เสทโมจนคาถา

อวิปฺปวาสปญฺหาวณฺณนา

[479] เสทโมจนคาถาสุ อกปฺปิยสมฺโภโคติ อนุปสมฺปนฺเนหิ สทฺธิํ กาตุํ ปฏิกฺขิตฺโต อุโปสถาทิสํวาโส เอว วุตฺโตฯ ปญฺหา เมสาติ เอตฺถ ม-กาโร ปทสนฺธิกโรฯ เอสาติ จ ลิงฺควิปลฺลาสวเสน วุตฺตํ, ปญฺโห เอโสติ อตฺโถฯ ปญฺห-สทฺโท วา ทฺวิลิงฺโค ทฏฺฐพฺโพฯ เตนาห ‘‘เอสา ปญฺหา’’ติอาทิฯ

ครุภณฺฑํ สนฺธายาติ ครุภณฺเฑน ครุภณฺฑปริวตฺตนํ สนฺธายฯ ทสาติ ทส อวนฺทิยปุคฺคเลฯ เอกาทเสติ อภพฺพปุคฺคเลฯ สิกฺขาย อสาธารโณติ ขุรภณฺฑํ ธาเรตุํ อนุญฺญาตสิกฺขาปเทน ภิกฺขูหิ อสาธารณสิกฺขาปโทติ อตฺโถฯ

อุพฺภกฺขเก น วทามีติ อกฺขโต อุทฺธํ สีเส ฐิตมุขมคฺเคปิ ปาราชิกํ สนฺธาย น วทามิฯ อโธนาภินฺติ นาภิโต เหฏฺฐา ฐิตวจฺจปสฺสาวมคฺเคปิ วิวชฺชิย อญฺญสฺมิํ สรีรปฺปเทเส เมถุนธมฺมปจฺจยา กถํ ปาราชิโก สิยาติ อตฺโถฯ

เฉชฺชวตฺถุนฺติ ปาราชิกํฯ

อวิปฺปวาสปญฺหาวณฺณนา นิฏฺฐิตาฯ

ปาราชิกาทิปญฺหาวณฺณนา

[480] ทุสฺสกุฏิอาทีนีติ อาทิ-สทฺเทน อจฺฉตรติปุปฏฺฏาทีหิ, ติณปณฺณาทีหิ จ ปฏิจฺฉนฺนกุฏิโย สงฺคณฺหาติฯ ตาทิสาย หิ กุฏิยา พหิ ฐตฺวา อนฺโต ฐิตาย อิตฺถิยา มคฺเค ทุสฺสาทินา สนฺถตํ กตฺวา ปเวเสนฺโตปิ ปาราชิโก สิยาฯ ลิงฺคปริวตฺตํ สนฺธาย วุตฺตาติ ลิงฺเค ปริวตฺเต ปฏิคฺคหณสฺส วิชหนโต ปุน อปฺปฏิคฺคเหตฺวา ปริภุญฺชนาปตฺติํ สนฺธาย วุตฺตํฯ

ปาฬิยํ ภิกฺขู สิยา วีสติยา สมาคตาติ วีสติยา สงฺขาตาย ภิกฺขู สมาคตา, เอเตน สพฺพกมฺมารหตํ สงฺฆสฺส ทสฺเสติฯ

นิวตฺโถติ คาถาย อนฺตรวาสเกน นิวตฺโถ อุตฺตราสงฺเคน ทิคุณํ กตฺวา ปารุตสงฺฆาฏิโยฯ อิติ ตานิ ตีณิปิ จีวรานิ กาเย คตาเนว ภิกฺขุนิยา พินฺทุมตฺตํ กาฬกํ อุทเกน โธวิตมตฺเต นิสฺสคฺคิยานิ โหนฺตีติ อตฺโถฯ

อิตฺถิํ หเนติ คาถาย น มาตุภูตํ อิตฺถิํ หเนยฺย, น ปิตุภูตํ ปุริสํ หเนยฺยฯ อนริยนฺติ ตญฺจ อนรหนฺตเมว หเนยฺย, เอเตน อรหนฺตฆาตโกปิ น โหตีติ ทสฺเสติฯ อนนฺตรํ ผุเสติ อานนฺตริยํ ผุสตีติ อตฺโถฯ

