9. ปริปาจิตสิกฺขาปทวณฺณนา

ปริปาจิตนฺติ ปริปากมาปาทิตํ, ยถา ลภติ, ตถา กตฺวา ฐปิตนฺติ วุตฺตํ โหติฯ เตนาห ‘‘เนว ตสฺสา’’ติอาทิ ตสฺสาติ โย ปริภุญฺเชยฺย, ตสฺส ภิกฺขุโนฯ ภิกฺขุสฺส คุณํ ปกาเสตฺวาติ ‘‘อยฺโย ภาณโก, อยฺโย พหุสฺสุโต’’ติอาทินา (ปาจิ. 195) คุณํ ปกาเสตฺวา ฯ ปิณฺฑปาตนฺติ ปญฺจนฺนํ โภชนานํ อญฺญตรํฯ กมฺมสาธโนยํ สมารมฺภสทฺโทติ อาห ‘‘สมารทฺธ’’นฺติฯ ปฏิยาทิตสฺสาติ สมฺปาทิตสฺสฯ ยสฺมา ญาตกปฺปวาริเตหิ ภิกฺขุสฺส อตฺถาย อสมารทฺโธปิ ปิณฺฑปาโต อตฺถโต สมารทฺโธว โหติ ยถาสุขํ หราเปตพฺพโต, ตสฺมา ‘‘ญาตกปฺปวาริตานํ วา สนฺตก’’นฺติ วุตฺตํฯ

อุภยตฺถาติ ปริปาจิตาปริปาจิเตสุฯ อวเสเสติ ภิกฺขุนิปริปาจิเตปิ ยาคุขชฺชกผลาผลาทิเก สพฺพตฺถฯ นิมิตฺโตภาสปริกถาวิญฺญตฺติวเสน ปน อวเสเสปิ ทุกฺกฏโต น มุจฺจติฯ

ปริปาจิตสิกฺขาปทวณฺณนา นิฏฺฐิตาฯ

10. รโหนิสชฺชสิกฺขาปทวณฺณนา

อุปรีติ อเจลกวคฺเคฯ อุปนนฺทสฺส จตุตฺถสิกฺขาปเทนาติ อปฺปฏิจฺฉนฺเน มาตุคาเมน สทฺธิํ รโหนิสชฺชสิกฺขาปเทน (ปาจิ. 284 อาทโย)ฯ ตญฺหิ อุปนนฺทตฺเถรํ อารพฺภ ปญฺญตฺเตสุ จตุตฺถภาวโต ‘‘อุปนนฺทสฺส จตุตฺถสิกฺขาปท’’นฺติ วุตฺตํฯ ยทิ เอกปริจฺเฉทํ, อถ กสฺมา วิสุํ ปญฺญตฺตนฺติ อาห ‘‘อฏฺฐุปฺปตฺติวเสน ปน วิสุํ ปญฺญตฺต’’นฺติฯ ตตฺถ อฏฺฐุปฺปตฺติวเสนาติ อตฺถสฺส อุปฺปตฺติวเสน, ภิกฺขุนิยา เอว รโหนิสชฺชาย อุปฺปตฺติวเสนาติ อตฺโถฯ อยํ เหตฺถาธิปฺปาโย – จตุตฺถสิกฺขาปทวตฺถุโต อิมสฺส สิกฺขาปทสฺส วตฺถุโน ปฐมํ อุปฺปนฺนตฺตา เอกปริจฺเฉเทปิ อิทํ ปฐมํ วิสุํ ปญฺญตฺตนฺติฯ

