อุทายิตฺเถรนฺติ ลาฬุทายิตฺเถรํฯ วุตฺตลกฺขณํ สิพฺพนํ วา สิพฺพาปนํ วาติ ‘‘สูจิํ ปเวเสตฺวา’’ติอาทินา วุตฺตลกฺขณํ สิพฺพนํ วา สิพฺพาปนํ วาฯ

จีวรสิพฺพนสิกฺขาปทวณฺณนา นิฏฺฐิตาฯ

7. สํวิธานสิกฺขาปทวณฺณนา

สํวิทหิตฺวาติ ‘‘เอหิ, อสุกคามํ คจฺฉามา’’ติ วา ‘‘สฺเว อหํ คจฺฉามิ, ตฺวมฺปิ อาคจฺเฉยฺยาสี’’ติ วา วตฺวาฯ ตญฺจ โข สํวิทหนํ อตฺถโต สงฺเกตกมฺมนฺติ อาห ‘‘คมนกาเล สงฺเกตํ กตฺวาติ อตฺโถ’’ติฯ อกปฺปิยภูมิยํ สํวิทหนฺตสฺสาติ อนฺโตคาเม, ภิกฺขุนิอุปสฺสยทฺวาเร, รถิกาย, อญฺเญสุ วา จตุกฺกสิงฺฆาฏกหตฺถิสาลาทีสุ ฐตฺวา สํวิทหนฺตสฺสฯ เตนาห ‘‘ตตฺถ ฐเปตฺวา’’ติอาทิฯ อาสนฺนสฺสาปีติ อจฺจาสนฺนสฺสาปิ, รตนมตฺตนฺตรสฺสาปีติ อธิปฺปาโยฯ อญฺญสฺส คามสฺสาติ ยโต นิกฺขมติ, ตโต อญฺญสฺส คามสฺสฯ ตํ โอกฺกมนฺตสฺสาติ ตํ อนฺตรคามสฺส อุปจารํ โอกฺกมนฺตสฺสฯ สเจ ทูรํ คนฺตุกาโม โหติ, คามูปจารคณนาย โอกฺกมนฺเต โอกฺกมนฺเต ปุริมนเยเนว อาปตฺติฯ เตนาห ‘‘อิติ คามูปจาโรกฺกมนคณนาย ปาจิตฺติยานี’’ติฯ ตสฺส ตสฺส ปน คามสฺส อติกฺกมเน อนาปตฺติฯ คาเม อสตีติ อทฺธโยชนพฺภนฺตเร คาเม อสติฯ ตสฺมิํ ปน คาเม สติ คามนฺตรคณนาเยว ปาจิตฺติยานิฯ อทฺธโยชนคณนาย ปาจิตฺติยนฺติ อทฺธโยชเน อทฺธโยชเน ปาจิตฺติยํ, เอกเมกํ อทฺธโยชนํ อติกฺกมนฺตสฺส ‘‘อิทานิ อติกฺกมิสฺสามี’’ติ ปฐมปาเท ทุกฺกฏํ, ทุติยปาเท ปาจิตฺติยนฺติ อตฺโถฯ อิมสฺมิญฺหิ นเย อติกฺกมเน อาปตฺติ, โอกฺกมเน อนาปตฺติฯ

วิสงฺเกเตนาติ (ปาจิ. อฏฺฐ. 185) เอตฺถ ‘‘ปุเรภตฺตํ คมิสฺสามา’’ติ วตฺวา ปจฺฉาภตฺตํ คจฺฉนฺติ, ‘‘อชฺช วา คมิสฺสามา’’ติ สฺเว คจฺฉนฺติ, เอวํ กาลวิสงฺเกเตเยว อนาปตฺติฯ ทฺวารวิสงฺเกเต, ปน มคฺควิสงฺเกเต, วา สติปิ อาปตฺติเยวฯ อาปทาสูติ รฏฺฐเภเท จกฺกสมารุฬฺหา ชานปทา ปริยายนฺติ, เอวรูปาสุ อาปทาสุ อนาปตฺติฯ

จกฺกสมารุฬฺหาติ จ อิริยาปถจกฺกํ วา สกฏจกฺกํ วา สมารุฬฺหาติ อตฺโถฯ มาตุคามสิกฺขาปเทนาติ (ปาจิ. 413 อาทโย) สปฺปาณกวคฺเค สตฺตมสิกฺขาปเทนฯ

สํวิธานสิกฺขาปทวณฺณนา นิฏฺฐิตาฯ

8. นาวาภิรุหนสิกฺขาปทวณฺณนา

กีฬาปุเรกฺขาโรติ โลกสฺสาทมิตฺตสนฺถววเสน กีฬาปุเรกฺขาโรฯ ตเถวาติ กีฬาวเสเนวฯ อคามกตีรปสฺเสนาติ อทฺธโยชนพฺภนฺตเร คามานํ อภาวโต อคามกตีรปสฺเสนฯ ปาฬิยํ ‘‘อุทฺธํคามินิํ วา อโธคามินิํ วา’’ติ (ปาจิ. 186) วจนโต ปน วาปิสมุทฺทาทีสุ กีฬาปุเรกฺขารตายปิ คจฺฉนฺตสฺส อนาปตฺติฯ เตนาห ‘‘สมุทฺเท ปน ยถาสุขํ คนฺตุํ วฏฺฏตี’’ติฯ วิสงฺเกเตนาติ อิธาปิ กาลวิสงฺเกเตเนว อนาปตฺติ, ติตฺถวิสงฺเกเตน, ปน นาวาวิสงฺเกเตน วา คจฺฉนฺตสฺส อาปตฺติเยวฯ

เสสนฺติ สทฺธิํ สมุฏฺฐานาทีหิ อวเสสํ, เกจิ ปน ‘‘กีฬาปุเรกฺขาโร ‘สํวิทหิตฺวา’ติ (สารตฺถ. ฏี. ปาจิตฺติย 3.188) วจนโต อิมํ สิกฺขาปทํ อกุสลจิตฺตํ โลกวชฺชํ, ตสฺมา เสสํ นาม ฐเปตฺวา ‘ปณฺณตฺติวชฺชํ ติจิตฺต’นฺติ อิทํ ทฺวยํ อวเสส’’นฺติ วทนฺติ, ตํ น คเหตพฺพํฯ กีฬาปุเรกฺขารตาย หิ อภิรุหิตฺวาปิ คามนฺตโรกฺกมเน, อทฺธโยชนาติกฺกเม วา สํเวคํ ปฏิลภิตฺวา อรหตฺตํ วา สจฺฉิกเรยฺย, นิทฺทํ วา โอกฺกเมยฺย, กมฺมฏฺฐานํ วา มนสิ กโรนฺโต คจฺเฉยฺย, กุโต จสฺส อกุสลจิตฺตสมงฺคิตา, เยนิทํ สิกฺขาปทํ อกุสลจิตฺตํ, โลกวชฺชญฺจ สิยาติฯ

นาวาภิรุหนสิกฺขาปทวณฺณนา นิฏฺฐิตาฯ