฺขาวิตรณิยา ปาติโมกฺขวณฺณนาย

วินยตฺถมญฺชูสายํ ลีนตฺถปฺปกาสนิยํ

ภิกฺขุนิปาติโมกฺเข ปาราชิกวณฺณนา นิฏฺฐิตาฯ