2. ทุติยปาฏิเทสนียสิกฺขาปทวณฺณนา

โย จ ปฏิคฺคเหตฺวา ภุญฺชตีติ สมฺพนฺโธฯ อตฺตโน วา ภตฺตํ ทาเปนฺติยาติ เอตฺถ สเจปิ อตฺตโน ภตฺตํ เทติ, อิมินา สิกฺขาปเทน อนาปตฺติเยว, ปุริมสิกฺขาปเทน อาปตฺติฯ อญฺเญสํ วา ภตฺตํ เทนฺติยาติ เอตฺถ ปน สเจ ทาเปยฺย, อิมินา สิกฺขาปเทน อาปตฺติ ภเวยฺย, เทนฺติยา ปน เนว อิมินา, น ปุริเมน อาปตฺติฯ

ทุติยปาฏิเทสนียสิกฺขาปทวณฺณนา นิฏฺฐิตาฯ

3. ตติยปาฏิเทสนียสิกฺขาปทวณฺณนา

ลทฺธเสกฺขสมฺมุติกานีติ ญตฺติทุติเยน กมฺเมน ลทฺธเสกฺขสมฺมุติกานิฯ ยญฺหิ กุลํ สทฺธาย วฑฺฒติ, โภเคน หายติ, เอวรูปสฺส กุลสฺส ญตฺติทุติเยน กมฺเมน เสกฺขสมฺมุติํ เทนฺติ, ตํ สนฺธาเยตํ วุตฺตํฯ

ฆรโต นีหริตฺวาติ ฆรโต อาสนสาลํ วา วิหารํ วา อาเนตฺวาฯ เตนาห ‘‘อาสนสาลาทีสุ วา’’ติฯ อิมสฺส ‘‘เทนฺตี’’ติ อิมินา สมฺพนฺโธฯ ทฺวารมูเล วา ฐปิตํ เทนฺตีติ ทฺวารมูเล ฐปิตํ ปจฺฉา สมฺปตฺตสฺส เทนฺติฯ ภิกฺขุํ ปน ทิสฺวา อนฺโตเคหโต นีหริตฺวา ทิยฺยมานํ น วฏฺฏติฯ นิจฺจภตฺตเกติ นิจฺจํ ทาตพฺพภตฺตเกฯ สลากภตฺเตติ รุกฺขสารมยาย สลากาย วา เวฬุวิลีวตาลปณฺณาทิมยาย ปฏฺฏิกาย วา ‘‘อสุกสฺส นาม สลากภตฺต’’นฺติ เอวํ อกฺขรานิ อุปนิพนฺธิตฺวา คาหาเปตฺวา ทาตพฺพภตฺเตฯ ปกฺขิเกติ เอกสฺมิํ ปกฺเข เอกทิวเส ทาตพฺพภตฺเตฯ อุโปสถิเกติ อุโปสเถ ทาตพฺพภตฺเตฯ ปาฏิปทิเกติ ปาฏิปททิวเส ทาตพฺพภตฺเตฯ

ตติยปาฏิเทสนียสิกฺขาปทวณฺณนา นิฏฺฐิตาฯ

4. จตุตฺถปาฏิเทสนียสิกฺขาปทวณฺณนา

ตสฺส ปริวารํ กตฺวา, อญฺญํ วา เตน สทฺธิํ พหุกมฺปีติ ยาคุยา ปฏิสํวิทิตํ กตฺวา ‘‘กิํ สุทฺธาย ยาคุยา ทินฺนาย, ปูวภตฺตาทีนิปิ เอติสฺสา ยาคุยา ปริวารํ กตฺวา, ทสฺสามา’’ติอาทินา ตสฺส ขาทนียสฺส วา โภชนียสฺส วา ปริวารํ กตฺวา, อญฺญํ วา ยํ กิญฺจิ เตน สทฺธิํ พหุกมฺปิ อาหรียตุฯ ขาทนียนฺติ นิทสฺสนมตฺตํ ‘‘โภชนียํ วา’’ติปิ อิจฺฉิตพฺพตฺตาฯ เตน สทฺธิํ อาหรนฺตูติ เตน สทฺธิํ อตฺตโน เทยฺยธมฺมํ อาหรนฺตุฯ ‘‘ยาคุยา ปฏิสํวิทิตํ กตฺวา ปูวํ วา ภตฺตํ วา อาหรนฺติ, เอตมฺปิ วฏฺฏตี’’ติ (ปาจิ. อฏฺฐ. 573) กุรุนฺทิยํ วุตฺตํฯ

ปฏิสํวิทิตคิลานาวเสสกํ วาติ ปฏิสํวิทิตญฺจ คิลาโน จ ปฏิสํวิทิตคิลานา, เตสํ อวเสสกํ, ปฏิสํวิทิตสฺส จ คิลานสฺส จ เสสกนฺติ อตฺโถฯ เอกสฺสตฺถาย ปฏิสํวิทิตํ กตฺวา อาหฏํ, ตสฺส เสสกํ อญฺญสฺสาปิ ปริภุญฺชิตุํ วฏฺฏติฯ จตุนฺนํ วา ปญฺจนฺนํ วา ปฏิสํวิทิตํ กตฺวา พหูนํ อาหฏํ โหติ, อญฺเญสมฺปิ ทาตุํ อิจฺฉนฺติ, เอตมฺปิ ปฏิสํวิทิตเสสกเมว, สพฺเพสมฺปิ วฏฺฏติฯ อถ อธิกเมว โหติ, สนฺนิธิํ โมเจตฺวา ฐปิตํ ทุติยทิวเสปิ วฏฺฏติฯ คิลานสฺสาหฏาวเสเสปิ เอเสว นโยฯ ยํ ปน อปฺปฏิสํวิทิตเมว กตฺวา อาภตํ, ตํ พหิอารามํ เปเสตฺวา ปฏิสํวิทิตํ กาเรตฺวา อาหราเปตพฺพํ, ภิกฺขูหิ วา คนฺตฺวา อนฺตรามคฺเค คเหตพฺพํฯ ยมฺปิ วิหารมชฺเฌน คจฺฉนฺโต วา วนจรกาทโย วา วนโต อาหริตฺวา เทนฺติ, ปุริมนเยเนว ปฏิสํวิทิตํ กาเรตพฺพํฯ กตฺถจิ ปน โปตฺถเกสุ ‘‘ปฏิสํวิทิตํ กตฺวา อาหฏํ วา คิลานาวเสสกํ วา’’ติ ปาโฐ ทิสฺสติ, โส น คเหตพฺโพฯ ตตฺถชาตกเมว วาติ อาราเม ชาตกเมวฯ มูลผลาทินฺติ มูลผลตจปตฺตาทิํ อญฺเญน กปฺปิยํ กตฺวา ทินฺนํ ปริภุญฺชโต อนาปตฺติฯ สเจ ปน ตํ คามํ หริตฺวา ปจิตฺวา อาหรนฺติ, น วฏฺฏติฯ ปฏิสํวิทิตํ กาเรตพฺพํฯ

จตุตฺถปาฏิเทสนียสิกฺขาปทวณฺณนา นิฏฺฐิตาฯ

อิติ กงฺขาวิตรณิยา ปาติโมกฺขวณฺณนาย

วินยตฺถมญฺชูสายํ ลีนตฺถปฺปกาสนิยํ

ปาฏิเทสนียวณฺณนา นิฏฺฐิตาฯ