รโหนิสชฺชสิกฺขาปทวณฺณนา นิฏฺฐิตาฯ

โอวาทวคฺโค ตติโยฯ

4. โภชนวคฺโค

1. อาวสถสิกฺขาปทวณฺณนา

‘‘อคิลาโน’’ติ เอตฺถ อนฺตมโส ทฺวิคาวุตํ คนฺตุํ สมตฺโถ อธิปฺเปโตติ อาห ‘‘อทฺธโยชนมฺปิ คนฺตุํ สมตฺเถนา’’ติฯ อาวสถปิณฺโฑติ อาวสเถ ปิณฺโฑ, สาลาทีสุ อโนทิสฺส ยาวทตฺถํ ปญฺญตฺตํ ปญฺจนฺนํ โภชนานํ อญฺญตรํ โภชนนฺติ อตฺโถฯ เตนาห ‘‘อิเมสํ วา’’ติอาทิฯ ตตฺถ อิเมสํ วาติ อิเมสํ ปาสณฺฑานํ วาฯ เอตฺตกานํ วาติ อิมสฺมิํ ปาสณฺเฑ เอตฺตกานํ ปาสณฺฑานํ วาฯ ปาสณฺฑนฺติ ฉนฺนวุติวิธํ สมณปริพฺพาชกาทิํฯ เต หิ ตณฺหาปาสญฺเจว ทิฏฺฐิปาสญฺจ เฑนฺติ โอฑฺเฑนฺตีติ ปาสณฺฑาติ วุจฺจนฺติฯ อโนทิสฺสาติ อนุทฺทิสิตฺวา, อปริจฺฉินฺทิตฺวาติ อตฺโถฯ สาลาทีสุ ยตฺถ กตฺถจีติ สาลารุกฺขมูลอพฺโภกาสาทีสุ ยตฺถ กตฺถจิ ฐาเนสุฯ เอกทิวสเมว ภุญฺชิตพฺโพติ เอกทิวสํ สกิํเยว ภุญฺชิตพฺโพ, เอกสฺมิํ ทิวเส ปุนปฺปุนํ ภุญฺชิตุํ น วฏฺฏติฯ ทุติยทิวสโต ปฏฺฐายาติ ภุตฺตทิวสสฺส ทุติยทิวสโต ปฏฺฐายฯ อชฺโฌหาเร อชฺโฌหาเร ปาจิตฺติยนฺติ อาโลเป อาโลเป กพเฬ กพเฬ ปาจิตฺติยํฯ นานากุเลหิ (ปาจิ. อฏฺฐ. 206) ปน นานาฏฺฐาเนสุ ปญฺญตฺตํ, เอกสฺมิํ ฐาเน เอกทิวสํ ภุญฺชิตฺวา ทุติยทิวเส อญฺญตฺถ ภุญฺชิตุํ วฏฺฏติ, ปฏิปาฏิํ ปน เขเปตฺวา ปุน อาทิโต ปฏฺฐาย ภุญฺชิตุํ น วฏฺฏติฯ เอกปูคนานาปูคเอกคามนานาคาเมสุปิ เอเสว นโยฯ โยปิ เอกกุลสฺส วา นานากุลานํ วา เอกโต ปญฺญตฺโต ตณฺฑุลาทีนํ อภาเวน อนฺตรนฺตรา ฉิชฺชติ, โสปิ น ภุญฺชิตพฺโพฯ สเจ ปน ‘‘น สกฺโกม ทาตุ’’นฺติ อุปจฺฉินฺทิตฺวา ปุน กลฺยาณจิตฺเต อุปฺปนฺเน ทาตุํ อารภนฺติ, เอตํ ปุน เอกทิวสํ ภุญฺชิตุํ วฏฺฏติฯ

ติกปาจิตฺติยนฺติ อคิลาเน อคิลานสญฺญิเวมติกคิลานสญฺญีนํ วเสน ตีณิ ปาจิตฺติยานิฯ คิลานสฺส คิลานสญฺญิโนติ คิลานสฺส ปน ‘‘คิลาโน อห’’นฺติ สญฺญิโน อนุวสิตฺวา ภุญฺชนฺตสฺส อนาปตฺติฯ สกิํ ภุญฺชตีติ เอกทิวสํ ภุญฺชติฯ ‘‘คจฺฉนฺโต วา’’ติ อิทํ อทฺธโยชนวเสน คเหตพฺพํ, ตถา ‘‘ปจฺจาคจฺฉนฺโต’’ติ (สารตฺถ. ฏี. ปาจิตฺติย 3.208) อิทมฺปีติ วทนฺติฯ เกนจิ อุปทฺทเวนาติ นทิปูรโจรภยาทินา เกนจิ อุปทฺทเวนฯ อญฺญนฺติ ยาคุขชฺชกผลาผลาทิเภทํ ยํ กิญฺจิ อญฺญํฯ อนุวสิตฺวาติ ปุน วสิตฺวาฯ

อาวสถสิกฺขาปทวณฺณนา นิฏฺฐิตาฯ