6. ทุติยสหเสยฺยสิกฺขาปทวณฺณนา

มนุสฺสิตฺถิยาติ ชีวมานกมนุสฺสิตฺถิยาฯ ‘‘มติตฺถี ปน กิญฺจาปิ ปาราชิกวตฺถุภูตา, อนุปาทินฺนปกฺเข ปน ฐิตตฺตา สหเสยฺยาปตฺติํ น กโรตี’’ติ (วชิร. ฏี. ปาจิตฺติย 55) วทนฺติฯ อทิสฺสมานรูปาหิ ปน ยกฺขิเปตีหิ, เมถุนสฺส อวตฺถุภูตาย จ ติรจฺฉานคติตฺถิยา อนาปตฺติฯ ปฐมทิวเสปีติ ปฐมสฺมิํ วิย สิกฺขาปเท น จตุตฺเถเยว ทิวเส, อถ โข อิธ ปฐมทิวเสปีติ อตฺโถฯ อิมินา อิธ ทิวสปริจฺเฉโท นตฺถีติ ทสฺเสติฯ องฺเคสุ ปน ปาจิตฺติยวตฺถุกเสนาสนํ, ตตฺถ มาตุคาเมน สห นิปชฺชนํ, สูริยตฺถงฺคมนนฺติ ตีณิ องฺคานีติ อยมฺปิ วิเสโส ทฏฺฐพฺโพฯ

ทุติยสหเสยฺยสิกฺขาปทวณฺณนา นิฏฺฐิตาฯ

7. ธมฺมเทสนาสิกฺขาปทวณฺณนา

ฉปฺปญฺจวาจาหีติ ฉหิ ปญฺจหิ วาจาหิฯ วาจาปริจฺเฉโท ปเนตฺถ กถํ เวทิตพฺโพติ อาห ‘‘อุตฺตริ ฉปฺปญฺจวาจาหี’’ติอาทิฯ สพฺพตฺถาติ สุตฺเต, อฏฺฐกถายญฺจฯ สเจ อฏฺฐกถํ, ธมฺมปทํ, ชาตกาทิวตฺถุํ วา กเถตุกาโม โหติ, ฉปฺปทมตฺตเมว กเถตุํ วฏฺฏติฯ ปาฬิยา สทฺธิํ กเถนฺเตน เอกํ ปทํ ปาฬิโต, ปญฺจ อฏฺฐกถาโตติ เอวํ ฉ ปทานิ อนติกฺกมิตฺวาว กเถตพฺโพฯ ปุริเสนาติ มนุสฺสปุริเสนฯ เตนาห ‘‘มนุสฺสวิคฺคหํ คเหตฺวา ปนา’’ติอาทิฯ

ติกปาจิตฺติยนฺติ มาตุคาเม มาตุคามสญฺญิเวมติกอมาตุคามสญฺญีนํ วเสน ตีณิ ปาจิตฺติยานิฯ อญฺญสฺส วา มาตุคามสฺสาติ เอกสฺส มาตุคามสฺส เทเสตฺวา นิสินฺเน ปุน อาคตสฺส อญฺญสฺส มาตุคามสฺส, เอวํ ปน เอกาสเน นิสินฺเนน มาตุคามสตสฺสาปิ เทเสตุํ วฏฺฏติ ฯ ‘‘วิญฺญุมนุสฺสิตฺถิยา’’ติ วจนโต อวิญฺญิตฺถิยาปิ เทสยโต อนาปตฺติฯ อิริยาปถปริวตฺตาภาโวติ อตฺตโน วา มาตุคามสฺส วา อิริยาปถปริวตฺตาภาโวฯ กปฺปิยการกสฺสาภาโวติ วิญฺญุสฺส กปฺปิยการกสฺสาภาโว, ทุติยานิยเต วุตฺตลกฺขณสฺส มนุสฺสสฺส อภาโวติ วุตฺตํ โหติฯ กิริยากิริยนฺติ เอตฺถ อุตฺตริ ฉปฺปญฺจวาจาหิ ธมฺมเทสนา กิริยา, กปฺปิยการกสฺส อคฺคหณํ อกิริยาติ ทฏฺฐพฺพํฯ

ธมฺมเทสนาสิกฺขาปทวณฺณนา นิฏฺฐิตาฯ