เมนู

วุตฺตญฺเหตํ สมนฺตปาสาทิกายํ ‘‘สเจปิ หิ สิริสยนํ อารุฬฺโห รชฺชสมฺปตฺติสุขมนุภวนฺโต ราชา ‘โจโร เทว อานีโต’ติ วุตฺเต ‘คจฺฉถ นํ มาเรถา’ติ หสมาโน ภณติ, โทมนสฺสจิตฺเตเนว ภณตีติ เวทิตพฺโพฯ สุขโวกิณฺณตฺตา, ปน อนุปฺปพนฺธาภาวา จ ทุชฺชานเมตํ ปุถุชฺชเนหี’’ติ (ปารา. อฏฺฐ. 2.179)ฯ

ตติยปาราชิกวณฺณนา นิฏฺฐิตาฯ

4. จตุตฺถปาราชิกวณฺณนา

อนภิชานนฺติ น อภิชานํฯ เยน หิ โย ธมฺโม อธิคโต, โส ตสฺส ปากโฏ โหตีติ อาห ‘‘สกสนฺตาเน’’ติอาทิฯ อุตฺตริมนุสฺสานนฺติ ปกติมนุสฺเสหิ อุตฺตริตรานํ มนุสฺสานํ, อุกฺกฏฺฐมนุสฺสานนฺติ อตฺโถฯ ธมฺมนฺติ มหคฺคตโลกุตฺตรภูตํ อธิคตธมฺมํฯ อถ วา อุตฺตริมนุสฺสธมฺมาติ อุตฺตริมนุสฺสธมฺโมฯ มนุสฺสธมฺโม นาม วินา ภาวนามนสิกาเรน ปกติยา มนุสฺเสหิ นิพฺพตฺเตตพฺโพ ทสกุสลกมฺมปถธมฺโมฯ โส หิ มนุสฺสานํ จิตฺตาธิฏฺฐานมตฺเตน อิชฺฌนโต เตสํ โส ภาวิตธมฺโม วิย ฐิโตติ ตถา วุตฺโต, มนุสฺสคฺคหณญฺเจตฺถ เตสุ พหุลํ ปวตฺตนโตฯ ฌานาทิกํ ปน ตพฺพิธุรนฺติ ตตุตฺตริ, อิติ อุตฺตริ มนุสฺสธมฺมาติ อุตฺตริมนุสฺสธมฺโม, ตํ อุตฺตริมนุสฺสธมฺมนฺติ เอวมฺเปตฺถ อตฺโถ ทฏฺฐพฺโพฯ สมุทาจรนฺโตติ อาโรเจนฺโตฯ

กิญฺจาปิ โลกิยโลกุตฺตรา สพฺพาว ปญฺญา ‘‘ญาณ’’นฺติ วุจฺจติ, อิธ ปน มหคฺคตโลกุตฺตราว เวทิตพฺพาติ อาห ‘‘มหคฺคตโลกุตฺตรปญฺญา ชานนฏฺเฐน ญาณ’’นฺติฯ กิเลเสหิ อารกตฺตา ปริสุทฺธฏฺเฐน อริยนฺติ อาห ‘‘อริยํ วิสุทฺธํ อุตฺตม’’นฺติฯ อริยสทฺโท เจตฺถ วิสุทฺธปริยาโย, น โลกุตฺตรปริยาโยฯ ฌานาทิเภเทติ อาทิสทฺเทน ‘‘วิโมกฺโข, สมาธิ, สมาปตฺติ, ญาณทสฺสนํ, มคฺคภาวนา, ผลสจฺฉิกิริยา, กิเลสปฺปหานํ, วินีวรณตา จิตฺตสฺส, สุญฺญาคาเร อภิรตี’’ติ (ปารา. 198) อิเม สงฺคณฺหาติฯ วิญฺญุสฺส มนุสฺสชาติกสฺสาติ อาโรเจตพฺพปุคฺคลนิทสฺสนํฯ เอตสฺส หิ อาโรจิเต อาโรจิตํ โหติ, น เทวพฺรหฺมานํ, นาปิ เปตยกฺขติรจฺฉานคตานนฺติฯ อาโรเจยฺยาติ วเทยฺย, วิญฺญาเปยฺยาติ วุตฺตํ โหติฯ