[481] สุปฺปติฏฺฐิต-นิคฺโรธสทิสนฺติ โยชนวิตฺถตํ รุกฺขํ สนฺธาย วุตฺตํฯ

สตฺตรสเกสูติ ภิกฺขุนีนํ ปญฺญตฺตสตฺตรสสงฺฆาทิเสเสสุฯ

ปาราชิกาทิปญฺหาวณฺณนา นิฏฺฐิตาฯ

ปญฺจวคฺโค

กมฺมวคฺควณฺณนา

[483] กมฺมวคฺเค ฐปิตอุโปสถปวารณานํ กตฺติกมาเส สามคฺคิยา กตาย สามคฺคีปวารณํ มุญฺจิตฺวา อุโปสถํ กาตุํ น วฏฺฏตีติ อาห ‘‘ฐเปตฺวา กตฺติกมาส’’นฺติฯ สเจ ปน เตสํ นานาสีมาสุ มหาปวารณาย วิสุํ ปวาริตานํ กตฺติกมาสพฺภนฺตเร สามคฺคี โหติ, สามคฺคีอุโปสโถ เอว เตหิ กตฺตพฺโพ, น ปวารณาฯ เอกสฺมิํ วสฺเส กตปวารณานํ ปุน ปวารณาย อวิหิตตฺตาฯ สามคฺคีทิวโสติ อนุโปสถทิวเส สามคฺคีกรณํ สนฺธาย วุตฺตํฯ สเจ ปน จาตุทฺทสิยํ, ปนฺนรสิยํ วา สงฺโฆ สามคฺคิํ กโรติ, ตทา สามคฺคีอุโปสถทิวโส น โหติ, จาตุทฺทสีปนฺนรสีอุโปสโถว โหติฯ อุปริ ปวารณายปิ เอเสว นโยฯ

ปจฺจุกฺกฑฺฒิตฺวา ฐปิตทิวโสติ ภณฺฑนการเกหิ อุปทฺทุตา วา เกนจิเทว กรณีเยน ปวารณาสงฺคหํ วา กตฺวา ฐปิโต กาฬปกฺขจาตุทฺทสีทิวโสวฯ ทฺเว จ ปุณฺณมาสิโยติ ปุพฺพ-กตฺติกปุณฺณมา, ปจฺฉิมกตฺติกปุณฺณมา จาติ ทฺเว ปุณฺณมาสิโยฯ เอวํ จตุพฺพิธมฺปีติ ปุณฺณมาสีทฺวเยน สทฺธิํ สามคฺคีปวารณํ, จาตุทฺทสีปวารณญฺจ สมฺปิณฺเฑตฺวา วุตฺตํฯ อิทญฺจ ปกติจาริตฺตวเสน วุตฺตํฯ ตถารูปปจฺจเย ปน สติ อุภินฺนํ ปุณฺณมาสีนํ ปุริมา ทฺเว จาตุทฺทสิโยปิ กาฬปกฺขจาตุทฺทสิยา อนนฺตรา ปนฺนรสีปีติ อิเมปิ ตโย ทิวสา ปวารณาทิวสา เอวาติ อิมํ สตฺตวิธมฺปิ ปวารณาทิวสํ ฐเปตฺวา อญฺญสฺมิํ ทิวเส ปวาเรตุํ น วฏฺฏติฯ

[484] อนุสฺสาวนกมฺมํ กตฺวาติ ปฐมํ อนุสฺสาวนํ สาเวตฺวา ‘‘เอสา ญตฺตี’’ติ อนุสฺสาวนานนฺตรเมว สกลํ ญตฺติํ วตฺวา, ปริโยสาเน ‘‘เอสา ญตฺตี’’ติ วตฺวาติ อธิปฺปาโยฯ

[485] ยฺวายนฺติ พฺยญฺชนปฺปเภโท อธิปฺเปโตฯ ทสธา พฺยญฺชนพุทฺธิยา ปเภโทติ เอตฺถ ทสธา ทสวิเธน พฺยญฺชนานํ ปเภโทติ โยเชตพฺพํฯ เกนายํ ปเภโทติ อาห ‘‘พฺยญฺชนพุทฺธิยา’’ติฯ