อตฺถวสวคฺคาทิวณฺณนา

[498] วิปากทุกฺขสงฺขาตานํ สมฺปรายิกเวรานนฺติ เอตฺถ ปาณาติปาตาทิเวเรน นิพฺพตฺตตฺตา, เวรปฺปตฺติยา เหตุตฺตา จ ‘‘วิปากทุกฺขเวทนา’’ติ วุตฺตาฯ ปาณาติปาตาทิปญฺจเวรวินิมุตฺตานมฺปิ อกุสลานํ เวเรหิ สห เอกโต สงฺคณฺหนตฺถํ ‘‘ทสอกุสลกมฺมปถปฺปเภทาน’’นฺติ ปุน วุตฺตํฯ

[499-500] ตํ กมฺมนฺติ ตชฺชนียาทิกมฺมเมว, สตฺตา อาปตฺติกฺขนฺธา ปญฺญตฺตํ นามาติ สมฺพนฺโธฯ อนฺตรา เกนจิ อปญฺญตฺเต สิกฺขาปเทติ อิมสฺมิํ กปฺเป อาทิโต ปฏฺฐาย ยาว อมฺหากํ ภควโต อภิสมฺโพธิ, ตาว อนฺตรากาเล กกุสนฺธาทิํ ฐเปตฺวา เกนจิ อปญฺญตฺเต สิกฺขาปเทติ อตฺโถฯ วินีตกถา สิกฺขาปทนฺติ วินีตวตฺถูนิ เอวฯ ตานิ หิ ตํตํสิกฺขาโกฏฺฐาสานํ ปกาสนโต ‘‘สิกฺขาปท’’นฺติ จ อาปตฺติอนาปตฺตีนํ อนุปญฺญาปนโต ‘‘อนุปญฺญตฺต’’นฺติ จ วุจฺจนฺติฯ

อตฺถวสวคฺคาทิวณฺณนา นิฏฺฐิตาฯ

สงฺคหวคฺควณฺณนานโย นิฏฺฐิโตฯ

อิติ มหาวคฺโค, ปญฺญตฺติวคฺโค, สงฺคหวคฺโคติ ตีหิ มหาวคฺเคหิ ปฏิมณฺฑิโต ปริวาโรติ เวทิตพฺโพฯ

อิติ สมนฺตปาสาทิกาย วินยฏฺฐกถาย วิมติวิโนทนิยํ

ปริวารวณฺณนานโย นิฏฺฐิโตฯ

นิคมนกถาวณฺณนา

อวสานคาถาสุ อุภโตวิภงฺค-ขนฺธก-ปริวาเรหิ วิภตฺตตฺตา วิภาคปฏิเทสนา ยสฺมิํ วินยปิฏเกฯ โส อุภโตวิภงฺค-ขนฺธก-ปริวารวิภตฺตเทสโน อาหาติ โยชนาฯ ตสฺสาติ วินยปิฏกสฺสฯ

สตฺถุ มหาโพธีติ ทกฺขิณสาขํ สนฺธาย วทติฯ ยํ ปธานฆรํ นาม ปริเวณํ, ตตฺถ จารุปากาเรน สญฺจิตํ ปริกฺขิตฺตํ ยํ ปาสาทํ การยิ, ตตฺร ตสฺมิํ มหานิคมสามิโน ปาสาเท วสตาติ โยเชตพฺพาฯ

พุทฺธสิริํ อุทฺทิสิตฺวา นิสฺสาย, ตสฺส วา อชฺเฌสนมฺปิ ปฏิจฺจ ยา อิทฺธา ปริปุณฺณวินิจฺฉยตาย สมิทฺธา วินยสํวณฺณนา อารทฺธาติ โยชนาฯ

สิรินิวาสสฺสาติ สิริยา นิวาสนฏฺฐานภูตสฺส สิริปาลนามกสฺส รญฺโญฯ ชยสํวจฺฉเรติ วิชยยุตฺเต สํวจฺฉเรฯ อารทฺธกาลทสฺสนตฺถํ ปุน ‘‘ชยสํวจฺฉเร อยํ อารทฺธา’’ติ วุตฺตํฯ

กาเล วสฺสนฺติ ยุตฺตกาเล วสฺสนสีโลฯ เทโวติ เมโฆฯ

นิคมนกถาวณฺณนา นิฏฺฐิตาฯ